Bu mövzudakı ismarıc sayı: 8

[Muslih]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Toplumda müzakirə edilən və çox zaman həddin aşıldığı mövzulardan biri Rafizilərin təkfiridir. Bəziləri bu mövzuda həddi o qədər aşıblar ki, Rafiziləri kafir saymayan hər kəsin mütləq kafir olduğuna inanırlar.

Daha öncə bu mövzu haqda ümumi fikirlərimizi qələmə almış və bu cür məsələrdə ada yox, mahiyətə və muxatabımız olan firqənin gerçək etiqadına baxılmalıdır fikrini vurğulamışdıq.

 

Məsələn Məkkə müşrikləri özlərinin İbrahimin – aleyhissalam – davamçısı olduqlarını iddia edirdilər. Yəhudi və Xristianlar həqiqətdə kafir olduqları halda özlərinə müsəlman adı verirdilər. Bunun örnəkləri çoxdur.

Eyni şəkildə demək olar ki, insanın adına, xüsusən də bu ad ona başqaları tərəfindən verilibsə, baxılaraq hökm verilməz. İstər adı Rafizi olsun, istər Şiə, istər Sünni, istər Sələfi, istər Xavaric.

 

Bu cür məsələlər haqqında hökmün iki rüknü vardır:

Reallıqda müəyyən firqənin adını kənara buraxıb, zahirə vurduqları həqiqi etiqadını təhqiq etmək. Bu sahə adətən ehmal edilir. Firqələrin etiqadı sadəcə adına baxılaraq, min il əvvəl yazılmış kitablara əsasən müəyyənləşdirilir. Halbuki həqiqətdə insanların etiqadları zamanla dəyişir. Sadəcə Azərbaycan ərazisində Şiələrin eyni adı daşmalarına rağmən bir çox fərqli etiqadda olan qrupları var. Bir qismi az qala Hz. Əlini – kərrəməllahu vəchəh – aləmlərin Rəbbi kimi sayarkən, bir qismi ölülərdən yardım istəməyi qəti olaraq dinə müxalifət sayır və ilk qrupdakı Şiələri hardasa təkfir edirlər. Reallıq zəhmətə qatlanıb təhqiq edilməyi tələb edir...

 

Müəyyən bir qrupun əqidəsi təhqiq edildikdən sonra o əqidədə küfrə varacaq şeylərin varlığı kontrol edilər. Bu yön xüsusən elmdə dərinləşənlərin işidir. Facebook cüvəllağılarının deyil...

 

Bu izahımızdan sonra hal hazırda "Şiələr kafirdir" və ya deyildir kimi ümumi ifadələr işlətmək doğru olmaz. Hər kəs öz etiqadı və əməlinə görə mühakimə olunmalıdır. Suriyada müsəlman uşaqların qətlini vacib sayan kafir Nusayri olduqları halda özünü Şiə adlandıran şeytanlarla, Suriyada öldürülən "Hizbullah" əsgərlərinin şəhid deyil, müsəlmanları öldürdükləri üçün Cəhənnəm əhli olduqlarını söyləyən və özünün Şiə adlandıran Şeyx Tufeylini ən azından bu mövzuda necə eyni hökmə tabe tutmaq olar?

 

Məsələnin təhqiqi sayılmasa da, bu barədə bəzi alimlərin görüşlərini təqdim etmək istəyirəm. Bəlkə bu sitatlar, müsəlmanlara təkfir bəlasını bulaşdıranları biraz sakitləşdirər və “Sən Rafiziləri təkfir edirsənmi?” kimi lüzumsuz sualları tərk edərlər…
 

[Muslih]

Sələfilər qatında xüsusilə mötəbər sayılan İbn Qeyyim (691-751 h/1292-1350 m) Rafizilərin təkfiri və şahidliklərinin  qəbulu haqda deyir:

 

فأما أهلُ البدَعِ الموافقون لأهلِ الإسلام ، ولكنَّهم مخالفون في بعضِ الأصول - كالرافضةِ والقدريّةِ والجهميّةِ وغلاةِ المرجئة ونحوهم فهؤلاء أقسام

 

أحدُها : الجاهل المقلّد الذي لا بصيرةَ له ، فهذا لا يكفَّر ولا يفسَّق ، ولا تُرَد شهادته ، إذا لم يكن قادراً على تعلُّم الهدى ، وحكْمُه حكمُ المستضعفِين مِن الرجال والنساء والولدان الذين لا يستطِيعون حيلةً ولا يهتدون سبيلا، فأولئك عسى الله أن يعفو عنهم، وكان الله عفوا غفوراً

 

القسم الثاني : المتمكّن مِن السؤال وطلبِ الهداية ، ومعرفةِ الحق ، ولكن يترُك ذلك اشتغالاً بدنياه ورياسته ، ولذَّته ومعاشِه وغير ذلك ، فهذا مُفرطِ مُستحقٌّ للوَعيد ، آثِم بتركِ ما وجَب عليه مِن تقوى الله بحسبِ استطاعته ، فهذا حكْمُه حكمُ أمثالِه مِن تاركي بعض الواجبات ، فإن غلَب ما فيه مِن البدعة والهوى على ما فيه من السنة والهدى : رُدَّت شهادته ، وإن غلَب ما فيه مِن السنة والهدى : قُبِلت شهادتُه

 

القسم الثالث : أن يسْأل ويطلب ، ويتبيَّن له الهدى ، ويترُكه تقليداً وتعصُّبا ، أو بغْضاً أو معاداةً لأصحابه ، فهذا أقلُّ درجاته : أن يكون فاسقاً ، وتكفيرُه محلُّ اجتهادٍ وتفصيلٍ ، فإن كان مُعلِنا داعيةً : ردت شهادته وفتاويه وأحكامه ، مع القدرة على ذلك ، ولم تُقبَل له شهادةٌ ، ولا فتوى ولا حكم ، إلا عندَ الضرورة ، كحال غلبةِ هؤلاء واستيلائهم ، وكون القضاةِ والمفْتين والشهودِ مِنْهم ، ففي رَدّ شهادِتهم وأحكامِهم إذ ذاك فسادٌ كثيرٌ ، ولا يُمكِن ذلك ، فتُقبَل للضرورةِ

 

“İslam Əhlinə müvafiq olan, lakin bəzi təməl məsələlərdə müxalif olan, Rafizilər, Qədəriyyə, ğulat/qatı Mürciə və bənzərlərinə gəlincə, bunlar bir neçə sinifdir:

1. Bəsirəti olmayan muqallid cahil. Belələri nə təkfir edilməz, nə fasiq sayılmaz, nə də şəhadətləri rədd edilməz.

Haqqı öyrənməyə qadir olmadığı zaman belələrinin hökmü, ayədə zikr edilən yol tapa bilməyən kişi, qadın və uşaqların hökmü kimidir. Allahın bunları bağışlayacağı umulur. Allah əfv edən və çox bağışlayandır.

 

2. Araşdırma, doğru yolu və haqqı axtarma imkanı olan, lakin dünya və dünyəvi şeylər səbəbilə araşdırmayanlar. Belələri etinasızdır və əzaba layiqdir. Üzərinə vacib olan, gücü nisbətində Allahdan qorxmaq kimi bir şeyi tərk etdiyi üçün günahkardır.

Belələrinin hökmü bəzi digər vacibləri tərk edənlərin hökmü kimidir. Əgər bidəti sünnətindən çox olarsa şahidliyi qəbul edilməz. Əks halda şahidliyi məqbuldur.

 

3. Araşdırıb haqqı tapan, lakin təqlid və təəssüb səbəbilə, yaxud da haqq əhlini sevmədiyi, düşmən olduğu üçün onu tərk edənlər. Belələri ən yaxşı halda fasiq sayılar. Təkfirləri isə ictihad mövzusudur və təfsilatı vardır.

Əgər bidətini açıqdan elan edib, dəvət edirsə şahidliyi, fətvaları və hökmləri rədd edilər. Buna güc çatarsa şahidliiyi, fətvası və hökmü rədd edilər.

Yox əgər onların toplumda hakim olub, məqamları istila etməsi kimi zəruri bir hal olarsa, qazilər, müftilər və şahidlər onlardan olarsa, bu halda şahidliklərinin və hökmlərinin rədd edilməsindən böyük fəsadlar doğar. Bu mümkün olmaz və zərurət səbəbilə qəbul edilər.”

 

Qaynaq: İbn Qeyyim: Ət Turuqul Hukmiyyə fis Siyəsətiş Şəriyyə: 147

Məktəbətu Daril Bəyan

 

 

Təliq: İbn Qeyyim Rafizi və ğulat Murciənin əslən təkfir edilməyəcəyini, hətta haqqı araşdırmaqdan aciz avamın fasiq belə sayılmayacağını açıqdan vurğuladığı kimi, haqqı bildikdən sonra inkar edənlərin təkfirinin belə ictihad və təfsil mövzusu olduğunu deyir.

Bununla yanaşı topluma hakim olmaları halında fəvta və hökmlərinin zərurət səbəbilə qəbul ediləcəyini də iqrar edir.
 

[Muslih]

Bəziləri isə daha "üsulçu" bir şəkildə yanaşaraq belə deyirlər: "Şiələri təkfir etmirik, Rafiziləri edirik". Lakin, bu "üsulçulara" Şiələri Rafizilərdən necə ayırdıqları soruşulduqda tam səviyyələrinə layiq bir cavab ala bilirik: "Azərbaycandakıların hamısı Rafizidir!"

İbn Teymiyyə Rafizilərə qarşı öz sərtliyiylə məşhurdur. Bu sərtliyinə rağmən onun sözlərindən anlaşılan Rafiziləri kafir saymadığı, ümumən bəzi fikirlərinə küfr desə belə müəyyən/şəxsi təkfirə yanaşmadığıdır.

İbn Teymiyyənin bəzi ümumi sözləriylə dediyimizə etiraz edilə bilər. Lakin bizim gətirdiyimiz sitatlar daha təfsilidir və buna binaən etibara alınmağa daha layiqdirlər. Beləliklə İbn Teymiyyənin Rafizilər haqda sözləri:

 

Əhməd İbn Teymiyyə (661–768 h/1263–1328 m) Rafizilərlə nigahın səhihliyini haqqında:

 

وسئل : عن " الرافضة " هل تُزوَّج ؟

فأجاب : الرافضة المحْضة هم أهلُ أهواءٍ وبدعٍ وضلالٍ , ولا ينبغي للمسلم أن يزوِّجَ مُوليَّته مِن رافضيٍّ , وإن تزوَّج هو رافضيةً صحَّ النكاحُ , إن كان يرجو أن تتوبَ وإلا فتركُ نكاحِها أفضلُ لئلا تُفسِد عليه ولَدَه

 

"Sual: Rafizilərdən qız alınarmı?

Cavab: Xalis Rafizilər hava, bidət və zəlalət əhlidir. Müsəlmanın öz vəlayəti altında olan qadını onlarla evləndirməməsi lazımdır.

Əgər müsəlmanın özü – tövbə etməsini umursa - Rafizi bir qadınla evlənərsə nigah səhihdir.

Əgər Rafizi qadının tövbə etməsini ummursa, uşaqlarıda pozmaması üçün belə Rafizi qadınla evlənməyi tərk etməsi daha əfdaldır."

 

Qaynaq: Əhməd İbn Teymiyyə: Məcmuatul Fətəva: 32/43

Darul Vəfa: 1426/2005

 

 

Təliq: İbn Teymiyyə Rafizi qadınla nigahı səhih sayır. Məlumdur ki, Kitab əhlindən olmayan kafirlərlə nigah səhih deyildir. Ortaya iki ehtimal çıxır:

1. İbn Teymiyyə Kitab əhli olmayan kafir qadınlarlarla nigahı caiz görür.

2. İbn Teymiyyə Rafiziləri kafir saymadığı üçün nigahlarını səhih sayır.

Bu iki ehtimaldan birini seçməyi isə "davamçılara" buraxıram. Doğru bir nəticəyə gəlmələri üçün isə, İbn Teymiyyənin sıradakı sözlərini də oxumalarını tövsiyə edirəm.

 

İbn Teymiyyə başqa bir yerdə deyir:

 

وأما تكفيرُهم وتخليدُهم : ففيه أيضا للعلماء قولانِ مشهورانِ : وهما روايتانِ عن أحمدَ . والقولانِ في الخوارج والمارِقين مِن الحرورية والرافضةِ ونحوِهم . والصحيح أن هذه الأقوالَ التي يقولونها التي يُعلَم أنها مخالِفةٌ لما جاءَ به الرسولُ كفرٌ وكذلك أفعالِهم التي هي مِن جنْس أفعالِ الكفار بالمسلمين هي كفرٌ أيضا . وقد ذكَرتُ دلائلَ ذلك في غير هذا الموضِعِ ؛ لكن تكفيرُ الواحد المعيَّن منهم والحكم بتخليدِه في النار موقوف على ثبوت شروط التكفير وانتفاءِ موانعِه

فإنَّا نُطلِق القولَ بنصوصِ الوعْد والوَعيدِ والتكفيرِ والتفسيقِ ولا نحكُم للمعيَّن بدخوله في ذلك العامِّ حتى يقومَ فيه المقتضى الذي لا معارض له

 

"Onların təkfirinə və Cəhənnəmdə əbədi qalması məsələsinə gəlincə bu barədə də alimlərin iki məşhur görüşü var. Əhməddən də iki rəvayət gəlmişdir.

Harurilərdən olan sapıq Xavariclər, Rafizilər və bənzərləri haqda iki görüş var.

Doğru olan budur ki, onların Şəriətə müxalif olduğu bilinən sözləri küfrdür. Eləcədə onların kafirlərin müsəlmanlara etdiyi cinsdən olan felləri. Mən bunun dəlillərini başqa yerdə zikr etdim.

Lakin, bunlardan müəyyən şəxsin təkfirinə və Cəhənnəmdə əbədi qalacağı mövzusuna gəlincə, bu məsələ təkfirin şərtləri və maneələrinin aradan qalxmasına bağlıdır.

Biz vad, vaid, təkfir və təfsiq nasslarını ümumi olaraq səsləndiririk. Lakin, ziddi olmayan bir gərəklilik onda meydana çıxana qədər, müəyyən şəxsin bu ümumi hökmə daxil olduğuna qərar vermirik."

 

Qaynaq: Əhməd İbn Teymiyyə: Məcmuatul Fətəva: 28/273

Darul Vəfa: 1426/2005

 

 

Təliq: İbn Teymiyyənin sözlərini bəndlər halında gözdən keçirək:

1. Rafizilərin küfründə ittifaq yox, iki məşhur görüş vardır.

2. Bu iki görüş həmçinin Əhməd bin Hənbəldən nəql edilib.

3. Ümumi sözlərə küfr deyilsə belə, müəyyən təkfir üçün prosedur vardır və bu prosedur əhliyyət sahibləri tərəfindən tətbiq edilər.

4. İbn Teymiyyə bidətçilərin bəzi sözlərinə küfr desədə, müəyyən təkfir üçün maneələrin olduğunu qeyd edir.

 

Digər bir yerdə deyir:

 

وسئل - رحمه الله تعالى - : عن رجلٍ يفضِّل اليهودَ والنصارى على الرافضة ؟

فأجاب : الحمد لله ، كلُّ مَن كان مؤمناً بما جاء به محمدٌ صلى الله عليه وسلم فهو خيرٌ مِن كلِّ مَن كفَر به ؛ وإن كان في المؤمن بذلك نوعٌ مِن البدعة , سواءٌ كانت بدعةَ الخوارجِ والشيعةِ والمرجئةِ والقدريةِ أو غيرهم

فإنَّ اليهودَ والنصارى كفارٌ كفراً معلوماً بالاضطرار مِن دينِ الإسلام والمبتدع إذا كان يحسِب أنه موافقٌ للرسول صلى الله عليه وسلم لا مخالفٌ له لم يكن كافراً به ؛ ولو قدِّر أنه يكفُر فليس كفرُه مثلُ كفرِ مَن كذَّب الرسولَ صلى الله عليه وسلم

 

"Sual: Yəhudi və Xristianları, Rafizilərdən üstün tutan adam haqqında nə deyərsiz?

Cavab: Həmd Allaha məxsusdur. Muhəmmədin – sallalahu aleyhi və səlləm – gətirdiyinə iman edən hər kəs - onda bəzi bidətlər olsa belə - onu inkar edənlərin hamısından daha xeyirlidir!

İstər bu Xavariclik bidəti olsun, istər Şiyə, istər Mürciyə, istər Qədəriyyə istər qeyrisi.

Çünki Yəhudi və Xristianlar kafirdirlər. Onların küfrü, İslam dinində bilinməsi qaçınılmaz olan bir küfrdür.

Bidətçi isə özünün Rəsulullaha – sallalahu aleyhi və səlləm – uyduğunu, müxalif olmadığını hesab edirsə o kafir deyildir!

Hətta bidətçilərin kafir olduğu fərz edilsə belə, onların küfrü Rəsulullahı – sallalahu aleyhi və səlləm – yalanlayanların küfrü kimi deyil."

 

Qaynaq: Əhməd İbn Teymiyyə: Məcmuatul Fətəva: 35/122

Darul Vəfa: 1426/2005

 

 

Təliq: Bu sözlərdə İbn Teymiyyə Şiələri açıq aydın mömin adlandırır. Həmçinin onların təbii olaraq Yəhudi və Xristianlardan üstün olduğunu deyir. Lakin, bəzi insanların və ya firqələrin müəyyən bir yönüylə kafirlərdən daha şərli olması mümkün və rastlanan bir şeydir. Ümumilikdə isə, ən fasiq və bidətçi insan kafirdən daha xeyirlidir.
 

[Muslih]

Şafilərdən Muhyiddin Ən Nəvəvi (631-676 h/ 1233-1277 m) Muslim şərhində deyir:

 

المذهب الصحيحُ المختارُ الذي قاله الأكثرون والمحقّقون أن الخوارجَ لا يكفَّرون كسائر أهلِ البدع

 

“Əksər alimlərin və muhaqqilərin üzərində olduğu səhih və seçilmiş görüş budur: Xavariclər də (Rafizilərdən, Qədərilərdən və bənzərlərindən ibarət) digər bidət əhli kimi təkfir edilmirlər.”

 

Qaynaq: Muhyiddin Ən Nəvəvi: Əl Minhəc: 2/50

Daru İhyəut Turəsil Arabi: 1392

 

 

Hənəfilərdən Ali Əl Qari (v. 1014 h/1606 m) bu sözlərə etirazlar edərək deyir:

 

قلتُ : وهذا في غيرِ حق الرافضة الخارجة في زمانِنا ، فإنهم يعتقِدون كفرَ أكثرِ الصحابة ، فضلا عن سائر أهل السنة والجماعة ، فهم كفرةٌ بالإجماع بلا نزاعٍ

 

“Mən (Qari) deyirəm: Bu sözlər bizim zamanımızda ortaya çıxmış Rafizilərə aid deyil. Çünki, onlar Əhli Sünnət bir tərəfə, Səhabələrin əksəriyyətini təkfir edirlər. Buna binaən Rafizilər icmayla kafirdirlər.”

 

Qaynaq: Ali Əl Qari: Mirqatul Məfatih: 7/3027

Beyrut: Darul Fikr: 1422/2002

 

 

Təliq: Nəvəvinin bidət firqələri haqqında sözləri və sözlərin Rafizilərə də aid olduğu açıqdır. Ali Əl Qarinin etirazı da məhz bunu göstərir.
Ali Əl Qari, Nəvəvinin sözləriylə razılaşmasaydı, fikri tənqid etsəydi bunu normal qarşılayardıq. Hər kəsin fikri tənqid edilib, ona etiraz edilə bilər.
Lakin, Qari başqa yöndən etiraz etmişdir. Onun iddiasına görə, Nəvəvi zamanındakı Rafizilər Səhabəni və Sünniləri təkfir etmirmiş, lakin Nəvəvinin vəfatından sonra Səhabələri təkfir etməyə başlayıblar. Bu fikrin ciddiyətdən uzaq olduğunda şəkk yoxdur. Çünki, Rafizilərin bu etiqadda olduğu Nəvəvi və öncəsində yazılan və müəllifləri Əhli Sünnət olan kitablarda belə qeyd edilmişdir.

Digər bir tərəfdən məgər Xavariclər səhabəni və digər müsəlmanları təkfir etmirlərmi? O zaman məhz təkfiri səbəb göstərərək Xavariclərə toxunmadan Rafiziləri təkfir etmək ikili standartdır.

Hətta İbn Qeyyimin sözlərini dəf etmək üçün, bəziləri İbn Qeyyim zamanındakı Rafizilərin fərqli düşüncədə olduğunu deyir. Bəli! Mahiyətlə baxmaq doğrudur. Lakin, Rafizilərin məzhəbi tarix boyu səhabələrin təkfirindən ibarət olub. Bunun üçün İbn Qeyyimin şeyxi olan İbn Teymiyyənin “Minhəcus Sunnə” əsərinə baxmaq belə yetərlidir...
 

[Muslih]

Rafizilər haqda yazılar, bəzi cahillərin təəssüb damarına toxunduğu üçün, adətləri üzə başlarından daha böyük etirazlar edirlər… Öz adıma onu deyim: Allah şahiddir ki, bu yazılar Rafizilərə olan simpatiyadan qaynaqlanmır. Sadəcə hər şey öz adıyla adlandırılmalı, ədalətə riayət edilməlidir!

İki risalə oxumaqdan başqa elmi bir keçmişi olmayan bu cahillərə dəfələrlə izah edildi ki, bu cür fətvalar iki əsas üzərinə qurulub. Belə nihayi qərarlar üçün sadəcə Şəri bilgi yetərli deyildir. Eyni zamanda müxaliflərin məzhəbi haqqıyla araşdırılmalı, onlar görüşlərinə görə təsnif edilib hökmləri fərqli tutulmalıdır.

Lakin anlaşılan budur ki, nihayi fətvaların iki əsas üzərinə qurulması məsələsi bəzilərinin küt beyinləri tərəfindən qəbul edilə bilmir.

Bu fətvaların üzərində qurulduğu vaqiəvi əsaslardan biri Aişə anamıza iftira atılması məsələsidir. Bu məsələ Şiələrin məzhəb görüşü olaraq təqdim edilir və daha sonra buna Şəri bilgi “Aişəyə iftira edən ayəni yalanlamışdır” fikri əlavə edilir və nəticə: Aişəni zinayla ittiham etdiyi üçün Şiə firqəsi kafirdir.

Lakin, burada ilk təhqiq edilməsi gərəkli olan məsələ, bu fikrin Şiə məzhəbindəki dəyəridir. Doğrudanmı Şiə məzhəbi Aişə anamızı zinayla ittiham edir?

Bunun geniş təhqiqi avam üçün çətindir.. Lakin, bu haqda Hənəfi alimlərindən birinin vaqiə təhqiq nəticəsini təqdim edərək, məsələnin heç də bəsit olmadığını, ortada ciddi bir araşdırma probleminin varlığını göstərmək istəyirəm.

 

Hənəfilərdən Şihəbuddin Əl Alusi (1217-1270 h/1802-1854 m) Aişə anamıza zina nisbəti görüşünün Şiə firqəsinə bir iftira olduğunu və mötəbər Şiə qaynaqlarının bunu qətiyətlə rəd etdiyini deyir:

 

ولا ينبغي لمن يؤمِن بالله تعالى ورسوله صلّى الله عليه وسلّم أن يخالجَ قلْبه بعدَ الوقوف على الآيات والأخبار شكٌّ في طهارةِ نساءِ الأنبياء عليهم الصلاة والسلام عن الفجور في حياةِ أزواجهن وبعد وفاتهم عنهن

 ونُسِب للشيعة قذْفُ عائشةَ رضي الله تعالى عنها بما برأها الله تعالى منه وهُمْ يُنكرون ذلك أشدَّ الإنكار وليس في كتبهم المعوَّل عليها عندهم عينٌ منه ولا أثرٌ أصلا

وكذلك يُنكرون ما نُسِب إليهم مِن القول بوقوعِ ذلك منها بعدَ وفاته صلّى الله عليه وسلّم وليس له أيضاً في كتُبِهم عين ولا أثرٌ

 

 

ونقَل ابن عَطِيّة عن بعضٍ تفسيرَها بالكفر والزنا وغيرِه ، ولعَمْري لا يكاد يقول بذلك إلا ابن زنا

فالحق عنْدي أنَّ عَهَرَ الزوجاتِ كعهَرِ الأمّهات مِن المنْفِرات التي قال السعد : إن الحق منعها في الحق الأنبياء عليهم السلام

وما يُنسَب للشيعة مما يُخالف ذلك في حقّ سيدِ الأنبياء صلّى الله تعالى عليه وسلم كذْبٌ عليهم فلا تعوَّل عليه وإن كان شائعا

 

“Uca Allaha və Onun Rəsuluna iman edən kimsənin, bu ayə və hədislərə vaqif olduqdan sonra Peyğəmbərlərin xanımlarının istər Peyğəmbərlər sağkən, istər vəfatlarından sonra fucurdan/zinadan təmiz olduğu haqqında qəlbində şəkk olması mümkün deyil.

Aişəyə - uca Allah ondan razı olsun – Allahın onu təmizə çıxardığı şeydə iftira görüşü Şiəyə nisbət edilmişdir. Halbuki, onlar bunu qəti şəkildə rədd edirlər. Onların özlərinə görə mötəbər olan kitablarında bu fikirdən əsər əlamət yoxdur.

Eyni şəkildə Peyğəmbərin vəfatından sonra belə bir şey etdikləri görüşünü də qəti şəkildə inkar edirlər. Onların kitablarında bu fikirdən də əsər əlamət yoxdur.

 

 

İbn Atiyyə bəzi kimsələrdən (Nuh və Lutun xanımlarının xəyanətinin) küfr, zina və başqa şeylərdən ibarət olduğunu nəql etmişdir. Ömrümə and olsun ki, bunu vələdi zinadan başqa kimsə söyləməz.

Mənə görə haqq budur ki, Peyğəmbər xanımlarının zinakarlığı, eynilə Peyğəmbər analarının zinakarlığı kimi, insanların onlardan nifrət etməsinə səbəb olacaq şeylərdəndi.

Sad (Təftəzəni) belə demişdir: Doğru olan, Peyğəmbərlər – aleyhimussalam -  haqqında belə şeylərin rədd edilməsidir.

Peyğəmbərlərin seyyidi Muhəmmədin – sallallahu taəla aleyhi və səlləm - (xanımı Aişə haqda) Şiələrə nisbət edilən (onun zina etdiyi) görüşü Şiələrə iftiradır. Yayğın olsa da bu iddiaya güvənilməz.”

 

Qaynaq: Şihəbuddin Əl Alusi: Ruhul Məani: 9/318 və 14/357

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1415
 

[Usuli]

Şafilərdən Muhyiddin Ən Nəvəvi (631-676 h/ 1233-1277 m) "Ravdatut Talibin" isimli əsərində Rafizilər haqqında deyir:

 

ماتَ شخْصٌ ، فقال ابنُه : لستُ أرِثه ، لأنه كان كافراً ، فسُئل عن كفرِه ، فقال : كان معتزِليًّا أو رافضيًّا ، فيقال له : لكَ مِيراثُه وأنتَ مُخطئ في اعتقادِك ، لأنَّ الاعتزالَ والرفْضَ ليس بكفْرٍ ، هكذا قالَه القفَّال والبَغوي والرُّوياني وغيرُهم

قال الفُوْرَاني : ومِن شُيوخِنا مَن يُكفّر أهلَ الأهواءِ ، فعلى هذا يحرُم الميراثُ

قلتُ : هذا الوجهُ خطأ ، والصوابُ المنصوصُ والذي قطَع به الجمهورُ : أنَّا لا نُكفّرهمْ

 

“Bir şəxs vəfat edər və oğlu “kafir olduğu üçün mən onun varisi deyiləm” deyərsə, (atasının) küfrünün nədən ibarət olduğu (təfsilatı) soruşular. Küfrünə səbəb olaraq vəfat edənin Rafizi və ya Mütəzili olduğunu deyərsə, ona belə cavab verilər: Onun mirası sənindir və sən öz fikrində xətalısan! Çünki, İtizal və Rafizilik küfr deyil!

(Şafilərdən) Qaffal, Bəğavi, Ruyəni və başqaları da bu görüşdədir.

Furani belə demişdir: Bizim şeyxlərimizdən (Mötəzili və Rafizilər kimi) hava əhlini təkfir edənlər olmuşdur və buna əsasən oğulun belə bir atadan miras alması haramdır.

Mən (Nəvəvi) deyirəm: Bu xətalı görüşdür. (Məzhəbdəki) sağlam görüş və alimlərin əksəriyyətinin qəti şəkildə bildirdiyi rəy belədir: Biz onları (Rafiziləri və Mütəziləni) kafir saymırıq!”

 

Qaynaq: Muhyiddin Ən Nəvəvi: Ravdatut Talibin: 7/234-235

Səudiyyə: Daru Aləmil Kutub: 1423/2003
 

[Usuli]

Şafilərdən Abdul Vahid Ər Ruyəni (415-502 h/1025-1108 m) özünün və digər böyük Şafi fəqihi Abdullah Əl Qaffal Əl Mərvəzinin (327-417 h/938-1026 m) Rafizilər haqqında rəyini qeyd edir:

 

وضَرْبٌ يُفَسَّق به : كمَن سَبَّ الصحابةَ مِن الرَّوافضِ والخوارجِ ، فتصِحّ الصلاةُ خلْفَه ولكنَّه يُكرَه

وضرْبٌ يُكفَّر به : كالقولِ بخلقِ القرآن والاعتقادِ بأنَّ علياً رضي الله عنه كان إلهاً أو كان نبياً كما قالتِ غلاةُ الرافضة ، فلا تجوز الصلاةُ خلْفَه

وحُكي عن مالك أنه قال : لا يؤتم ببِدْعِي ولعلَّه أرادَ مَن يُحكَم بكفْرِه وقال القفال : تجوز الصلاةُ خلْفَ الخوارجِ والروافضِ ولكن يُكرَه ، لأنَّ مذهبَ الفقهاءِ أن لا يكفَّرَ أهلُ الأهواءِ بالتأويل

 

“Fasiqliyə səbəb olan bidətlər: Rafizi və Xavariclərdən səhabəni söyənlər kimi. Belələrinin arxasında namaz səhih olmaqla yanaşı məkruhdur.

Küfrə səbəb olan bidətlər: Quranın məxluq olduğunu düşünənlər, Əlinin – Allah ondan razı olsun – ilah və yaxud Peyğəmbər olduğuna inanan ğulat Rafizilər kimi. Belələrinin arxasında namaz caiz/səhih deyil!

İmam Malikdən belə dediyi nəql edilmişdir: “Heç bir bidətçinin arxasında namaz qılınmaz”. Ola bilsin ki, o bu sözüylə küfrünə hökm edilmiş kimsələri qəsd edib.

Qaffal (Əl Mərvəzi) deyir: Xaricilərin və Rafizilərin arxasında namaz caiz olsa da məkruhdur. Çünki, fəqihlərin məzhəbi budur ki, hava/bidət əhli təvil səbəbilə təkfir edilməz!”

 

Qaynaq: Abdul Vahid Ər Ruyəni: Bəhrul Məzhəb: 2/263

Darul Kutubil İlmiyyə: 2009
 

Qeyd: Gördüyümüz kimi müəllif Rafiziləri iki qrupa bölür və onlardan sadəcə ğulat təbəqənin küfrdə olduğunu deyir. Küfrə örnək olaraq Əlinin ilah və ya peyğəmbər olduğunu düşünən qrupları misal verir.

Bu qruplar isə, adi Rafizilərin özləri tərəfindən belə təkfir edilir. Hətta bu qrupların isim olaraq Rafizi adlandırılması belə məncə doğru deyil. Rafizilərin özü tərəfindən təkfir edilən bir qrup necə Rafizi adlandırıla bilər? Məgər Hululçu sufilərin əsli Əhli Sünnətdən çıxdığı üçün, Hululçuları ğulat Sünnilər adlandırmaq mümkündürmü?

Fətvadan çıxan xülasə bundan ibarətdir ki, açıq küfrə etiqad etmədikçə bidət firqələri təkfir edilməz! Nəyin küfr olduğu isə, kəlam kitablarında müzakirə edilməlidir. Bu mövzular “sosyal şəbəkə fəqihlərini” aşar...

Bu küfr fətvalarının reallıqda şəxslərə tətbiqi isə daha çətindir... Çünki, bu artıq müəyyən şəxslərin təkfiridir və maneələr mövcuddur…
 

[Usuli]

Hənəfilərdən Muhəmməd Əmin bin Ömər Abidin (1198-1252 h/1784-1836 m) Rafizilər haqqında deyir:

 

وأنتَ خبيرٌ بأنَّ الصحيحَ في المعتزلةِ والرافضةِ وغيرِهم مِن المبتَدِعةِ أنه لا يُحكَم بكفْرِهم وإن سبُّوا الصحابةَ أو استحلُّوا قتلَنا بشبهةِ دليلٍ كالخوارج الذين استحلُّوا قتلَ الصحابةِ ، بخلاف الغلاةِ مِنهم كالقائِلين بالنبوةِ لعلِي والقاذفينَ للصديقةِ ، فإنه ليس لهم شبهةُ دليلٍ فهم كفارٌ

 

“Sən də bilirsən ki, Rafizilər, Mütəzilə və digər bidətçilər haqqında səhih/doğru görüş onların küfrünə hökm edilməyəcəyidir. Səhabələrin öldürülməsini halal sayan Xaricilər kimi dəlil şübhəsiylə bizim qanımızı halal görüb, səhabələri söysələr də!

Ancaq onlardan ğulat olanların hökmü fərqlidir. Məsələn Əlinin Peyğəmbərliyinə inanan və ya Siddiqəyə (Aişəyə) zina iftirası atanlar kimi. Çünki, belələrinin dəlil şübhəsi yoxdur və buna əsasən kafirdirlər.”

 

Qaynaq: İbn Abidin: Rəddul Muhtar aləd Durril Muxtar: 7/178

Daru Aləmil Kutub: 1423/2003

 

 

Qeyd: İbn Abidin də Rafizi ismini daşıyanları iki qismə bölür. Normal və Ğulat təbəqə. Ğulat olmanın sərhəddi isə, küfr olan bir şeyə inanmaqdır. Əlinin Peyğəmbərliyinə inanmaq kimi…

Bu nöqtədə iki məqamın təhqiqi lazımdır. Qarşımızdakı Rafizilər bu tərz şeylərə inanırmı? Küfr olduğu düşünülən şeyin isə, geniş şəkildə təhlilinə ehtiyac var.

Çünki, Rafiziləri təkfir üçün bəzən absurd səbəblər zikr edilir… Əbu Bəkr və Öməri söyməyin, Əbu Bəkrin xəlifəliyini rədd etmənin küfr olduğu qeyd edilir ki, bu kimi şeylər elmi təhqiqdən uzaq, təəssüb qoxulu fikirlərdir.

Müəllifin Rafiziləri iki təbəqəyə bölməsi də, Rafizilərin hamısının eyni inanca sahib olmadığının, məsələnin vaqiə təhqiqinə də möhtac olduğunun göstəricisidir.
 

[Muslih]

Hindistanlı Hənəfi alimlərindən Abdul Heyy Əl Luknəvi (1264-1304 h/1848-1887 m) təkfirdə ehtiyatdan danışarkən, bəzi fəqihləri tənqid edir və qoyulan qaydalara Rafiziləri təkfir zamanı əməl edilmədiyi haqda deyir:

 

وإنى أَتعجَّبُ مِن أربابِ الفتاوي ، كيفَ لا يَحتَاطونَ في أَمرِ التَّكفير ، معَ قَولهم : مَن كانَ في كَلامِهِ مئةٌ إلا واحد محملاً يُوجِب تكفيرَه لا يكفَّر

وَقَدْ التزَم صاحبُ البحر الرائق أن لا يُفتي بشيءٍ مِن ألفاظِ التَّكفيرِ المنقولةِ في الفتاوى ، إِلا أَنَّهُ خَرجَ عن التزامِهِ ونَسِي ما قَدَّمتْ يداهُ في بعضِ المسائلِ

كمسألةِ تَكفيرِ الروافضِ ، فإنَّهُ مَالَ إلى تَكفيرِهم ، بقولهم : سبُّ الشَّيخينِ كُفرٌ وأَمثالِه ، ولم يَفهم أنَّ هذهِ الأمورَ الَّتِي صدَرتْ عنهم إنِّما هي لشبهةٍ عرَضتْ لَهم فَتكونُ مانعةٌ من التَّكفيرِ ، كَمَا حقَّقَه ابن الهمَام في تحرير الأصول ، وغيرُهُ

 

“Mən fətva əhlinə təəccüb edirəm! “Sözündə/Görüşündə (bircə başqa ehtimal varkən) təkfirini gərəkli qılan 99 ünsür olan kimsə təkfir edilməz” dedikləri halda özləri təkfir məsələsində ehtiyatlı davranmırlar.

“Əl Bəhrur Raiq” sahibi (İbn Nuceym) fətvalarda nəql edilən təkfir (səbəbi sayılan) sözlərindən heç birilə fətva verməyəcəyinə dair söz vermişdir. Lakin o, sözündə durmamış və bəzi məsələlərdə öz etdiklərini unutmuşdur.

Məsələn Rafizilərin təkfiri məsələsində olduğu kimi. O, “şeyxeyni (Əbu Bəkr və Öməri) səbb etmək küfrdür” və bənzəri görüşlər səbəbilə Rafizilərin təkfirinə meyl etmişdir. Lakin, onların etdiyi bu işin (Əbu Bəkr və Ömər haqqındakı) bir şübhə səbəbilə olduğunu və təkfirə əngəl təşkil edəcəyini anlamamışdır. Necəki bunu “Təhrirul Usul” əsərində İbnul Huməm və digərləri təhqiq etmişlər.”

 

Qaynaq: Abdul Heyy Əl Luknəvi: İhkəmul Qantara fi Əhkəmil Bəsmələ: 190

Oman: Darul Bəşir: 2002

 

 

Qeyd: Səhabələr içində ikisini təxsis edərək “Əbu Bəkr və Öməri səbb etmək küfr, Osman və Əlini səbb etmək fisqdir” şəklindəki sözləri anlamaq mümkün deyil. İlk ikisini digərlərindən ayırıb onları söyməyi küfr həddinə çıxaran amil nə ola bilər?

Əgər dəlilə dayanaraq birini söyməyin küfr olacağı deyiləcəksə, bu adamın Əli bin Əbi Talib olduğunda şübhə yoxdur. Çünki, “Əlini səbb edən məni səbb etmişdir”, “Əliyə yalnız münafiq nifrət edər” şəklində səhih rəvayətlər vardır… Lakin, bu xəbərin varlığına rağmən Əlini söyən Muaviyə müctəhid olub savab alır, lakin Əbu Bəkri və Öməri söyənlər kafir sayılır. Osmanın bu ikisindən ayrı tutulması isə, məsələni daha da qarışdırır… Təəssübün xüsusiyyətlərindən biri sahibini gülünc hala salmasıdır…