Mövzuda Bir İsmarıc Var

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

Bu mövzunu açmaqda məqsədim suallardan və onlara verilən cavablardan hasil olan faydanı artırmaq, mövzunu mənfiliklərdən qorumaqdır. Mövzuda sual vermə ədəbi, verilən suallar üçün qoyulmuş şərtlər və bu kimi məsələlər müzakirə ediləcək. Bu xüsuslarla bağlı təklifi tənqidi olanlar mövzuda yaza bilərlər.

[Usuli]

Şafi fəqihlərindən Əl Xatib Əl Bağdadi (392-463 h/1002-1072 m), alimlərə sual vermə ədəbi haqqında deyir:

 

فإنْ أرادَ الاقتصارَ على جوابِ المسئولِ وحْدَه ، قال له في الرُّقْعةِ : ما تقول رضِيَ اللهُ عنكَ ، أو رحِمَك اللهُ أو وفَّقكَ اللهُ ؟ ولا يحسُن في هذا : ما تقولُ ؟ رحِمنا اللهُ وإيَّاكَ ، بل لو قال : ما تقول رحِمكَ اللهُ ورحِم والديْكَ ؟ كان أحْسنَ
وإن أرادَ مسألةَ جماعةٍ مِن الفقهاءِ ، قال : ما تقولون رضِيَ اللهُ عنكم ؟ أو ما يقول الفقهاءُ سدَّدهم الله في كذا ؟ ولا ينبغِي أنْ يقولَ : أفتُونا في كذا ، ولا : ليُفتِ الفقهاءُ في كذا ، فإنْ قال : ما الجوابُ ؟ أو ما الفتوى في كذا ؟ كان قريبًا
وحُكي أن فتوى ورَدتْ من السلطانِ إلى أبي جعفرٍ : محمدِ بنِ جريرٍ الطبريِّ لم يكتُبْ له الدعاءَ فيها ، فكتَب الجوابَ في أسْفلِها : لا يجوز ، أو كتَب : يجوز ولم يزِدْ على ذلك ، فلما عادتِ الرُّقْعةُ إلى السلطانِ ، ووقَف عليها ، علِم أنَّ ذلك كان مِن أبي جعفرٍ الطبريِّ ، للتقصِيرِ في الخطابِ الذي خُوطِبَ به ، فاعتذَر إليه
 

"Əgər sual verən kimsə qısa olaraq sadəcə suala cavab almaq istəyirsə, alimə göndərdiyi kağızda belə deyər: "bu mövzuda nə deyirsən? Allah səndən razı olsun" və ya "Allah sənə rəhm etsin", və ya "Allah səni müvəffəq etsin".
Kağıza "bu mövzuda nə deyirsən? Allah bizə və sənə rəhm etsin" yazması uyğun olmaz.
Əksinə, "bu mövzuda nə deyirsən? Allah sənə və valideynlərinə rəhm etsin" deyərsə, bu daha gözəl olar.
Əgər, bir qrup fəqihə sual verəcəksə "bu mövzuda nə deyirsiniz? Allah sizdən razı olsun", və ya "bu mövzuda fəqihlər – Allah onları doğruya yönəltsin – nə buyurur?" deməlidir.
"Bu mövzuda bizə fətva verin", və ya "fəqihlər bu mövzuda fətva versin" deməməlidir.
Əgər, "Cavab nədir?", və ya "Bu mövzuda fətva nədir?" deyərsə, bu da az öncə qeyd edilənə yaxın olar. (yəni ədəbə uyğunluq baxımından bu cürdə deyilməməlidir).
Rəvayət edildiyinə görə, sultandan Əbu Cəfər Muhəmməd bin Cərir Ət Tabəriyə göndərilən kağızda ona dua yazılmır. Tabəri, kağızın altına sadəcə "caiz deyil" və ya "caizdir" yazır. Kağız geri gəlib, sultan onu oxuyanda, bunun Tabəriyə edilən müraciət formasındakı qüsurdan qaynaqlandığını anlayır və ondan üzr istəyir."

 

Qaynaq: Əl Xatib Əl Bağdadi: Əl Fəqih vəl Mutəfəqqih: 2/383
Dar İbnil Cəvzi: 1417/1996