Bu mövzudakı ismarıc sayı: 9

[Muslih]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Forumumuzda hədəflədiyimiz təməllərin başında müsəlmanların real problemlərilə məşğul olmaq gəlir. Günümüzdə qarşılaşılan real problemlərdən biridə müsəlman qadınların kafir kişilərlə ailə qurmasıdır.

 

Bunu bəzən başqa adla edirlər. Beləki kafirə ərə getməyin haram olduğunu iqrar etməklə yanaşı, eyni işin adı dəyişdirilərək “cahillə evlənmək” qoyulur. Halbuki mahiyyət qaldığı müddətcə ismin dəyişməsi hökmü dəyişdirməz. İslamda müsəlman və kafir arasında xüsusi bir “cahil” kateqoriyası yoxdur. Heç bir fiqh kitabında “cahillə evlənməyin hökmü” və ya bənzəri adda bir bab yoxdur. Cahil deyilən kimsə ya müsəlman ya da kafir ola bilər. İnsanların bundan başqa kateqoriyası yoxdur!

 

Bu qısa məqaləmizdə, belə bir şeyin icmayla haram olduğu və bu nigahın keçərsizliyi haqda alimlərin görüşlərini qısa şəkildə təqdim etmək istəyirik. Tövfiq Allahdandır.

 

Bu mövzuda əsli dayanaq uca Allahın bu ayəsidir:

 

وَلَا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكَاتِ حَتَّى يُؤْمِنَّ وَلَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكَةٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْكُمْ وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّى يُؤْمِنُوا وَلَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ وَلَوْ أَعْجَبَكُمْ أُولَئِكَ يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى الْجَنَّةِ وَالْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ وَيُبَيِّنُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ

 

 

“İman etmədikcə müşrik qadınlarla evlənməyin. Mömin bir kəniz, xoşunuza gəlsə belə müşrik qadından daha xeyirlidir.

 

İman etmədikcə müşrik kişiləri (qızlarınızla) evləndirməyin! Mömin bir kölə, xoşunuza gəlsə belə müşrik kişidən xeyirlidir.

 

Onlar atəşə, Allah isə iznilə Cənnətə və bağışlanmağa çağırır. Ayələrini insanlara açıqlayırki, bəlkə düşünüb ibrət alalar.” (Əl Bəqərə: 2/221)

[Muslih]

İmam Muhəmməd bin İdris Əş Şafi (150–204 h/767–820 m) “Əl Umm” adlı kitabında deyir:

 

وإن كانتِ الآية نزَلتْ في تحريمِ نساءِ المؤمنينَ على المشركينَ , وفي مشركِي أهلِ الأوثان فالمسلمَاتُ , محرمَّاتٌ على المشركينَ مِنهم بالقرآنِ على كلِّ حالٍ , وعلى مشركي أهلِ الكتاب لقطْعِ الولايةِ بين المشركين والمسلمينَ , وما لمْ يختلِف الناسُ فيه علِمته

 

“Ayə, mömin/müsəlman qadınların müşrik kişilərə haram olması və bütpərəst olan müşriklər haqqında enmiş olsada, müsəlman qadınlar Quran dəliliylə müşriklərə hər halda,  əhli kitabın müşriklərinə isə “müşrikin müsəlmanla bir vəlayət hüququ olmaması” səbəbilə haramdırlar.

Bildiyim qədərilə alimlər bu barədə ixtilaf etməmişlər.”

 

Qaynaq: Muhəmməd bin İdris Əş Şafi: Əl Umm: 6/15

Darul Vəfa: 1422/2001

[Muslih]

Müfəssirlərdən Faxruddin Ər Razi (544-606 h/1150-1210 m) müvafiq ayənin təfsirində deyir:

 

ولا تُنكِحوا المشركينَ حتى يُؤمنوا , فلا خلافَ هاهنا أنَّ المرادَ به الكلُّ , وأن المؤمِنةَ لا يحلُّ تزويجُها مِن الكافر ألبتَّةَ على اختلافِ أنواعِ الكفَرة

 

“… “İman etmədikcə müşrik kişiləri (qızlarınızla) evləndirməyin!”. İxtilaf yoxdur ki, bu ayədən ümumi hökm murad edilmişdir və mömin qadının kafir kişiylə evləndirilməsi qətiyyən halal deyil. Bu hökm kafirlərin (əhli kitab, bütpərəst kimi) bütün növlərinə aiddir.”

 

Qaynaq: Fəxruddin Ər Razi: Məfatihul Ğeyb: 6/65

Beyrut: Darul Fikr: 1401/1981

[Muslih]

Digər bir müfəssir Əbu Abdillah Əl Qurtubi (600-671 h/1204-1274 m) ayəni təfsir edərkən deyir:

 

قوله تعالى: " ولا تُنكِحوا" أي لا تُزَوِّجوا المسلِمةَ مِن المشرك وأجمعتِ الأمةُ على أنَّ المشركَ لا يطَأُ المؤمنةَ بوجهٍ ، لِما في ذلك مِن الغَضاضَة على الإسلام

 

“Uca Allah buyurur: “nigahlamayın”. Yəni müsəlman qadını müşriklə evləndirməyin.

Ümmət icma etmişdir: Müşrik heç bir şəkildə müsəlman qadınla cinsi əlaqə qura bilməz! Çünki bunda İslamı alçaltma vardır.”

 

Qaynaq: Əbu Abdillah Əl Qurtubi: Əl Cami li Əhkəmil Quran: 3/261

Beyrut: Ər Risələ: 1427/2007

 

 

Təliq: Təqribən eyni məzmunlu icmanı İbn Atiyyə “Əl Muhərrarul Vəciz”, Əbu Həyyan “Əl Bəhrul Muhit”, Sələbi “Əl Cəvəhirul Hisan” adlı əsərlərində də nəql etmişlər.

[Muslih]

Şafi alimlərindən Əbu Muhəmməd Əl Bəğavi (436–510 h/1044–1117 m) məzkur ayənin təfsirində deyir:

 

وَلا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّى يُؤْمِنُوا ، هذا إجماعٌ : لا يجوز للمسلمةِ أن تَنكِحَ المشركَ

 

“Uca Allah buyurur: “İman etmədikcə müşrik kişiləri (qızlarınızla) evləndirməyin!”. Bu məsələ üzərində icma vardır: Müsəlman qadının müşriklə evlənməsi caiz deyildir.”

 

Qaynaq: Əbu Muhəmməd Əl Bəğavi: Məalimut Tənzil: 1/256

Riyad: Daru Tayyibə: 1409/1989

[Muslih]

Malikilərdən İbnul Cuzeyy Əl Ğirnati (693-741 h/1294-1340) "Əl Qavaninul Fiqhiyyə" adlı kitabında belə deyir:

 

الإسلام, ويُتصوَّر فيه أربعُ صوَرٍ : نكاحُ مسلمٍ مسلمةً , ونكاحُ كافرٍ كافرةً , فهما جائزان , ونكاحُ كافرٍ مسلمةً يحرُم على الإطلاق بإجماع , ونكاحُ مسلمٍ كافرةً فتجُوز الكتابيةُ بالنكاح والمُلْكِ , ولا يحلُّ غيرُها مِن الكفار بنكاحٍ ولا ملْكٍ

 

“(Evlənən tərəflərdə diqqətə alınacaq birinci vəsf) İslamdır. Bu barədə dörd ehtimal mümkündür:

 

1. Müsəlman kişinin müsəlman qadınla evlənməsi.

 

2. Kafir kişinin kafir qadınla evlənməsi. Bu halların ikisi də caizdir.

 

3. Kafir bir kişinin, müsəlman qadınla evlənməsi icmayla mütləq şəkildə (qeydsiz şərtsiz) haramdır.

 

4. Müsəlman kişinin kafir qadınla evlənməsi:

a ) Əhli Kitabdan olan qadınlar istər nigah, istər mülk yoluyla (cariyə olaraq) halaldırlar.

b ) Əhli kitab xaricindəki kafir qadınlar isə nə nigah, nə də mülk yoluyla (cariyə olaraq) halal olmazlar.”

 

Qaynaq: İbnul Cuzeyy: Əl Qavaninul Fiqhiyyə: 160/161

Qahirə: Darul Hədis: 1426/2005

[Muslih]

Maliki fəqihi Əli Əl Adəvi (1112-1189 h/1700-1775 m), Əbu Abdillah Əl Xaraşinin (1010-1101 h/1601-1690 m) “Muxtasaru Xalil” adlı əsərə yazdığı şərhin haşiyəsində deyir:

 

والحاصلُ أنَّ الإجماعَ منعقِدٌ على حرمةِ نكاحِ الكافرِ المسلِمةَ كما في التوضيحِ ويُفسَخ

 

“Xülasə: “Ət Təvdih” kitabında da qeyd edildiyi kimi, kafirin müsəlman qadınla nigahının haramlığı xüsusunda icma vardır və bu nigah fəsx edilər/araları ayrılar.”

 

Qaynaq: Əbu Abdillah Əl Xaraşi: Şərhu Muxtəsari Xalil (Haşiyə): 3/206

Beyrut: Darul Fikr

[Muslih]

Hənbəli alimlərindən Şəmsuddin İbn Qudəmə (597-682 h/1200-1283 m), Muvaffəquddin İbn Qudəmənin (541-620 h/1146-1223 m) “Əl Muqni” əsəri üzərinə yazdığı “Əş Şərhul Kəbir” adlı əsərində deyir:

 

وَلَا يَحِلُّ لِمُسْلِمَةٍ نِكَاحُ كَافِرٍ بِحَالٍ : لقول الله تعالى {وَلا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّى يُؤْمِنُوا} ولقوله سبحانه {لا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ} , ولا نعلَم خلافاً في ذلك

 

“Muvaffəquddin İbn Qudəmə: Müsəlman qadının kafirlə evlənməsi heç bir halda/şəkildə caiz deyil.

Şəmsuddin İbn Qudəmənin şərhi: Bunun dəlili uca Allahın aşağıdakı ayələridir:

“İman etmədikcə müşrik kişiləri (qızlarınızla) evləndirməyin!” (Əl Bəqərə: 2/221)

“O (müsəlman) qadınlar, o (kafir) kişilərə halal deyil.” (Əl Mumtəhinə: 60/10)

Bu mövzuda hərhansı bir ixtilaf bilmirik.”

 

Qaynaq: Şəmsuddin İbn Qudəmə: Əş Şərhul Kəbir (Məal Muğni): 7/507

Mətbəatul Mənar: 1347

 

 

 

“Əl Muqni” əsərini şərh edən digər bir Hənbəli alimi Burhənuddin İbn Muflih (816-884 h/1413-1479 m) bu barədə ixtilaf olmadığını deyir:

 

وَلَا يَحِلُّ لِمُسْلِمَةٍ نِكَاحُ كَافِرٍ بِحَالٍ : لا نعلَم فيه خلافاً

 

“Muvaffəquddin İbn Qudəmə: Müsəlman qadının kafirlə evlənməsi heç bir halda/şəkildə caiz deyil.

Burhənuddin İbn Muflihin şərhi: Bu mövzuda hərhansı bir ixtilaf bilmirik.”

 

Qaynaq: Burhənuddin İbn Muflih: Əl Mubdi Şərhul Muqni: 6/139

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1418/1997

[Muslih]

Hənəfi fəqihlərindən Alauddin Əl Kəsəni (v. 587 h/1191 m) "Bədəius Sanəi fi Tərtibiş Şərai" adlı nəfis əsərində məsələni daha geniş bir şəkildə əsaslandıraraq deyir:

 

فلا يجوز إنكاح المؤمنة الكافر؛ لقوله تعالى : {وَلا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّى يُؤْمِنُوا} , ولأنَّ في إنكاحِ المؤمنةِ الكافرَ خوفَ وقوعِ المؤمنةِ في الكفرِ ؛ لأنَّ الزوجَ يدْعوها إلى دِينه ، والنساءُ في العادات يتبَعْنَ الرِّجالَ فيما يُؤثِرون مِن الأفعال ويقلِّدونهم في الدين , إليه وقَعتْ الإشارةُ في آخر الآية بقوله عز وجل : {أُولَئِكَ يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ} , لأنهم يدعُون المؤمناتِ إلى الكفرِ ، والدعاءُ إلى الكفر دعاءٌ إلى النار؛ لأنَّ الكفرَ يوجب النارَ ، فكان نكاحُ الكافرِ المسلمةَ سبباً داعياً إلى الحرامِ فكان حراماً ، والنصُّ وإن ورَد في المشركين لكنَّ العلةَ ، وهي الدعاءُ إلى النار يعُمُّ الكفرةَ أجمعَ ،فيتعَمَّمُ الحكمُ بعمومِ العلةِ ، فلا يجوز إنكاح المسلمةِ الكتابيَّ كما لا يجوز إنكاحهُا الوثنيَّ والمجوسيَّ؛ لأنَّ الشرعَ قطَع ولايةَ الكافرين عن المؤمنين بقوله تعالى : {وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلا} , فلو جازَ إنكاحُ الكافرِ المؤمنةَ لثبَت له عليها سبيلٌ ، وهذا لا يجوز

 

“Mömin qadının kafirlə evləndirilməsi caiz deyil. Uca Allah buyurur: “İman etmədikcə müşrik kişiləri (qızlarınızla) evləndirməyin!” (Əl Bəqərə: 2/221).

Həmçinin mömin qadının kafirlə evləndirilməsində, qadının küfrə düşmə qorxusu mövcuddur. Çünki, əri onu küfrə dəvət edər və qadınlar adətən etdikləri işlərdə və dinlərində ərlərinə tabe olarlar. Uca Allahın ayəsinin son qismidə buna işarə edir: “…Onlar atəşə çağırır…” (Əl Bəqərə: 2/221).

Çünki, onlar mömin qadınları küfrə dəvət edərlər. Küfrə dəvət isə atəşə dəvətdir. Belə ki, küfr atəşi gərəkli qılar.

Beləcə kafirin müsəlman qadınla evlənməsi, harama dəvət edən bir səbəbdir və bunun üçün haramdır.

Ayə müşriklərlə əlaqəli olsada, illət/ortaq nöqtə bütün kafirləri əhatə edir. Beləcə illətin ümumiliyi səbəbilə hökmdə ümumi olur. İllət/ortaq nöqtə, atəşə çağırmaqdır.

Müsəlman qadının bütpərəst və məcusiylə evləndirilməsinin caiz olmadığı kimi, əhli kitablada evləndirilməsi caiz deyil.

Çünki, şəriət bu ayəylə kafirlərin müsəlmanlar üzərindəki vəlayətini ləğv etmişdir: “Allah möminlərə qarşı kafirlərə əsla yol açmayacaq.” (Ən Nisa: 4/141).

Əgər kafirin mömin qadınla evləndirilməsi caiz olsaydı, o zaman qadının əleyhinə kafir kişinin bir yolu olardı. Bu isə caiz deyil.”

 

Qaynaq: Alauddin Əl Kəsəni: Bədəius Sanəi: 3/465

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1424/2003

[Usuli]

Dağıstan "müftisinin" müsəlman qızları başqa din sahiblərinə ərə vermənin caizliyi haqqında fətvası gündəmdəykən, mövzunu yenidən aktuallaşdırmaq, üzərimizə düşən elmi mübarizəni etmək üçün:

Malikilərdən Əbul Həsən Əl Ləxmi (v. 478 h/1085 m) müsəlman qadının sadəcə müsəlmanla evlənə biləcəyi haqda icma nəql edir:

 

نكاح المشركِ المسلمةَ محرَّمٌ ، لقوله سبحانه : {وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّى يُؤْمِنُوا} ، وقوله : {فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ} , وأجمع أهل العلم على أن نكاحَ الكتابي المسلمةَ محرمٌ

 

"Müşrik kişinin müsəlman qadınla evlənməsi bu ayələrə əsasən haramdır: “...İman etmədikcə müşrik kişiləri (qızlarınızla) evləndirməyin!...” (Əl Bəqərə: 2/221), “... Onların mömin qadın olduğunu anlasanız, kafirlərə geri göndərməyin. O (müsəlman) qadınlar, o (kafir) kişilərə halal deyil. O (kafir) kişilər də, o (müsəlman) qadınlara halal deyil.” (Əl Mumtəhinə: 60/10)

Elm əhli icma etmişdir: Əhli Kitabdan bir kimsənin müsəlman qadınla evlənməsi haramdır."

 

Qaynaq: Əbul Həsən Əl Ləxmi: Ət Təbsira: 5/2110

Qatar: 1432/2011