بسم الله الرحمن الرحيم
Hər bir batil fikir, yayılmaq üçün düşüncəsiz kütləyə möhtacdır. Qarşıdakı kütlə düşüncə və sağlam təhlildən nə qədər uzaqdırsa, irəli sürülən fikirlər də o nisbətdə safsatadan ibarət olar.
Məsələn kürsüyə çıxıb, uca Allahın Mahmud əfəndi surətində görüldüyünü, Cəbrayilin Cübbəli Əhməd surətində zühur etdiyini, Muhəmmədin Allahın misli olduğunu söyləyə bilmək üçün, xitab etdiyiniz kütlənin uca Rəbbimizin ayədə buyurduğu kimi, heyvanlardan daha sapıq, daha düşüncəsiz manqurdlardan ibarət olması lazımdır.
Aləmlərin Rəbbinin Qurani Kərimdə buyurduğu kimi, insan şəklində yaradılmış məxluqlar arasında belələri əksəriyyət təşkil edir...
Kütlə - Safsata prinsipini bir düstur halına gətirsək: “Safsata səviyyəsi, dinləyicinin axmaqlığıyla düz mütənasibdir” deyə bilərik...
Bu mövzuda xüsusilə toxunmaq istədiyim məsələ “mücəddid” Muhəmməd bin Abdil Vəhhabın məşhur “zatu ənvat” hədisi haqqında şübhəyə cavab verirkən düşdüyü çıxmazdır.
Mücəddiddən daha çox “nala mıxa vurma abidəsi” sayılmağa layiq bu kimsənin verdiyi cavab hara çevrilirsə çevrilsin bir “bermud üçbucağıdır”...
Öncəliklə “zatu ənvat” deyə məşhur olan qissəni zikr edək. Tirmizi və digərlərinin zikr etdiyi hədisin məzmunu belədir:
أن رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَمَّا خَرَجَ إِلَى غَزْوَةِ حُنَيْنٍ مَرَّ بِشَجَرَةٍ لِلْمُشْرِكِينَ كَانُوا يُعَلِّقُونَ عَلَيْهَا أَسْلِحَتَهُمْ يُقَالُ لَهَا: ذَاتُ أَنْوَاطٍ. فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ اجْعَلْ لَنَا ذَاتَ أَنْوَاطٍ كَمَا لَهُمْ ذَاتُ أَنْوَاطٍ أَنَّ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «سُبْحَانَ اللَّهِ هَذَا كَمَا قَالَ قَوْمُ مُوسَى (اجْعَل لنا إِلَهًا كَمَا لَهُم آلهةٌ) وَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لَتَرْكَبُنَّ سُنَنَ مَنْ كَانَ قبلكُمْ
“Rəsulullah Huneyn savaşı üçün yola çıxdığı zaman müşriklərin (müqəddəs sayıb, bərəkətlənməsi üçün) üzərinə silahlarını asdıqları “zatu ənvat/asqılıq” adlanan ağaca rast gəldilər.
Ətrafındakılardan bəzisi dedi: Bizim üçün də onlarda olduğu kimi bir asqılıq təyin et!
Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: Subhənallah! Musanın qövmünün “Bizə onların ilahları kimi bir ilah təyin et!” (Əl Araf: 7/138) sözü kimi bir söz dediniz! Nəfsim əlində olana and olsun ki, sizdən öncəkilərin yoluna uyacaqsınız!”
İndi isə “Şeyxul İslamın” bu hədis haqda dediklərinə nəzər salaq. O, “Kəşfuş Şubuhat” adlı qaralamasında deyir:
ولكن للمشركين شبهة يُدْلون بها عند هذه القصة ، وهي أنهم يقولون : إن بني إسرائيل لم يكفروا ، وكذلك الذين قالوا اجعل لنا ذات أنواط لم يكفروا . فالجواب أن نقول : إن بني إسرائيل لم يفعلوا ذلك ، وكذلك الذين سألوا النبي - صلى الله عليه وسلم - لم يفعلوا ذلك ، ولا خلاف أن بني إسرائيل لو فعلوا ذلك لكفروا . وكذلك لا خلاف في أن الذين نهاهم النبي - صلى الله عليه وسلم - لو لم يطيعوه واتخذوا ذات أنواط بعد نهيه لكفروا
“Lakin müşriklərin bu qissə barədə dilə gətirdikləri/istidlal etdikləri bir şübhə vardır. Şübhə budur: (Qissədə peyğəmbərin misal verdiyi) yəhudilər kafir olmadılar. Eləcədə “bizə də asqılıq təyin et!” deyənlər kafir olmadılar.
Bu şübhənin cavabı: Yəhudilər bunu etmədilər. (Yəni büt düzəltmədilər). Eləcədə Peyğəmbərdən – sallallahu aleyhi və səlləm – (asqılıq) tələb edənlər də bunu etmədilər.
Həmçinin ixtilaf yoxdur ki, Nəbinin etiraz etdiyi adamlar, ona itaət etməyib, qadağaya rağmən asqılıq düzəltsəydilər kafir olardılar.”
Qaynaq: Muhəmməd bin Abdil Vəhhab: Kəşfuş Şubuhət: 41
Muhəmməd bin Abdil Vəhhab “Kitəbut Təvhid” adlı risaləsində, təbərrükdən bəhs edərkən də məsələyə toxunaraq deyir:
الحادية عشرة : أن الشرك فيه أكبر وأصغر ؛ لأنهم لم يرتدوا بهذا
“On birinci fayda: Buradakı şirk böyük və ya kiçik ola bilər. Onlar bununla irtidad etmədilər.”
Kitabı şərh edənlərdən Abdul Kərim Xudeyr və Abdullah Əd Duveyşin də təsdiq etdiyi üzrə “Şeyxul İslamın” bu sözdən qəsdi belədir: “Səhabələr asqılıq istədikdə mürtədd olmadılar. Deməli bu böyük yox kiçik şirkdir.”
İndi isə keçək Bermud üçbucağınıza. Şeyxul İslamınıza bəzi suallarımız vardır ki, sadiq təəssübkeşləri olaraq bunları cavablamaq siz sələfilərə borcdur!
Hamımızın qəbul etdiyi üzrə şirk ya insanı İslam xaricinə çıxaran böyük şirk, yada çıxarmayan kiçik şirkdir. Üçüncü bir ehtimal yoxdur. Elə isə şeyxin bu sözlərini hər iki versiya üzrə incələyək.
1. Səhabənin bu istəyi kiçik şirk idi. O halda sualımız belədir: Əgər bu kiçik şirk idisə, “səhabələr bunu etsəydi İslamdan çıxardılar” demənin nə mənası vardır? Məgər kiçik şirk sahibi İslamdan çıxırmı?
Məsələn bir adam riyaya yol versə və biz ona bunun kiçik şirk olduğunu bildirsək, lakin insan vaz keçməsə bu onu İslamdan çıxarırmı? Əlbətdəki xeyr!
Hətta “Kitəbut Təvhid”dən nəql etdiyimiz ikinci sitatda şeyxin özü bunu bir ölçü olaraq müəyyən edərək “İslamdan çıxmadılarsa, deməli etdikləri kiçik şirk idi” deyir...
Sizlərə sualımız tam olaraq belədir: Əgər bu əməl kiçik şirk idisə, etmələri halında niyə İslamı tərk etmiş sayılacaqlardı?
2. Səhabənin istəyi böyük şirk idi. Şeyxinizin sözlərindən qaçınılmaz olaraq çıxan bəzi nəticələri qəbul edəcəksiniz.
İnsan böyük şirk işləsədə cəhaləti səbəbilə üzrlüdür. Peyğəmbərin yanında cihada çıxacaq qədər hüccətlərlə yaxından tanış olsa belə...
İkinci nəticə isə daha qorxuncdur. Zikr edilən ayədə qövmü Musadan ibadət etmələri üçün büt düzəltmələrini istəmişdi. Şeyxiniz isə, Allahdan başqa ilah təyin etmə istəyini onlar üçün üzr saymış, ancaq Peyğəmbərin tənbihindən sonra bunu etmələri halında mürtədd olacaqlarını bildirmişdir.
Yəni hal hazırda bir müsəlman sizdən ibadət etmək üçün bir büt düzəltmənizi istəsə, şeyxinizə görə cəhaləti səbəbilə onu təkfir edə bilməzsiniz. Bunlar qaçınılmaz olaraq qəbul edəcəyiniz nəticələrdir.
Əgər birinci sitatda böyük şirk olduğunu qəsd edibsə, bu söz “Kitəbut Təvhid”dəki sözüylə ziddiyyət təşkil edir. Şeyxul İslamınız kiçik şirki böyük şirkdən seçə bilmir... Eyni şeyə bəzən kiçik, bəzən böyük şirk deyir...
Ancaq bununla bərabər önəmli bir sual daha vardır. İnsanı küfrə salacaq bir əmələ əzm etməklə onu həyata keçirmək baxımından nə fərq var?
Məgər sizin şeyxul İslamınız, elm əhlinin icma etdiyi məşhur “yüz il sonra küfr əməli etməyə niyyət edən dərhal kafir olar” şəklindəki qaydadandamı cahildir? Ən ibtidai fiqh kitabında belə zikr edilən qaydadan…
Bir ilginc məqama daha diqqət çəkmək istəyirəm. İnsanlar xəta edə bilərlər. Bundan daha qorxuncu isə digərlərinin bu açıq xətaya susub “kral çılpaqdır” deməyə cəsarət etməməsidir.
Şeyxin bu qaralamasına şərh yazanlardan bir nəfərin belə, bu safsataya səthidə olsa etiraz etdiyini görmədim…
