Və aleykumussalam və rahmətullah! İbn Teymiyyənin o yazısını təqdim etməklə isbat etmək istədiyimiz fikir beləydi: İbn Teymiyyə və alimlərin cumhuruna görə maaşın kəsilməsi qorxusuyla müdürə səcdə etmək olar. Bu ikrah sayılır! Və təqdim etdiyimiz sitatda bu aydın görülür.
Məqsədimiz təkfirdə həddini aşanlar və İbn Teymiyyənin ikrah anlayışı arasındakı ciddi fərqə işarə etməkdi.
Kimlərinsə nəsə iddia etməsinə gəlincə, mücərrəd iddianın qəbul etmək məcburiyyətində deyilik. Bəli İbn Teymiyyə qatında dediyin ayırım ola bilər. Ancaq bunu isbat etmək onların üzərinə düşür. Kimsə bir kəliməlik mücərrəd iddiayla nəsə isbat etmiş sayılmaz.
Belə bir ayırım həqiqətən mövcuddur. Yəni İbn Teymiyyəyə görə küfrə məcbur edilənin ikrahıyla harama məcbur edilənin ikrahı arasında fərq var. Lakin bu fərq onların əleyhinədir. Beləki, İbn Teymiyyənin sözlərindən anlaşılan, mücərrəd döymə və əlləri bağlamaq surətilə verilən əziyət belə, küfr kəliməsini söyləməyi mübah qılır. Dolayısıyla ikrah məsələsində təkfirdə həddini aşanlar və İbn Teymiyyə arasındakı uçurum dahada dərinləşmiş olur...
İbn Teymiyyə küfr və haram əməli mübah qılacaq ikrah haqqında fərq və birincinin sərhədləri haqqında deyir:
تأمَّلتَ المذهبَ فوجَدتَ الإكراَه يختلِف باختلافِ المكرَه عليه فليس الإكراهُ المعتَبرُ في كلمةِ الكفر كالإكراهِ المعتبَر في الهِبَة ونحوِها
فإنَّ أحمدَ قد نصَّ في غير موضِعٍ على أن الإكراهَ على الكفر لا يكونُ إلا بتعذيبٍ من ضرْب أو قيْدٍ ولا يكون الكلامُ إكراها
"Əgər məzhəbi incələsən görərsən ki, edilməsi məcbur tutulan şey (haram və ya küfr) fərqlənincə ikrahda dəyişir.
Küfr olan bir sözü söyləmək üçün mötəbər sayılan ikrah, hibə və bənzəri məsələlərdə mötəbər olan ikrah kimi deyildir (yəni şərtləri daha ağırdır).
Əhməd, küfr üçün ancaq döyülərək və ya əlləri bağlanaraq verilən bir əziyətlə cərəyan edən ikrahın diqqətə alıncağanı və sadəcə sözün ikrah sayılmayacağını bir çox yerdə söyləmişdir."
Qaynaq: Əhməd İbn Teymiyyə: Əl Fətəvəl Kubra: 5/490
Darul Kutubil İlmiyyə: 1408/1987
İbn Teymiyyənin ikrah anlayışı haqda daha geniş məlumata sahib olmanız üçün aşağıdakı sözlərini də diqqətlə oxumanız faydalı olardı:
وما كان كفراً مِن الأعمال الظاهرة : كالسجودِ للأوْثان وسبّ الرسول ونحوِ ذلك فإنما ذلك لكوْنه مستلزِما لكفرِ الباطن وإلا فلو قدِّر أنه سجَد قُدَّام وثنٍ ولم يقصِد بقلْبه السجودَ له بل قصَد السجودَ لله بقلْبِه لم يكن ذلك كفراً
وقد يُباح ذلك إذا كان بينَ مشركين يَخافُهم على نفسِه فيُوافِقُهم في الفعْل الظاهرِ ويقصِد بقلْبِه السجودَ لله كما ذُكِر أن بعضَ علماءِ المسلمين وعلماءِ أهلِ الكتاب فعَل نحوَ ذلك مع قومٍ مِن المشركين حتى دَعاهم إلى الإسلام فأسلَموا على يدَيه ولم يُظهِر مُنافرتَهم في أوَّلِ الأمر
"Zahiri əməllərdən bütlərə səcdə, Peyğəmbəri söymə və bənzəri şeylərin (böyüklüyü) batini küfrü gərəkli qılması səbəbilədir.
Ancaq fərz etsək ki, birisi bütün önündə səcdə edir və qəlbində ona yox Allaha səcdəni qəsd edir, bu küfr olmaz. Bəzən canı üçün qorxduğu müşriklərin arasında olub, (bütə səcdə edərkən) zahirən onlara müvafiq davranıb, ancaq içində Allaha səcdəni qəsd etməsi kimi hallarda bu əməl mübah olar.
Necəki bəzi Müsəlman və Əhli Kitab alimlərinin ilk başda onlara nifrətini gizləyib, müşriklər arasında bu kimi şeylər edib, nəticədə onları İslama dəvət etmələri, onlarında bu alimlərin əliylə müsəlman olmaları zikr edilmişdir."
Qaynaq: Əhməd İbn Teymiyyə: Məcmuul Fətəvə: 14/120
Mədinə: 1416/1995
