Mövzuda Bir İsmarıc Var

[Zeyd]

   Əs-sələləmu aleykum. Forumun yenilənmiş versiyası gözəl və funksional olmaqla yanaşı, istifadəsi bir az da çətin gəlir. Hər halda səbəbkarlara Allahdan bol xeyir və bərəkət arzulayıram. Və uzatmadan birbaşa suala keçmək istəyirəm.

Hazırda bir çox marketlərdə, dönərxanalarda, kafelərdə və.s yerlərdə halal adıynan "Səba" firmasının toyuq və toyuq məhsulları satılır. Və bu toyuqlar müsəlman əhali tərəfindən də halal hesab edilərək istifadə edilir. Halal hesab olunma səbəbi soruşulanda isə qardaşlar - o firmanın halal sertifikatı olduğunu, sahibinin müsəlman olduğunu və.s deyirlər. Eyni iddialar Türkiyədən Azərbaycana gətirilən "Banvit" firma toyuqları barədə də mövcuddur. Məsələn agah olan qardaşlardan xahiş edirik bu problemi aydınlaşdırsınlar. Daha dəqiqi, bu toyuq məhsullarını halal hesabedən müsəlmanlara bu məsələni necə başa salaq, və nə deyək?!...

[Usuli]

Aleykumussalam

Bu cür məsələlərin həlli iki rükn üzrə bina edilib:

 

1. Müzakirə edilən mövzunun dünyəvi reallığından xəbərdar olmaq. (Kim, necə kəsir)

2. Məsələnin şəri əhkamlarını bilmək.

 

Əvvəlcə məsələnin reallığına nəzər salaq. Adı çəkilən firmaların məhsulunun halal olduğu haqda iki əsas qeyd edilir:

 

A ) Sertifikat. Mənim araşdırdığım qədərilə ölkəmizdə bu sertifikatı "QMİ" verir. Komunist dönəmində atesit "DTK" tərəfindən qurulmuş, onlara xidmət göstərən bir qurumun halaldan, haramdan danışmağa haqqı yoxdur! "Şeyxul İslamın" İslamla yaxından uzaqdan əlaqəsi olmadığı günəş kimi aydındır. Dolayısıyla belə bir qurumun din adına danışdığını ciddiyə almamaq lazımdır. Yox, bu sertifikat əhliyyət sahibləri tərəfindən verilirsə o zaman təqdim edilməlidir. Bu yönün müzakirəsi təqdimdən sonra davam edə bilər.

 

B ) Müsəlmanların iddiası. Çox təssüflə qeyd edirəm ki, günümüz müsəlmanları arasında yalan, hər eşitdiyini analiz eləmədən ötürmə xəstəliyi öz zirvəsindədir. Müəyyən bir şeyin sabitliyi üçün "qardaşlar deyir" sözü əsla yetərli deyil. Olsa olsa bu söz araşdırmağa təşviq sayıla bilər. Çünki, belə məlumatların sabit olması üçün bütün ravilərin həm yalandan uzaq, həm işə əhil, halalı haramdan seçməyi bilən kimsələr olması lazımdır.

Dəfələrlə yoxlamaq məqsədilə qardaşlardan bu kimi şeylər soruşmuşam. Cavablar isə təqribən bu şəkildə olub: "Bəli halaldır, bismilləh deyərək kəsilir", "Halaldır, sahibi müsəlmandır" və bənzəri cavablar. Məsələnin fiqhini bilən kimsələr üçün bu cavab ravinin əhliyyətsizliyi göstərir. Bir çox müsəlmanın bu haqda halal deməsi, süni peyklər haqqında müzakirə etmələri, qərarlar vermələri qədər "ciddiyə" alınar.

Ümumiyyətlə Azərbaycandakı ət məhsullarının çoxu, ölkəmizin qara yarası olan inhisar klanları tərəfindən büdpərəstlərin ən çox yaşadığı Hindistandan gətirilir.

 

Məsələnin şəri hökmünə gəlincə, bu barədə danışmaq üçün öncəliklə reallıqla bağlı əldə elədiyimiz nəticəyə nəzər salaq ki, nəyin hökmünü araşdırdığımızı bilək: "Araşdırmamız nəticəsində sabit oldu ki, bütün bu sözlər dəlil olmayacaq səviyyədədir və dolayısıyla bu firmaların ət məhsullarının halal olduğu haqda əlimizdə ciddiyə alınacaq bir dayanaq yoxdur. Bu məhsulların halallığı bizim üçün məchuldur".

 

Bəs məchul ət məhsulları haqqında şəriətin hökmü nədir? Kəsimlərin əksəriyyətinin haram olduğu ölkədə məchul olan ət məhsulları haqqında qərar verilə bilmədiyi üçün hökm əslinə dönər. Bu əsl isə ətin haram olduğudur. Nəticə etibarıyla halallığı sabit olmamış ət məhsullarının leş sayıldığı üçün yeyilməsi və satılması haramdır, heyvanlara verilib verilməyəcəyi barədə isə xilaf vardır.

Sözügedən firmaların məhsullarının halallığı ciddiyə alınacaq şəkildə isbat edilənə qədər hökm qeyd etdiyimiz kimidir.

Mövzu ətrafında dolğun bilgi almaq istəyənlər bu barədə, həmyerlimiz tərəfindən Türkiyədə qələmə alınmış "Halal Ət" adlı kitaba müraciət edə bilərlər. Kitabı buradan oxumaq mümkündür.