Bu mövzudakı ismarıc sayı: 3

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Mənsub olduğu dindən və ya dinsizliyindən asılı olmayaraq insanlar müxtəlif mənəvi xəstəliklərə məruz qalırlar. Bu xəstəliklərdən biri də, özünü hər mövzuda mütləq haqlı, fikrinin hər mənada müzakirəyə qapalı bir son söz olduğunu düşünməkdir. Bu xəstəlik, fikri inkişaf və tərəqqinin önündəki ən böyük əngəllərdən biridir.

Normal bir cəmiyyətdə bu cür insanlar ictimai həyatdan təcrid edilməlidir. Lakin, bizim cəmiyyətdə belə psixolojik narahatlığı olan kəslər Dispanserlərdə yatmır və müalicə olunmur, əksinə minbərlərdə otururlar və biz müsəlmanlara yol göstərir, haqqı batildən ayırmağı öyrədirlər... Bu zillətə isə, özümüz könüllü şəkildə boyun əymişik. Nə zamanmı? Hər qarşılaşdığımız cızma qara sahibinə imam, allamə adları verdiyimiz, sözlərini mütləq haqq kimi qəbul etdiyimiz zaman.

Bu yazımda qeyd edilən xəstəliyin kitablardakı təzahürlərinə misallar vermək istəyirəm. Tövfiq yalnız Allahdandır! 
 

[Usuli]

Əhməd bin Hənbəlin tələbəsi Hərb Bin İsmail Əl Kirmani (v. 280 h/893 m) kitabının müqəddəsliyi və onun kitabından sadəcə bir fikri inkar edənin haq məzhəbdən çıxacağı, həlak olan bidətçiyə çevriləcəyi barədə deyir:

 

هذا مذهبُ أئمةِ العلم وأصحابِ الأثرِ ، وأهلِ السنةِ المعروفِينَ بها المقتدَى بهم فيها ، مِن لَدُن أصحابِ النبي صلى الله عليه وسلم إلى يوْمنا هذا ، وأدْركتُ مَن أدْركتُ مِن علماء أهلِ العراق والحجازِ والشامِ وغيرهم عليها

فمَنْ خالفَ شيئاً مِن هذه المذاهِب أو طعَن فيها أو عابَ قائلها فهو مخالفٌ ، مُبتدِعٌ ، وخارجٌ عن الجماعةِ ، زائلٌ عن مَنهَج السنةِ ، وسبيلِ الحق

وهو مذهبُ أحمدَ ، وإسحاقَ بنِ إبراهيمَ بن مخلَّدٍ ، وعبدِ الله بن الزُّبير الحمَيْدي ، وسعيدِ بن منصورٍ ، وغيرِهم ممن جالسْنا ، وأخَذْنا عنهُم العلْمَ

 

“(Kitabda qeyd edəcəyim) bu görüşlər elm imamları, əsər/hədis əshabı, Peyğəmbərimizin əshabının zamanından günümüzə qədər sünnətlə tanınıb, bu mövzuda uyulan Sünnət əhlinin  görüşləridir. İraq, Hicaz, Şam və digər bölgə alimlərindən qarşılaşdıqlarım bu görüş üzrədir.

Kim bu (kitabda qeyd edilən) görüşlərdən birinə müxalifət edər, tən edər və yaxud fikir sahibini qınayarsa, (Sünnət əhlinə) müxalifdir, bidətçidir, camaatdan xaricdir, sünnət mənhəcindən və doğru yoldan sapmışdır.

(Kitabda yazılanlar) Əhməd, İshaq bin İbrahim bin Muxəlləd, Abdullah bin Zubeyr Əl Humeydi, Said bin Mənsur və onlarla oturub durduğumuz, onlardan elm aldığımız digər (alimlərin) məzhəbidir.”

 

Qaynaq: Hərb Əl Kirmani: Əs Sunnə: 33

Darul Luluə: 1425/2014

 

Qeyd: Müxalif öz kitabının başda şeyxi Əhməd bin Hənbəl olmaqla “sələf imamlarının” görüşlərini təmsil etdiyi iddiasındadır. Bu elə bir kitabdır ki, ondan sadəcə bir fikrə müxalif olan bidətçi, haq yoldan sapmış zəlalət əhli biridir...

Allahın yardımıyla kitabın detallı təhlilini yaxın zamanda oxucularımıza təqdim edəcəyik. Lakin, burada qısa olaraq kitabdakı bəzi fikirlərə işarə etmək və bu kimi adamları özlərinə və tərəfdarlarına imam olaraq tanıdanlara sual vermək istəyirəm: Aşağıda saydıqlarımdan hansının inkarı bizim haq yoldan uzaqlaşmamız, Cəhənnəmlik firqə olmamıza səbəbdir?

Kirmaninin “içki içən kafirdir” (B 33) fikrimi?, “Allahın həddi var” (B 56) sözümü?, “Allah hərəkət edər” (B 58) düşüncəsimi? “Allah ayağını Cəhənnəmə qoyacaq” (B 62) inancımı?

“Allah Tövratı Musaya əldən ələ verdi” şəklində (B 70) Yəhudi babalarından aldığı israiliyyatmı? “Əbu Hənifə zəlalət imamı və bidətin başıdır” (B 89) iftirasımı? Yoxsa “Rəy əshabı Allahın düşmənləridir” (B 118) iddiasımı?

Bu bəndlərdən hansını inkar edərək bidətə düşürük? Yaxud bu gün sizlər, öz imamlarınızın bu xəstəliklə yoğrulmuş düşüncələrini qəbul edirsinizmi? Etsəniz bir dərd... Etməsəniz başqa dərd... 
 

[Usuli]

Hənbəlilərin digər bir imamı və ölkəmizdəki oxucuların adını tez tez eşitdikləri Əbu Muhəmməd Əl Bərbəhari (233-329 h/847-914 m) yazdığı cızma qaradan ibarət “Şərhus Sunnə” əsərindən bir hərfin inkarını, Qurandan bir hərfin inkarıyla müqayisə edərək deyir:

 

مَن استحلَّ شيئا خلافَ ما في هذا الكتاب ، فإنه ليسَ يدِين للهِ بدينٍ ، وقد ردَّه كلَّه ، كما لو أن عبداً آمَن بجميعِ ما قال الله تبارك وتعالى ، إلا أنه شكَّ في حرفٍ فقدْ ردَّ جميعَ ما قال الله تعالى ، وهو كافر ، كما أن شهادةَ أن لا إله إلا الله لا تُقبَل مِن صاحبِها إلا بصدقِ النيَّةِ وخالصِ اليقِين ، كذلك لا يقبَلُ اللهُ شيئا مِن السنة في ترْك بعضٍ ، ومَن ترَك مِن السنة شيئا فقدْ ترَك السنةَ كُلَّها

مَن أقرَّ بما في هذا الكتابِ وآمَن به واتخذَه إماماً ، ولم يشُكَّ في حرفٍ منه ، ولم يجحَدْ حرفاً واحداً ، فهو صاحبُ سنةٍ وجماعةٍ ، كاملٌ ، قد كمُلتْ فيه السنةُ ، ومَن جحَد حرفاً مما في هذا الكتابِ ، أو شكَّ في حرفٍ منه أو وقَف فهو صاحبُ هوى . ومن جحَد أو شكَّ في حرفٍ مِن القرآن ، أو في شيءٍ جاءَ عن رسول الله صلى الله عليه وسلم ، لقي الله تعالى مُكذّباً

 

“112: Kim bu kitabdakılara müxalif hər hansı bir fikir mənimsəyərsə, Allaha bir din üzrə itaət etməmiş və onun (Dinin və ya kitabımın) tamamını inkar etmişdir! Eynilə, bir insanın uca Allahın bütün sözlərinə iman edib, sadəcə bir hərfində şübhə etməsinin, uca Allahın bütün sözlərini inkar sayılacağı kimi! Belə biri kafirdir!

“Lə iləhə illəllah” şəhadətinin onu deyəndən sadiq niyyət və xalis yəqin olmadan qəbul edilməməsi kimi, uca Allah sünnətin bir qismini tərk edəndən Sünnəti (sünnətə imanı) qəbul etməz. Kim Sünnətdən hər hansı bir şeyi tərk edərsə, bütün Sünnəti tərk etmişdir.

 

165-66: Kim bu kitabda yazılanları iqrar edər, onlara iman edib, özü üçün imam seçər, onun bir hərfində şübhə etməz, ondan bircə hərfi də inkara çalışmazsa, Sünnət və Camaat əhlidir, kamildir, Sünnət o şəxsdə tamamlanmışdır.

Kim bu kitabdan bir hərfi inkar edər, yaxud bunun bir hərfində şübhəsi olarsa, yaxud təvaqquf edərsə, hava əhlidir. (Necəki) Kim Quranın bir hərfində şübhə və ya onu inkar edərsə, yaxud Peyğəmbərdən gələn bir şeydə şübhə edərsə, uca Allahla inkarçı/kafir olaraq qarşılaşacaq!”

 

Qaynaq: Əbu Muhəmməd Əl Bərbəhari: Şərhus Sunnə: 109 və 135

Məktəbətul Ğurəbəil Əsəriyyə: 1414/1993

 

 

Qeyd: İllər öncə dilimizə tərcümə edilmiş və insanlara “öz əsrində Əhli Sünnətin imamının kitabı” adıyla tanıdılan bu kitabçanın sahibi, ciddi psixolojik problemləri olan biridir. Əgər elə olmasaydı, öz kitabından bir hərfini inkar edən haqqında bu cür sözlərdən istifadə edib, kitabını inkarı Quranın inkarıyla müqayisə etməzdi... Xatırladım ki, kitabda bəzi ixtilaflı fiqhi hökmlərlə yanaşı, Salih peyğəmbərin Qiyamətdə öz dəvəsindən süd içəcəyinə dair uydurma və safsatalar mövcuddur. Elə isə, bu kitabdan bir hərfin inkarı necə sapıqlıq və ya küfr ola bilər?

Onun kitabını inkar etmək, nəinki küfr, hətta hər ağıl sahibi möminə vacibdir. Lakin, bu cür kitabların xüsusi çevrələr, məsələn psixoloq həkimlər üçün tərcümə edilməsinə qarşı deyiləm. Çünki, bu materiallar onlara xəstəliyin kökləri və simptomları haqqında araşdırmalar üçün çox yararlı qaynaqdır.

Digər bir yandan onu qeyd edim ki, mən hər zaman firqələr arası əməkdaşlıq tərəfdarı olmuşam. İnanın ki, əgər Bərbəhari yaşasaydı, onun müalicəyə göndərilməsi üçün Hənbəlilərlə köməkləşərək pul toplamaqdan çəkinməzdim.

Lakin, Bərbəhari sağ olmasa da, təklifim hələ də keçərlidir. Bərbəharinin imam və öndər şəxsiyyət ola biləcəyini düşünən, onun əsərini tərcümə edib, insanlara inanc kitabı olaraq oxudan və digər tərəfdən müxtəlif rollara girərək Ümmət birliyi nağıllarıyla qıt ağıllıları ətrafına toplamağa çalışan, həmçinin bu fikirləri mənimsəyən soydaşlarımızın müalicəsi üçün əlimizdən gələn yardıma hər zaman hazırıq.
 

[Usuli]

Həşəvi ekolu nümayəndəsi Adi bin Musafir (467-557 h/1074-1162 m) Əqidə haqqında qələmə aldığı kitabını belə vəsf edir:

 

فهذا اعتقادُنا ، وما نقَلنا عن مَشايخِنا نقَله جبريلُ عن الحق سبحانه وتعالى ، ونقَله النبي عن جبريلَ ، ونقلتْه الصحابةُ عن النبي إلى يوْم القيامة

فمَنْ خالفَ مذهبَهم واعتقادَهم ، فقد خالفَ اللهَ ورسولَه ، فهو مُبتدِعٌ لا يقبَل اللهُ منه فريضةً ولا نافلةً

 

“Bu, bizim etiqadımızdır. Şeyxlərimizdən (etiqad olaraq) nəql etdiyimizi Cibril uca Allahdan, Peyğəmbər Cibrildən, Səhabələr də Peyğəmbərdən Qiyamətə qədər (davam edəcək şəkildə) nəql etmişlər...

(Daha sonra bu əqidəsini nisbət üçün hər təbəqədən müəyyən əlaqəsiz isimlərin uzun siyahısı verərək davam edir)

...Kim onların görüş və etiqadlarına müxalifət edərsə, Allaha və Rəsuluna müxalifət etmişdir və o kimsə, bidətçidir. Elə bir bidətçidir ki, uca Allah ondan nə bir fərz, nə də nafiləni qəbul etməyəcək.”

 

Qaynaq: Adi bin Musafir: İtiqadu Əhlis Sunnə vəl Caməa: 42-44

Məktəbətul Ğurəbəil Əsəriyyə: 1419/1998

 

Qeyd: Müəllif öz kitabında mücərrəd iman əsaslarından, Allaha, Rəsuluna və yaxud Qiyamət gününə iman kimi birmənalı xüsuslardan bəhs etsəydi, onun kitabına müxalifət Dinə müxalifət sayıla bilərdi.
Lakin, kitabda hər növ və təbəqədən bilgi mövcuddur. Məsələn kitab sahibinin iddiasına görə (B 11) uca Allah hərf və səslərlə danışar. Digər bir iddiası isə (B 23 və 24) bu şəkildədir: Muaviyə vəhy katibi, Allahın güvəndiyi, Peyğəmbərin Cənnətlə müjdələdiyi şəxsdir. Yezid isə, imam oğlu imam, elm və cihad fəzilətini özündə toplamış bir korifeydir. Ona tən edən təcrid edilməlidir...

Ey zahid sanılan İbn Musafir! Muaviyə və Yezidə qarşı çıxmaq, Muaviyənin Cənnətlə mujdələnməsi haqda uydurmanı rədd etmək, onlara buğz etmək Allah və Rəsuluna qarşı çıxmaqdırmı? Allahın bizdən fərz ibadətləri qəbul etməsi üçün, Muaviyənin Cənnətdə olduğuna, Yezidin isə qüsursuz imamətinə şahidlik şərtdirmi?

Hər küydən qorxuya qapılan toplumu öz görüşlərinə çəkməyin bir metodu! Bizim yazdığımız kitaba müxalifət etmək, Allaha və Rəsuluna müxalifətdir. Axirətinizi hədər etməyin! Bu tərz iddialar eyni zamanda müəlliflərin ağ və qara olmaq üzrə iki rəng tanıdıqlarını, fikir və düşüncə dünyalarının stolun altında özünə ev qurmuş uşağın dünyasından daha dar olduğunu göstərir. Belələrinin imam olduğu bir Ümmət nəinki Dünyaya, heç bir qəsəbəyə hökm edə, oraya Allah adına ədalət gətirə bilməz.