Bu mövzudakı ismarıc sayı: 4

[Zeynul Abidin]

 

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Xəstəlik və təşhisi:

Fərd və toplum olaraq mübtəla olduğumuz qorxulu bir xəstəlik var: Məsuliyyətsizlik.
Bu xəstəliyin mahiyyəti nədir? Edilməsi lazım olan işin edilməməsi və ya zamanından sonra edilməsi, yaxudda lazımı keyfiyyətdə olmaması.
Əgər biz, üzərimizə düşən işi etmiriksə və ya 1 günə görüləcək işi 2 günə görürüksə, yaxud da tələb edilən şəkildə etmiriksə bu bizim xəstə olduğumuzun əlamətidir və özümüzə "MƏSULİYYƏTSİZ" diaqnozu qoya bilərik.
Dolayısıyla edəcəyimiz işdə diqqət edilməsi lazım olan iki kriteriya var:

1. Zaman. Əgər iş, edilməsi mümkün zamanı səbəbsiz yerə aşırsa bu bir məsuliyyətsizlik əlamətidir. Çünki, zaman hər an əleyhimizə işləyir. Bir saatlıq iş beş saata görülürsə dörd saatımız itirilmişdir. Yaxud ömür boyu min xeyirli iş görə bilərkən yüz iş görmüş olacayıq. Və ya beş ilə varacağımız hədəflərə əlli ilə varmış olacayıq. Müsəlmanın ana sərmayəsi isə zamandır. Zamanımız az, görüləcək işlər çoxdur!
2. Keyfiyyət. Əgər işi daha gözəl edə biliriksə, ancaq yetərli diqqət göstərmədiyimiz üçün iş əskik keyfiyyətdə görülürsə bu bir məsuliyyətsizlik əlamətidir.

Konkret göstəricilərə sahib olmamız məsuliyyətsizliyin sərhədlərini və dərəcəsini müəyyən etməkdə bizə yardımçı olur. Tərəzimizin göstəriciləri bu iki şeydir. Dolayısıyla iş, zamanında və lazımı keyfiyyətdə görülmüşsə, işi edən kimsə məsuliyyət sahibi sayılır. Bunun əksi isə məsuliyyətsizlikdir.

[Zeynul Abidin]

Xəstəliyin təhlükəsi:

Məsuliyyətsizlik xəstəliyi insanın həm dünyasını, həm axirətini xarab edəcək qədər ciddi bir xəstəlikdir.
1. Dünyəvi işlərdə məsuliyyətsiz olmağımız işlərimizin düzənli olmamasına, maddi sıxıntılar yaşamağımıza, insanlarla münasibətimizin korlanmasına və bənzəri neqativ hallara səbəb olur.
2. Dini işlərdə məsuliyyətsiz olmağımız həm fərdi zillətimizə, həm də İslamın zillətinə, müsəlmanların dirçələ bilməməsinə və bənzəri şeylərə səbədir ki, bunlar da öz növbəsində ən böyük zərər olan Uca Allahın qəzəbinə və əzabına düçar olmaqla nəticələnir.
Hər iki aləmə təsir etdiyi üçün, bu xəstəlik bir çox vücudi xəstəlikdən daha təhlükəlidir.

[Zeynul Abidin]

Bu xəstəlikdən qurtulmanın hökmü:

İnsanın, dünya və Axirətini zay edən bir xəstəlikdən qurtulması vacibdir. Çünki, dinimiz dünya və Axirət məsləhətlərini qorumağı əmr edir.
İslam, insanlara müəyyən şeyləri fərz qılmışdır və bu da bizi o mövzuda məsul tutması və məsuliyyətli olmağımızı istəməsidir. İslam məsuliyyət dinidir.
Hər müsəlmanın İslami hərəkata maksimum fayda verməsi üçün bu xəstəlikdən qurtulması qaçınılmazdır. İslami hərəkatda müsəlmanın etdiyi hər məsuliyyətsizlik öz həcminə görə müsəlmanlara və İslama qarşı işlənmiş bir cinayətdir. Çünki İslam üçün çalışan hər fərd, böyük bir mexanizmin parçasıdır. Parçanın axsaması təbii olaraq ümumu mexanizmidə axsadar.

[Zeynul Abidin]

Xəstəlikdən qurtulma yolları:

Daha öncə də demişdik ki, xəstəliyin müalicəsi iki rükndən ibarətdir: Onu ortaya çıxaran və yaşadan səbəblərin izaləsi.
1. Xəstəliyi ortaya çıxaran səbəblər:
a ) Uşaqlıqda verilən yanlış tərbiyə. Çözümü: Uşaqlarımıza yönəlik olaraq onları özümüzdən fərqli bir şəkildə məsuliyyətli böyütmək. Bunun üçün onlara ən kiçik yaşlarından etibarən müxtəlif işlər həvalə etmək və cavabdehlik duyğusunu aşılamaq.
Tərbiyə sadəcə uşaqlara yönəlik olmayıb, yaşlı insanlarında tərbiyəsi mümkündür. Onlarıda eyni qaydada tərbiyələndirmək, məsuliyyət duyğusu aşılamaq qaçınılmazdır.
b ) Dünyanı Axirətə tərcih. Çözümü: Xüsusən uxrəvi mövzulardakı məsuliyyətsizliyimizin səbəbi dünyanı tərcih etməkdir. Bu xəstəlikdən dünyanın keçiciliyi, Axirətin əbədiliyi üzərində düşünməklə, Axirət yolçularıyla bərabər olmaqla, bu xəstəliyimizlə bütün ümmətə zərər verdiyimizin fərqinə varmaqla qurtulmaq mümkündür.
c ) Nəfsin istəklərinə tabe olmaq. Çözümü: Nəfsin istəklərinin Axirətimizə ciddi zərər verəcəyi üzərində düşünmək, Axirət yolçularıyla bərabər olmaq, nəfsi oruc və bənzəri şeylərlə cəzalandırmaq, bu xəstəliyimizlə bütün ümmətə zərər verdiyimizin fərqinə varmaq.
2. Xəstəliyi yaşadan səbəblər:
a ) Xəstə olduğumuzun fərqinə varmamaq. Çözümü: Məsuliyyətsizlik xəstəliyinə yoluxduğumuzu anlamaq üçün özümüzü daha öncə müəyyən etdiyimiz kriteriyalara əsasən bu yöndən hesaba çəkmək və xəstəliklə kompleks bir mübarizə aparmaq.
b ) Qarşılıqlı tələb etmə və xatırlatma sisteminin olmaması. Çözümü: Müsəlmanların bu xəstəliyi öz aralarında böyük görmələri və bir birinə qarşı tələbkar olmaları. Məsuliyyətsizlik edənlərin ciddi şəkildə sosyal təzyiqə məruz buraxılmaları, qınanmaları.
c ) Təbii olan unutma və bənzəri hallarla mübarizə aparmamaq. Çözümü: Allahın bizə lütf etdiyi yazı və müasir texnologiyadan istifadə etmək.
d ) Günlük həyatımızda müəyyən vəzifələr yüklənib məsuliyyətimizi inkişaf etdirməmək. Çözümü: İmkan daxilində məsuliyyətimizi inkişaf etdirəcək işləri üzərimizə götürüb özümüzü buna alışdırmaq.

[Zeynul Abidin]

Məsuliyyətsizliyin ört basdır edilməyə çalışıldığı bir bəhanə:

Müsəlmanlar öz aralarında sıx rastlanan bu xəstəliyi ört basdır etmək üçün bəzi bəhanələr göstərirlər ki, bunlardan ən yayğın olanı "unutdum" kəliməsidir.
Bəli! Unutmaq üzr sayıla bilər. Lakin, lazimi bütün tədbirləri aldıqdan sonra! Əgər insan həqiqətən bir işi görməyə niyyətlənibsə unutmamaq üçün qeyd alma, telefonun xatırlatma funksiyasından istifadə etmə kimi yollara baş vurmalıdır.
Bu və bənzəri tədbirləri almayan kimsə özü unutmasına səbəb olmuşdur. Dolayısıyla üzrlü sayılmaz və öz xətasından ortaya çıxmış unutmağı üzr olaraq irəli sürə bilməz.
Bu davranış, bir xətanı başqa xətayla ört basdır etməyə çalışmaqdan başqa bir şey deyil.