Bu mövzudakı ismarıc sayı: 7

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Bu mövzuda çoxumuzun fərqinə vardığı, lakin insanların qınağından qorxaraq sadəcə bəzilərimizin dilə gətirə bildiyi bir problemdən bəhs etmək istəyirəm: Ümumilikdə ifrata ifratla cavab, xüsusilikdə Rafizilərin ifratlarına haqqı tapdalamaq bahasına cavabdan…

Tövfiq yalnız Allahdandır deyərək, oxuculara bu barədə bəzi alimlərin etiraf və tənqidlərini təqdim etmək istəyirəm.

[Usuli]

Hədis əhlindən, “Muxtəliful Hədis” əsərinin müəllifi İbn Quteybə Əd Dinəvəri (213-276 h/828-889 m) bir ifratın başqa bir ifratı ortaya çıxarmasına məhz elə Əhli Hədisin özündən misal verərkən deyir:

 

وقدْ رأيتُ هَؤلاءِ أيضاً حَينَ رَأَوا غُلُوَّ الرَّافِضةِ في حُبّ عليّ وتقديمَه على ما قدَّمَه رسولُ الله صلى الله عليه وسلم وصَحابتُه عليه وادّعاءَهم له شِرْكةَ النبي صلى الله عليه وسلم في نبوَّتِه ، وعِلْمَ الغيْبِ للأئمةِ مِنْ ولَدِهِ ، وتلكَ الأقَاوِيل والأمُور السّرِّيَّة التي جُمِعتْ إلى الكَذِبِ والكفْرِ إفْراطِ الجهْلِ والغَبَاوةِ ، ورَأَوا شَتْمَهمْ خِيارَ السَّلَفِ وبُغْضَهم وتبَرُّأَهم مِنهم ، قابَلُوا ذلك أيضاً بالغلُوّ في تأخيرِ علي - كرَّم الله وجْهَه - وبَخْسِهِ حقَّه ، ولحَنوا في القوْل وإنْ لمْ يعرِضوا إلى ظلْمِه ، واعتَدوا عليه بسَفْكِ الدمَاءِ بغيرِ حقٍ ، ونسَبوه إلى المُمَالأَة على قتْلِ عُثمانَ رضي الله عنه ، وأخْرَجُوه بجَهْلِهم مِن أئمَّة الهدَى إلى جملةِ أئمَّةِ الفتَنِ ولم يُوْجِبُوا له اسمَ الخلافةِ  لاختلافِ الناس عليه ، وأوْجَبُوها ليزيدَ بنِ معاويةَ لإجماعِ الناس عليه واتَّهَموا مَن ذكَره بغيرِ خيرٍ

وتَحَامَى كثيرٌ مِن المُحدّثِين أن يُحَدّثوا بفضائلِه - كرّم اللهُ وجْهَه - أو أن يُظهِروا ما يجِب له ، وكلُّ تلكَ الأحاديثِ لها مخارجُ صِحاحٍ ، وجعَلوا ابنَه الحُسينَ - عليه السلام - خارجياً شاقاً لعَصَا المسلمِين حلالَ الدمِ لقوْل النبي صلى الله عليه وسلم : "مَن خرَج على أمَّتي وهُمْ جميعٌ فاقتُلوه كَائناً مَن كان" وسوَّوا بيْنَه في الفضْل وبيْنَ أهلِ الشورى ، لأنَّ عمرَ لو تبيَّنَ له فضْلُه لقدَّمَه عليهم ولم يجعَلْ الأمرَ شورَى بينَهمْ ، وأهْمَلوا مَن ذكَره أو روَى حَديثاً مِنْ فضائلِه

حتى تَحامَى كثيرٌ مِن المحدِّثين أن يتحدَّثوا بها وعُنوا بجمعِ فضائلِ عمرو بن العاصِ ومعاوية َكأنهم لا يُريدُونمها بذلك وإنما يُرِيدُونَه ، فإن قالَ قائل : أخو رسولِ الله علي وأبو سِبْطَيْهِ الحسنِ والحسينِ وأصحابُ الكِساءِ علي وفاطمةُ والحسنُ والحسينُ ، تمعَّرَتْ الوجوهُ وتنَكَّرَتْ العُيون وطَرَّتْ حَسائك الصُّدور ، وإنْ ذكَر ذاكرٌ قولَ النبي صلى الله عليه وسلم: "مَن كنتُ مَوْلاه فعليٌ موْلاه" و "أنتَ مِني بمنْزِلةِ هارونَ مِن موسى" وأشباهَ هذا التمَسوا لتلكَ الأحاديثِ المخارجَ لينتقِصوه ويبخَسُوه حقَّه بغضاً مِنْهُم للرافضةِ وإلزاماً لعلي - عليه السلام - بسبَبِهم ما لا يلزَمه ، وهذا هو الجهْلُ بعَيْنِه

 

“Mən onların (hədisçilərdən bir qrupun) Rafizilərin Əli sevgisində hədlərini aşdıqlarını, onu Peyğəmbər və əshabının verdiyi məqamdan daha yuxarı tutmalarını, onun Peyğəmbərlə nubuvvətində ortaq olduğu iddialarını, onun övladlarından olan imamların qeybi bildiyini, yalan, küfr, ifrat cahillik və səfehliklə paralellik ərz edən bu görüşlər və sirli işləri, onların sələfin xeyirlilərini (səhabələri) söydüklərini, onlara nifrətlərini və onlardan təbərrülərini gördükdə, bu prosesə eyni qaydada həddi aşmaqla cavab verdilər!

Hədisçilərin həddi aşmaları aşağıdakılardan ibarətdir: Əlini - kərrəməllahu vəchəh - (layiq olduğu məqamdan) aşağıda gördülər, ona zülm edərək layiq olduğu dəyəri vermədilər, zülmünü açıq şəkildə deyə bilməsələr də kinayəli/eyhamlı danışdılar, haqsız qan tökməklə ittiham edərək ona qarşı həddi aşdılar, onun Osmanın - Allah ondan razı olsun - qətlinə dəstək verdiyini iddia etdilər, cəhalətləri səbəbilə onu hidayət imamları sırasından çıxarıb, fitnə imamları sırasına qoydular, insanlar onun ətrafına (zorla) toplandığı üçün Muaviyə oğlu Yezidə xəlifə adı verib onu xeyirdən başqa bir şeylə yad edəni ittiham etdikləri halda,  insanların onun (xilafəti) haqqındakı ixtilafı səbəbilə ona (Əliyə) xəlifə adını vacib görmədilər.

Hədisçilərin bir çoxu Əlinin - kərrəmallahu vəchəh - fəzilətlərini rəvayət etmək və ya onun haqqında vacib olanı (üstünlüyü) izhar etməkdən çəkinmişlər! Halbuki, bu hədislərin hamısı səhihdir! Onun oğlu Hüseyni - aleyhissəlam - müsəlman camaatı parçalayan və qanı halal bir xarici elan etdilər. Bu iddialarını Peyğəmbərin “Kim birlik halda olduqları halda ümmətimə qarşı çıxarsa, kim olursa olsun onu öldürün” hədisinə əsaslandırdılar.

Onu fəzilət baxımından “Şura Əhliylə” eyni tutdular. Çünki, (onların fikrincə) Ömər Əlinin onlardan üstün olduğunu düşünsəydi, işi onların şurasına buraxmaz və onu digərlərindən önə keçirərdi.

Həmçinin Əlidən bəhs edən və ya onun fəzilətləri barədə bir hədis rəvayət edəni ehmal etmişlər (Rafizilik bəhanəsilə ravi olaraq sinfini aşağı salmışlar).

Hətta mühəddislərdən bir çoxu onun fəzilətlərini rəvayət etməkdən çəkinərək, Amr bin Əl As və Muaviyənin fəzilətlərini cəm etməyə önəm vermişlər. Sanki məqsədləri o ikisi yox, məhz odur (yəni məqsəd adı çəkilənlərin “fəzilətini” izhar yox, onları ucaldaraq Əlini dəyərsizləşdirməkdir).

Bir kimsə “Peyğəmbərin qardaşı və iki nəvəsinin Həsən və Hüseynin atası Əlidir”, “Kisa əshabı - Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyindir” deyərsə, bənizlər ağarar, gözlər bərələr, qəlblərdəki nifrət duyğuları qabarar.

Əgər bir kimsə Peyğəmbərin “Mən kimin mövlasıyamsa Əli də onun mövlasıdır”, “(Ey Əli) Sənin mənim yanımdakı mövqeyin, Harunun Musa yanındakı mövqeyi kimidir” və buna bənzər hədislərindən bəhs edərsə, bu hədislər üçün bir yol axtararlar ki, onun dəyərini düşürüb, ona layiq olduğu məqamı verməsinlər.

Onları buna vadar edən şey Rafizilərə qarşı olan buğz və Əlini - aleyhissəlam -  məsul olmadığı halda onların etdiklərindən məsul tutmalarıdır. Bu, cəhalətin özüdür!”

 

Qaynaq: İbn Quteybə: Əl İxtilaf fil Lafz: 54

Riyad: Darur Rayə: 1412/1991

 

Qeydlər: Ümumilikdə dinlər, xüsusi olaraq İslam tarixini incələyən hər ağıl sahibi bir ifratın digərini doğurduğunu rahatlıqla görə bilər. Xariciliyə qarşı Murcilik, Nasibiliyə qarşı Şiəlik, Cəhmiliyə qarşı Müşəbbihlik...
Bu “ifrata ifratla” cavabın örnəklərindən biri də, Rafizilərin ifratlarına qarşı Əhli hədis, hətta Sünni dünyanın böyük bir qisminə hakim olan ifratdır!

Çoxları bu zülmün fərqinə varsa da, onu dilə gətirməkdən çəkinirlər. Niyə? Çünki, bu ifratın qatı və min illik bir qoruma mexanizmi var. Ən kiçik müxalifət halında sizin özünüzü də Rafizi sinfinə yazar və gərəkli hökmləri tətbiq edərlər. Kim olursanız olun sizi xərcləyərlər... Bizi xərcləməyə çalışdıqları kimi...
“Əbu Bəkr və Ömərə söymək küfr, Əliyə söymək fisqdir”... Bu cür fətvalar bir çoxumuzun qarşısına çıxıb... Lakin içimizdən neçəsi özündə cəsarət toplayaraq bu komediyaya etiraz edə bilib? “Möhtərəm əmmamə daşıyıcıları! Öməri söyənlə Əlini söyən arasında hökmü dəyişdirən xüsus nədir?” deyə bilib?

“Allah Əlini Osmandan üstün tutanın heç bir əməlini qəbul etməz!”, “Bu fikirdə olan insan Şiədir, fasiqdir və arxasında namaz qılınmaz”... eyni ifratın zəhərli meyvələridir... Lakin, repressiya qorxusu və təqlid gözlərimizi o səviyyədə örtüb ki, bu fətvaları verənlərə etiraz edib, axmaqlıqlarını ortaya sərmək ağlımızın ucundan da keçmir... Rafiziləri sevindirməyək deyərək, batilimizi bəzəyir, özümüzü aldadırıq...

Bu cür fətvalardan onlarca qeyd edə bilərik... Lakin, qeyd edəcəklərimizin bir çoxu açıq olub, Əliyə - aleyhissalam - qarşı ögey münasibət və kin, Rafizilərə inad olaraq Muaviyə kimi fasiqlərin müdafiə edildiyi heç kimə gizli deyil...

Sünnilərin əksəriyyətinin Muaviyə, Yezid və bənzəri fasiqləri sahiblənmələrinin əsl səbəbi onlara olan sevgi yox, Rafizilərə qarşı nifrətləridir. Beləcə sırf Rafizilərə müxalif olmaq üçün, neçə batilin altına imza atdılar... Eynilə Əhməd bin Hənbəlin Cəhmiyyəni qəzəbləndirmək üçün təşbih dolu hədislərə müsbət qiymət verməsi kimi...

Bu davranış futbol azarkeşliyidir. Ancaq əsla haqqı axtarmaq və Allah üçün heç bir qınayanın qınamasından qorxmamaq deyil!

İbn Quteybənin qeyd etdiyi bu ifratlardan biri - Əlini fəzilətcə Şura əhliylə bərabər tutmaq, hətta sıra Əliyə gəlincə susmaq bir çox Hənbəli-Həşəvi cahilin məzhəbidir. Məsələn Əhməd bin Hənbəl “Əs Sunnə” risaləsində, Bərbəhari “Şərhus Sunnə” adlı risaləsində bu fikri açıq şəkildə ifadə edir.

Hədisçilərin Əliyə azacıq sevgi göstərənləri Rafizi elan edərək cərh etmələri məşhur olub, obyektivlikləri üçün böyük bir ləkədir!

Hətta cüzi həqiqətləri dilə gətirdikləri üçün məşhur hədisçiləri, Hakim, Nəsai kimiləri də Rafiziliklə ittiham etməkdən çəkinməmişlər. Bu təəssüb bəzən çox biyabırçı və gülünc səviyyələrə varmış, fiqh kitablarında bağilərlə əlaqəli hədisləri Əlidən rəvayət etdiyi üçün İmam Şafi Rafizilik ittihamlarıyla qarşı qarşıya qalmışdır...

Lakin, qəlbi xəstələrin bütün səylərinə rağmən haqqında ən çox fəzilət nəql edilən şəxs yenə də Əlidir. Allahın salamı üzərinə olsun!

Müsəlman harada olursa olsun, kim deyərsə desin, ölçüsü haqq və Allahın rızası olmalıdır! Kimlərəsə müxalif olmaq, onların dediyinin əksini deyərək Allaha yaxınlaşdığını düşünmək Şeytanın oyunundan başqa bir şey deyil. Uca Allah bizi yanlış kriteriyalardan qorusun!

[Usuli]

Fəxruddin Ər Razi (544-606 h/1150-1210 m) Cərh əhlinin tutarsız davranışlarına örnək verərək deyir:

 

الرابع : أن هؤلاءِ المحدثينَ يُجرّحون الرواةَ بأقلّ العِلَل ؛ أنه كان مائلاً إلى حبّ علي فكان رافضياً فلا تُقبَل روايتُه ، وكان معبَد الجُهَني قائلاً بالقَدَر فلا تُقبَل روايته ، فما كان فيهم عاقل يقول : إنه وصَف اللهَ تعالى بما يُبطِل إلهيَّته وربوبيَّته فلا تُقبَل روايتُه ، إنَّ هذا مِن العَجائب

 

“4. Bu mühəddislər ən kiçik illətlərlə raviləri cərh edirlər. Məsələn: filan ravi Əli sevgisinə meyl edib, beləcə Rafiziliyə düşüb və dolayısıyla rəvayəti qəbul edilməz! Məbəd Əl Cuhəni qədər mövzusunda səhv mövqedə olub, dolayısıyla rəvayəti qəbul edilməz!

Ancaq bu mühəddislərin arasında bir ağıllı adam yoxdur ki, desin: “filankəs Allahı, onun ilahiyyət və rububiyyətini batil edəcək bir şeylə vəsf edib, dolayısıyla rəvayəti qəbul edilməz!” Bu əcayib bir şeydir!”

 

Qaynaq: Fəxruddin Ər Razi: Əsəsut Təqdis: 215

Daru Nuris Sabah: 2011

 

[Usuli]

Şafilərdən Muhəmməd bin Aqil Əl Hadrami (1279-1350 h/1863-1931 m) Cərh və Tədil alimlərinin Nasibi və Xavaricləri tədil edib, Əli sevgisi səbəbilə “təşəyyu” ilə ittiham olunan insanları cərh etmələrinə münasibət bildirərək deyir:

 

فهَالَني هذا الصنيعُ ، وأفظعَني ذلك الحكمُ ، واستغربتُه كلَّ الاستغرابِ ، وقلتُ : إن هذا لهو التَّبَاب

غير أنه ظهَر لي أن لكثيرٍ مِن المتقدّمِين بعضَ أعذارٍ ، سوَّغت لهم ما سوَّغتُ ، وقلَّدهم المتأخِرونَ هَيْبةً الانفراد عنهم وفَرَقاً مِن أن يُنبَزوا بالرفْض ، وقد كان في بعضِ الأعصار خيرٌ للإنسان أن يتَّهَم بالكفر فضلاً عما دونَه مِن أن يتَّهم بموالاةِ علي وأهلِ بيته عليهم السلام

 

“Bu iş mənə qorxu və vəlvələ saldı. Buna çox təəccübləndim və “bu artıq həlakdır” dedim.

Ancaq mənə aydın oldu ki, qədim alimlərin çoxunun bəzi üzrləri var və onların bu işini anlayışla qarşıladım.

Sonradan gələn alimlər isə onlardan fərqli düşünmənin verdiyi dəhşətdən və Rafizi adlandırılmaq qorxusundan onları təqlid ediblər.

Bəzi zamanlarda bir insan üçün - başqa şeylər bir tərəfə - küfrlə ittiham olunmaq belə, Əli və ailəsinin - Allahın salamı üzərlərinə olsun - sevgisiylə ittiham olunmaqdan daha xeyirli idi...”

 

Qaynaq: Muhəmməd bin Aqil: Əl Atbul Cəmil alə Əhlil Cərhi vət Tadil: 21

İordaniya: Darul İmamin Nəvəvi: 1425/2004

 

 

Qeyd: Müəllifin “Əl Atbul Cəmil alə Əhlil Cərhi vət Tadil” adlı bu əsəri məhz Hədisçilərin Rafizilərin ifratına ifratla cavab verərək, yersiz və cüzi səbəblərlə raviləri Rafiziliklə ittiham etmələri barədədir. Kitabın giriş qismi Rafizilik ölçülərinin gülünclüyü və tutarsızlığı, ikinci qismi konkret olaraq haqsız cərh edilmiş ravilərin tərcümeyi halları barədədir.

Eyni problem günümüzdə də davam etməkdədir. İnsanlardan bir qismi “imamlara” qarşı çıxmanın dəhşətindən dillərini udmağa hazırdırlar…

Rafizilik karuseli isə, günü gündən daha sürətli şəkildə dönür və nadir insanlar müstəsna, haqqı bilənlərin bir çoxu o karuselə qurban olmamaq üçün susurlar... Susqunluqlarıyla batilin daha da möhkəmlənməsinə səbəb olduqlarını bildikləri halda susurlar…

Hətta içlərində təklikdə bu həqiqətləri dilə gətirib, sosial şəbəkələrdə bizləri Rafiziliklə ittiham edəcək qədər şərəf xədimi olanları da vardır...

[Usuli]

Şafilərdən Muhəmməd bin Aqil Əl Hadrami (1279-1350 h/1863-1931 m) 1348 ci ildə Seyyid Arfiyə yazdığı məktubunda deyir:

 

وقد لقِيتُ بعضَ العلماءِ سابقاً في بلَدِ بُومْباي فسألني إلى أيْنَ عزْمُك ، فقلتُ : إلى العراق ، فقال : هَنِيئاً لك زِيارةُ أبي صالحٍ ـ يعني القطب الجيْلاني ـ فقلتُ : أَنْعِمْ وأكرِمْ بابي صالحٍ وإنما قَصْدِي زيارةُ النجَفِ وكرْبلاءَ فانذَعَر وقال ما معناه : أبْعدَ الله الشرَّ عنا .. فضحِكتُ وقلتُ له : وهلْ شرَفُ أبو صالح وغيرِه إلا بما أفاضَ الله عليهم مِن طريقِ مَن بالنجَف فخَجِل

 

“(Hindistanın) Bombey şəhərində bir alimlə görüşdüm. Məndən hara getmək istədiyimi soruşdu. İraqa gedəcəyimi bildirdim.

Mənə, Qutb Abdul Qadir Ceylənini qəsd edərək “Əbu Salihi ziyarətin xeyirli olsun!” dedi.

Ona dedim: Əbu Salih gözümüz üstünə. Ancaq mənim qəsdim Nəcəf və Kərbəlanı ziyarət etməkdir.

O alim dəhşətə qapıldı və “Allah şərri bizdən uzaq eləsin” məzmunlu bir şey söylədi.

Mən güldüm və ona belə dedim: Məgər Əbu Salih və başqalarının şərəfi, Allahın onlara Nəcəfdəkilər vasitəsilə bəxş etdiyi şeylərlə qazanılmayıbmı? O alim xəcalət çəkdi...”

 

Qaynaq: Muhəmməd bin Aqil: Əl Atbul Cəmil alə Əhlil Cərhi vət Tadil: 12

İordaniya: Darul İmamin Nəvəvi: 1425/2004

 

 

Qeyd: Ağız dolusu “Rafizilər Əhli Beyti istismar edir” deyirik... Doğrudur. Əhli Beyt də digər dəyərlər kimi istismar edilir.

Lakin, bizim tərəfimizdən bu istismara qarşılıq Əhli Beyti dəyərləndirmə varmı? Yoxsa quru bir şəkildə və ögey bir münasibətlə “bizlər Əhli Beyti sevənlərdənik” deməklə kifayətlənirik?

Məncə Rafizilərin istismarına qarşılıq edilən əməllərin adını etinasızlıq qoysaq yanılmarıq... Bu etinasızlıq isə, qarşı tərəfin istismarı üçün daha münbit şərait yaradır... Başqa sözlə Əhli Beyti Rafizilərin istismarına bizlər tərk etmişik…

İbn Aqilin zikr etdiyi hadisə, içində olduğumuz bir reallıqdır. İstəsəniz öz həyatınızda bunu təcrübə edib əmin ola bilərsiniz... Əhli Beytdən kiminsə məzarını ziyarət etməyə niyyətləndiyinizi deyin və toplumun sizə qarşı reaksiyasına baxın... Ən yaxşı halda Rafizilik damğasına layiq görülərsiniz...

 

[Usuli]

Əsrimizin ən görkəmli hədisçilərindən sayılan Əhməd Əl Ğumari (1320-1380 h/1902-1960 m) ümumi olaraq müxtəlif hədislər və bəzi hədisçilər haqqında fikir və tənqidlərini bildirdiyi “Cunətul Attar” adlı əsərində, Əhli Hədisin Rafiziliyə inad olaraq ortaya çıxan Nasibilik meyli haqqında misal ola biləcək bir davranışını qeyd edərək deyir:

 

يكَاد النوَاصِبَ مِن الحفَّاظ تتَّفِق كلِمتُهم على بطلانِ "حديثِ الطَّيْرِ" بل بالَغوا حتى جعَلوه علامةً على ضَعْفِ الرَّاوي ، فكلُّ مَنْ رَواه جَرَّحُوه بروايَتَه

وكذلك فعَل الذَّهَبي في الميزانِ الذي ظهَر فيه نصْبُه بأجْلى مَعانِيه ، ولكنْ مالَ إلى الإعتدالِ في تاريخِ الإسلام

وبعد ، فإنْ لمْ يكُنْ حديثُ الطيْرِ صحيحاً فلا يصِحُّ في الدنيا حديثٌ البَتَّة ، ولا يقَع توَاترُ بخبرٍ بالمَرَّة

 

“(Hədis) Hafizlərindən olan Nasibilər demək olar ki, “Tayr/Quş” hədisinin batilliyində həmfikirdirlər. Hətta onlar daha da ifrata vararaq, (bu hədisi rəvayət etməyi) ravinin zəifliyi üçün əlamət olaraq təyin etmiş və (bu gülünc qaydaya əsasən) bu hədisi rəvayət edən hər kəsi bunu rəvayət etdikləri üçün cərh etmişlər.

Zəhəbi nasibiliyinin ən açıq formada ortaya çıxdığı “Mizanul İtidal” əsərində bu cür davranmışdır! Lakin, “Tarixul İslam” əsərində ədalətə meyl etmişdir...

... Əgər “Tayr/Quş” hədisi səhih deyilsə, Dünyada səhih olan heç bir hədis yoxdur, heç bir xəbərin heç vaxt təvatür səviyyəsinə çatması da vaqe olmamışdır! (Daha sonra hədisin texniki təhlilinə keçir)”

 

Qaynaq: Əhməd Əl Ğumari: Cunətul Attar: 1/27-28

Xüsusi Çap

 

[Usuli]

Əsrimizin ən görkəmli hədisçilərindən sayılan Əhməd Əl Ğumari (1320-1380 h/1902-1960 m) Əlinin fəzilətləri haqqında varid olmuş hədislərə ögey münasibətin bir örnəyi sayıla biləcək Kumeyl bin Ziyadın rəvayət etdiyi bir hədisin Zəhəbi tərəfindən zəif sayılmasına etiraz edərək deyir:

 

مع أنه أثرٌ صحيحٌ ، له طرُقٌ متعدّدةٌ عن كُمَيْلٍ ، ولكنْ نفْسُ الذهبي لا تسمَح بالسكُوت على فضيلةٍ لعليّ عليه السلام ، وللهِ درُّ مَن قال : "لو كان قولُه تعالى {وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ} نازلاً في حقّ علي لقال الذهبي : إنها آيةٌ ضعيفةٌ" ، وقد اعتنَى الأئمةُ والحفَّاظُ بهذا الأثَرِ وشرَحوا غَريبَه واستخرَجوا فوَائدَه

 

“Halbuki bu, səhih bir hədisdir və Kumeyldən bir çox kanalla rəvayət edilmişdir. Lakin, Zəhəbinin nəfsi Əlinin - aleyhissalam - bir fəzilətinə qarşı susmağa dözə bilməmişdir!

Söyləyən nə gözəl söyləmişdir: “Əgər uca Allahın “Səni ancaq aləmlərə rəhmət olaraq göndərdik” ayəsi Əli haqqında enmiş olsaydı, Zəhəbi mütləq belə deyərdi: Bu, zəif bir ayədir!”

Halbuki imamlar və hafizlər bu hədisə etina göstərmiş, çətin anlaşılan sözlərini şərh etmiş və ondakı faydaları çıxarıb təribləmişlər.”

 

Qaynaq: Əhməd Əl Ğumari: Əl Burhənul Cəli : 98

Qahirə: 1389/1969

 

[Usuli]

Yəmən Şafilərindən Muhəmməd bin Ömər Əl Hadrami (v. 930 h/1524 m) Şiələrə qarşı qələmə aldığı əsərində Əlinin vilayətinə dair min ayə və min mütəvatir hədis də olsa, Əbu Bəkrin xilafətə ondan daha layiq olduğunu, lazım gələrsə min ayə və hədisin nəsxə həmlinin vacibliyini qeyd edərək deyir:
 

 

لو وجَدنا ألفَ آيةٍ في كتابِ الله وألفَ حديثٍ يتواتَر في سنةِ رسول الله - صلى الله عليه وسلم - مُتطابقةً على الأمرِ بتوليةِ علي بعد النبي ، ثم وجَدنا الإجماعَ منعقِدٌ مِن الصحابة ومِن علي أيضاً على أن الصديقَ أولى بالخلافةِ على تصويبِ ما فعَلوه ، كانتْ القواعدُ المقرَّرة والأصولُ المحرَّرةُ المتفَق عليه بينَ أئمة ِالدين تقتَضي إما حملَ تلك النصوصِ كلِّها على النسخِ ويمْحو الله ما يشاء ويُثبت ، وإما على التأويلِ اللائقِ المؤَدي إلى الجمْعِ بيْنها وبينَ ما أجمعوا عليه

 

“Əgər biz Allahın Kitabında Peyğəmbərdən sonra Əlinin vilayətini (hakimiyyətə gəlməsini) əmr edən min ayə, Rəsulullahın sünnətindən min ədəd mütəvatir hədis tapsaq, sonra səhabələrin - həmçinin Əlinin də - Siddiqin (Əbu Bəkrin) - onların (səhabələrin) etdiyini doğrulama əsasında - xilafətə daha layiq olması haqda icma etdiklərini görsək nə etməliyik?

Qərarlaşdırılmış qaydalar və təsbit edilmiş, üzərində din imamlarının ittifaq etdiyi prinsiplər bunu gərəkli qılır:

Ya (Əlinin xilafətə daha layiq olduğuna dəlalət edən) bütün bu nasların (min ayə və hədisin) nəsx olunduğuna hökm verilməlidir. Allah dilədiyini məhv edər, dilədiyini sabit qılar.

Ya da bu naslarla, onların (səhabələrin) üzərində icma etdiyi görüşü uzlaşdıracaq şəkildə təvil edilməlidir.”

 

Qaynaq: Muhəmməd Əl Hadrami: Əl Husəmul Məslul alə Muntəqisi Əshabir Rəsul: 94

Mətbəətul Mədəni 1386

 

Qeyd: Şübhəsiz ki, İslam tarixində ilk fitnənin çıxdığı nöqtə imamət məsələsidir və fəsadları günümüzə qədər davam edir. Hətta tərəflərdən biri kiçik bir qrupun məşvərət və məsləhət olmadan, özbaşına seçdiyi Əbu Bəkrin səhabənin icmasıyla xəlifə olduğu yalanından min ayə də gəlsə vaz keçməyəcəyini açıq etiraf edir. Təssüf ki, qarşı cəbhədə də vəziyyət bundan fərqli deyil...