Təqiyyuddin Əs Subki (683-756 h/1284-1355 m)
Şeyxul İslam, Ali bin Abdil Kəfi bin Ali bin Təmməm Əs Subki Əl Ənsari Əl Xazrəci, Əbul Həsən, Təqiyyuddin.
Məşhur Şeyxləri:
Şəmsuddin Muhəmməd bin Yusuf Əl Cəzəri
Şafilərin əsrindəki şeyxi Nəcmuddin bin Ər Rifa
Şərəfuddin Əd Dimyəti
Saduddin Əl Hərrani Əl Hənbəli
Əbu Həyyən Ən Nəhvi
İbn Ataillah Əl İskəndəri
Məşhur tələbələri:
Cəməluddin Abdur Rahim bin Əl Həsən Əl İsnəvi
Siracuddin Umər bin Raslan Əl Bulqini
Məcduddin Əl Feyruzabadi (Qamus sahibi)
Abdur Rahim Əl İraqi
Qadi Salahuddin Əs Safadi
Alimlərin onun haqqında dedikləri:
Cəlaluddin Əs Suyuti "Təyidul Həqiqətil Aliyyə" adlı əsərində deyir:
فقد كان يحضُر مجلسَ وعْظِه كبارُ الأئمة ، مثل الشيخِ تقيِّ الدينِ السبكيِّ إمامِ وقته ، تفسيرًا وحديثًا وفقهًا وكلامًا وأصولاً ومنقولاً ومعقولاً ، بل المجتهدُ الذي لم يأتِ بعدهُ مثله
"Təfsirdə, fiqhdə, kəlamda, usulda, nəqli və əqli elmlərindəki zamanının imamı, hətta özündən sonra tayı bərabəri gəlməmiş bir müctəhid olan Təqiyyuddin Əs Subki kimi böyük imamlar onun (Tasavvuf şeyxi Tacuddin İbn Ataillahın) vaz məclisinə gələrdilər."
Hafiz Şəmsuddin Əz Zəhəbi "Mucəm Muhəddisiz Zəhəbi" əsərində onun haqqında deyir:
القاضي الإمام العلاّمة الفقيه المحدّث الحافظ فخر العلماء تقي الدين أبو الحسن السبكي ... كان صادقًا متثبّتًا خيّرًا ديّنًا متواضعًا ، حسنَ السّمت ، من أوعيةِ العلم ، يدري الفقهَ ويُقررهُ ، وعِلمَ الحديثِ ويُحرّرهُ ، والأصولَ ويُقرئُها ، والعربيةَ ويحققُها ... وصنّفَ التصانيف المتقنة ، وقد بقيَ في زمانه الملحوظ إليه بالتحقيق والفضل , سمعت منه وسمع مني
"Qazi, İmam, Alləmə, Hafiz - Mühəddis, alimlərin fəxri, Təqiyyuddin Əbul Həsən Əs Subki ...
Sadiq, mutəsəbbit, xeyr və din əhli, mütəvazi, gözəl xasiyyətli biri idir.
Elmin xəzinəsiydi. Fiqhi bilib təqrir edərdi, hədisi bilib təhrir edərdi, usulu bilib oxudardı, ərəb dilini bilib təhqiq edərdi.
... Ustalıqla yazılmış əsərlər təsnif etmişdir. Zamanında təhqiq və fəzilətdə gözlərin dikildiyi adam olaraq qalmışdı. Mən ondan o da məndən hədis dinlədi."
Tacus Subki "Tabaqatuş Şafiiyyə" adlı əsərində, aralarındakı münaqişə və ixtilaflara rağmən İbn Teymiyyənin belə onu təriflədiyi deyir:
وصح من طرق شتى عن الشيخ تقي الدين بن تيمية أنه كان لا يعظم أحدا من أهل العصر كتعظيمه له
"Fərqli kanallarla Şeyx Təqiyyuddin İbn Teymiyyədən səhih olaraq, onun (Təqiyyuddin Əs Subkini) əsrin alimlərindən heç kimi öyüb ucaltmadığı tərzdə öydüyü nəql edilmişdir."
"Tabaqatuş Şafiiyyə" adlı kitabda Hafiz Salahuddin Əl Alainin onun haqqında dediyi sözlərin nəqli:
الناس يقولون ما جاء بعد الغزالي مثله وعندي أنهم يظلمونه بهذا وما هو عندي إلا مثل سفيان الثوري
"İnsanlar deyirlər: "Ğazalidən sonra onun (Subki) kimisi gəlməmişdir". Mənə görə bu sözlərilə ona (Subkiyə) zülm edirlər. Mən düşünürəm ki o, Sufyən Əs Səvri kimidir."
