Bu mövzudakı ismarıc sayı: 2

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Bu bölümdə - uca Allahın tövfiqiylə - müxtəlif fikirlərdə olan və Müsəlmanlara qarşı müəyyən etirazlar irəli sürən dinsizlərin iddialarına cavablar verməyə çalışacayıq.

Verəcəyimiz cavablarda xüsusi bir üsluba müvafiq davranacayıq. “Hazır cavablarla” kifayətlənməyəcək, cavab verərkən cavab əldə etmə, təfəkkür metoduna diqqət çəkəcək, başqa sözlə “balıq tutub verən deyil, balıq tutarkən balıq tutmağı öyrədən” bir məntiqə sadiq qalacayıq. 

Uca Allahdan bizləri bu mövzuda müvəffəq etməsini diləyirik.

[Usuli]

Allah Qüdrətlidirsə Niyə Mələklərin Köməyindən İstifadə Edir?

 

Dinsizlərin ən primitiv suallarından və ya etirazlarından biri: Əgər Allah hər şeyə qadirdirsə niyə mələklərin köməyindən istifadə edir?

 

Cavab: Edilən etirazlar və ya verilən suallar adətən müəyyən əqli müqəddimələrlə yüklüdür. Bu sualda da eyni qaydada bir müqəddimə mövcuddur: “Birinin xidmətindən istifadə etmək, ancaq ona olan ehtiyacdan qaynaqlana bilər.”

Bizlər təqdim edilən bütün müqəddimələri təhlil etmək məcburiyyətindəyik. Əks halda yanlış müqəddimələr üzərinə yanlış nəticələr qurma ehtimalı qaçınılmazdır. Edilən etirazın cavabı da əslində elə irəli sürülən müqəddimənin çürüdülməsindən, verilən sualda yanlış məlumatların olduğunu ortaya çıxarmaqdan keçir...

 

Bir kimsə başqalarını xidmətçi olaraq işlədirsə, bu sadəcə acizlik səbəbilədirmi?

Müxtəlif xidmətlərdə istifadə edilən insanlara müxtəlif adlar verilsə də, mahiyyət olaraq iki hal mövcuddur:

1. Həqiqətən ehtiyac duyulan yardımçılar. Məsələn iflic olan bir kimsə, ona kömək edəcək birinə həqiqətən möhtacdır. Bu halda motiv sadəcə ehtiyacdır.

2. Ehtiyac duyulmayan yardımçılar. Məsələn varlı bir zadəgan xidmətində yüzlərcə xidmətçi və ya kölə işlədər. Halbuki, bir insan özü öz ehtiyaclarını təmin edə bilər. Yeməyini bişirər, paltarını yuyar və s. Bu halda xidmətçi və yardımçılardan istifadə etmək sadəcə güc və qüdrət göstərmək üçündür. Digər misalla ifadə etsək, quldarlığın yayğın olduğu dönəmlərdə bir insanın çox sayda qula sahib olması, onun gücünün bir göstəricisi idi… Qullara möhtaclığının və ya acizliyinin deyil…

Bir sözlə istər xidmətçi, istər yardımçı, istər kölə və ya başqa cür adlansın, başqalarını işlətmək sadəcə ehtiyacdan qaynaqlanmır. Əksinə yerinə görə məqamın aliliyinə işarə edən bir vasitə də ola bilər. Bu məqamda olan insanlar, işləri başqalarına gördürərək öz güclərini nümayiş etdirər və bununla bir növ məqamlarının aliliyini qoruyarlar...

Uca Allahın mələklərə müxtəlif işlər tapşırması da məhz bu surət üzrə, qüdrətinin əlamətlərindəndir.

 

Digər tərəfdən, əgər uca Allah dinsizlərin iddiası üzrə aciz olduğu üçün mələklərin köməyindən yararlansaydı, çox saylı mələklər ordusu xidmət etmək yerinə, bu “aciz” varlığı taxtından endirib, hər şeyə hakim olardılar...

Beləcə, edilən etirazdakı “xidmətçilərdən istifadə sadəcə ehtiyacdan qaynaqlanır” şəklindəki gizli müqəddimənin batil olduğu ortaya çıxır. Əgər xidmətçilərdən bir neçə səbəblə istifadə etmək mümkündürsə, uca Allah haqqında uyğun olan, mələklərə işlər tapşırmaqla bu güclü məxluqları ram etdiyini göstərərək öz qüdrətini vurğulamaqdır. Həmd Allahadır.

[Usuli]

Əbul Vəfa İbn Aqil (431-513 h/1040-1119 m) İslam Şəriətində bəzi heyvanların kəsilərək, insanların xidmətinə verilməsinə etiraz edənlərə cavab olaraq deyir:

 

قال حنبلي في نظَرِه لمَنْ قبَّح ذبْحَ الحَيوان على الشَّرائع : لا خلافَ بينَ العُقلاء أنَّ الإماتةَ للحيوان تجمَع بينَ إيلامِ الذبْحِ وإيلامِ النزْعِ ، ولعلَّه أشدُّ مِن الذبْح . وقد أمَر اللهُ الملائكةَ بنزْعِ أرْواحِنا ، ونحنُ أكْرمُ مِن البَهِيم مَنزِلةً ، ولنَا حقُّ العبادةِ وحملَ أعْباءِ التكليف . فاحسِبوا أنَّ اللهَ جعَلنا لقبضِ أرْواحِ البهائم أو إزهاقِها ، كملائكةٍ قبَضَتِ الأرواحَ منا ، ونكونُ نحْنُ كَهُمْ في إزهاقِ أرواحِ البهائم

 

“537 – Hənbəli (İbn Aqil), Şəriətlərdə heyvanları kəsmə iznini tənqid edən kimsəylə müzakirəsində ona belə dedi: Ağıl sahibləri həmfikirdir ki, heyvanı öldürmə prosesində iki element cəm edilib: kəsmə əzabı və ölüm əzabı. Bəlkə də, ölüm əzabı kəsilmə əzabından daha şiddətlidir.

Uca Allah, mələklərə də bizim ruhlarımızı almağı əmr etmişdir. Halbuki bizlər heyvanlardan daha üstünük! Bizim (üzərimizdə) ibadət haqqımız var və təklif ağırlığını yüklənmişik.

Düşünün ki, uca Allah bizləri heyvanların ruhlarını almaqla və ya öldürməklə vəzifələndirib. Eynilə ruhlarımızı alan mələklər kimi. Bizlər, heyvanları (kəsmək surətilə) öldürməkdə onlar (mələklər) kimiyik.”

 

Qaynaq: İbn Aqil: Kitəbul Funun: 2/592

Beyrut: Darul Məşriq: 1970