Перейти к содержимому


Фотография

Təqlid Haqqında Faydalar


  • Mövzuya cavab vermək üçün, avtorizasiyadan keçməlisiniz.
Bu mövzudakı ismarıc sayı: 32

#21 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 19 dekabr 2014 - 18:04

Şafilərdən Xatib Əl Bağdadi (392-463 h/1002-1072 m) "Nasihətu Əhlil Hədis" adlı risaləsində səhih sənədlə rəvayət edir:

 

جاءَ رجلٌ إلى الأعْمَشِ فسأله عن مسألةٍ ، وأبو حنيفةَ جالسٌ ، فقال الأعْمشُ : يا نعمانُ قل فيها فأجابَه ، فقال الأعْمشُ : مِن أين قلْتَ هذا ؟ فقال : مِن حديثك الذي حدَّثتَناه ، قال : نحنُ صَيادِلة وأنتم أطِبّاءُ

 

"... Bir nəfər İmam Əbu Hənifənin də olduğu məclisdə Əməşin yanına gəlib bir məsələ haqqında sual verdi. Əməş "Ya Numan (Əbu Hənifə) cavab ver dedi. İmam Əbu Hənifə adama cavab verdi.

Əməş: Bu hökmü haradan çıxardın?

Əbu Hənifə: Bizə təhdis etdiyin bir hədisdən.

Əməş: Biz (muhəddislər) əczaçılarıq, siz (fəqihlər) isə təbiblər."

 

Qaynaq: Xatib Əl Bağdadi: Nasihətu Əhlil Hədis: 260

Məktəbətu İbni Teymiyyə: 1417/1996
 


  • Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndi

Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)


#22 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 21 dekabr 2014 - 19:53

Alimlərdən bəzisi dində təqlidi – istər əqidədə olsun, istər fiqhdə - mütləq olaraq qadağan etmişlər. Lakin, onların təqliddən qəsdi fərqlidir. Onlar avamın alimin sözünə tabe olmasını təqlid saymayıblar. Çünki, alimin sözü avam üçün hüccətdir. Dolayısıyla avam bu halda hüccətə tabe olub. Hüccətə tabe olmaq isə təqlid deyildir.

 

Qadi Əl Bəqilləni (338-403 h/950-1013 m) amminin alimdən fətva istəməsinin ümumiyyətlə təqliddən sayılmadığı haqda deyir:

 

قال القاضي : والذي نَخْتارُه أنَّ ذلك ليس بتقليدٍ أصلاً , فإنَّ قولَ العالمِ حجةٌ في حقِّ المستفتي , إذا الربُّ - تعالى وجل - نصَب قولَ العالمِ علَماً في حقِّ العامِّي فأوْجبَ عليه العملَ به كما أوْجبَ على العالم العمل بموجِب اجتهاده , واجتهادُه علَمٌ على عِلْمه وقولُه علَمٌ على المستفتي

 

"Qadi (Əl Bəqilləni "Muxtasarut Təqrib" adlı əsərində) belə demişdir: Bizim seçdiyimiz görüşə görə (avamın alimdən fətva alması) əslən təqlid deyil.

Çünki, alimin sözü fətva istəyən üçün hüccətdir! Uca Rəbb - təala və cəllə - alimin sözünü ammi (qeyri müctəhid) üçün dəlil qılmaqla, - alimə öz ictihadının gərəyiylə əməl etməyi vacib qıldığı kimi - ammiyə də alimin sözüylə əməl etməyi vacib qılmışdır.

Alimin ictihadı onun elminə dəlildir. Alimin sözü isə fətva istəyən kimsə üçün hüccətdir."

 

Qaynaq: Əbul Məali Əl Cuveyni: Əl İctihəd min Kitəbit Təlxis li İməmil Harameyn: 97

Dəməşq: Darul Qələm: 1408


  • Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#23 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 21 dekabr 2014 - 21:10

Şafilərdən Muhyiddin Ən Nəvəvi (631-676 h/ 1233-1277 m) fətva istəməyin ədəbləri haqqında danışarkən deyir:

 

وينبغي للعامي أن لا يُطالِب المفتيَ بالدليل ، ولا يقل : لِمَ قلتَ ؟ فإن أحبَّ أن تسكُنَ نفسُه لسماعِ الحجة طلَبها في مجلسٍ آخرَ ، أو في ذلك المجلس بعد قبول الفتوى مجرَّدةً

وقال السمْعاني : لا يُمنَع مِن طلبِ الدليل ، وأنه يلزَم المفتيَ أنْ يذكُرَ له الدليلَ إن كان مقطوعاً به ، ولا يلزَمه إن لم يكن مقطوعاً به لافتقارِه إلى اجتهادٍ يقصر فهمُ العامِّي عنه ، والصواب الأول

 

"Amminin (qeyri müctəhidin) müftidən (fətvanı) dəlillə istəməməsi lazımdır. Sual verən "bunu nəyə əsasən dedin? " deməməlidir! Əgər dəlili eşidərək nəfsinin rahatlamasını istəyərsə dəlili başqa bir məslicdə və ya elə o məclisdə, ancaq fətvanı mücərrəd (dəlilsiz) qəbul etdikdən sonra tələb edər.

Səmani belə demişdir: "Ammi dəlil istəməkdən mən edilməz.

a ) Dəlil qəti/açıqdırsa müftinin onu qeyd etməsi lazımdır.

b ) Yox əgər qəti deyilsə müftinin onu qeyd etməsi lazım deyil. Çünki qəti olmayan dəlildən istinbat etmək ictihada möhtacdır. Halbuki amminin anlayışı buna yetməz. "

Doğru olan birinci (mütləq olaraq dəlil zikr etməyin lazım olmadığı) görüşüdür. "

 

Qaynaq: Muhyiddin Ən Nəvəvi: Əl Məcmu: 1/84-85

İdarətut Tibəatil Muniriyyə
 


  • Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#24 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 22 dekabr 2014 - 21:44

İnsan həqiqətdə elə olmadığı halda, Orucunun pozulduğunu zənn edərək qəsdən yemək yeyərsə kəffarə lazım olarmı?

Əgər müfti avama fətva vermişsə, müftinin fətvası "kəffarəni aradan qaldıracaq şübhə" mərtəbəsində olduğu üçün belə birisinə kəffarə lazım olmaz.

Lakin, yuxarıdakı proses Avamın hədislərin zahiriylə əməl etməsi nəticəsində olmuşsa, Hənəfi fəqihləri bu nöqtədə ixtilaf etmişlər.

Əbu Yusuf bu halı üzr saymamış və səbəb olaraq Amminin hədisdən hökm çıxarma haqqının olmadığını və dolayısıyla bunun "kəffarəni aradan qaldıracaq şübhə" sayılmayacağını göstərmişdir.

İmam Muhəmməd isə, Amminin hökm çıxarma haqqının olmadığını təqrirlə yanaşı, hədisin zahirinin müftinin sözü mərtəbəsində olduğunu və dolayısıyla "kəffarəni aradan qaldıracaq şübhə" sayılacağını səbəb göstərərək kəffarəni bu halda da lazım görməmişdir.

Avamın hədisdən hökm çıxarmayacağı noqtəsində müttəfiq olmaqla yanaşı, belə bir davranışın kəffarə mövzusunda üzr sayılıb sayılmayacağı nöqtəsində ixtilaf etmişlər.

 

Hənəfilərdən Əbu Bəkr Əs Səraxsi (v. 483 h/1090 m) bu haqda deyir:

 

وإن كان سمِع الحديثَ { أَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ } فاعتمَد ظاهرَه قال محمدٌ رحمه الله تعالى : تسقُط عنه الكفارةُ أيضًا كما لو اعتمَد الفتوى , وعن أبي يوسفَ رحمه الله تعالى أنها لا تسقُط ؛ لأنَّ العاميَّ إذا سمِع حديثًا فليس له أن يأخُذَ بظاهرِه لجوازِ أنْ يكونَ مصروفًا عن ظاهرِه أو منسوخًا

 

"Əgər "Qan alanında aldıranında orucu pozular" hədisini eşidib və (şərhini bilmədən) hədisin zahirinə etimad edibsə (sonra isə orucunun pozulduğu zənniylə yemək yeyibsə) ...

Muhəmməd – rahiməhullahu təala – dedi: (Fəqihin verdiyi) Fətvaya etimad etməsi halında olduğu kimi, bu halda da ona kəffarə vacib olmaz.

Əbu Yusufdan – rahiməhullahu təala – kəffarənin lazım olduğu görüşü rəvayət edilmişdir.

Çünki, Ammi (qeyri müctəhid) bir hədis eşitdiyi zaman onun zahiriylə əməl etmə haqqı yoxdur. Səbəb isə budur ki, hədis zahirindən başqa mənada və ya mənsux ola bilər."

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əs Səraxsi: Əl Məbsut: 3/80

Beyrut: Darul Marifə: 1331
 


  • Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#25 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 23 dekabr 2014 - 19:34

Şafi alimlərindən Əbu Həmid Əl Ğazəli (450-505 h/1058-1111 m) təqlidi ümumilikdə pislədikdən sonra, ortaya çıxa biləcək bir etirazın izahında İmam Şafinin də eyni görüşdə olduğunu qeyd edərək deyir:

 

فإنْ قِيلَ : فقد رفَعتم التقليدَ مِن الدين , وقد قال الشافعي رحِمه الله : "ولا يحلُّ تقليدُ أحدٍ سوَى النبي عليه السلام" , فقد أثبتَ تقليداً , قلْنا : قد صرَّح بإبطال التقليدِ رأساً إلا ما استثنى , فظهَر أنه لم يجعَلِ الاستفتاءَ وقبولَ خبَرِ الواحد وشهادةِ العُدول تقليداً

 

"Əgər deyilsə ki, siz dində təqlidi ümumiyyətlə ortadan qaldırdınız, halbuki Şafi – rahiməhullah – "Nəbidən – aleyhissəlam – başqasını təqlid etmək halal deyildir" deyərək təqlidin varlığını isbat etmişdir...

Cavab olaraq deyərik: O, əsl etibarıyla təqlidin ibtal etmiş, lakin bəzi şeyləri müstəsna tutmuşdur. Buradan da İmam Şafinin üç şeyi təqlid saymadığı aydın olur:

1. Amminin alimə fətva soruşması.

2. Xəbəri vahidin qəbul edilməsi.

3. Adil kimsənin şəhadətinin qəbul edilməsi."

 

Qaynaq: Əbu Həmid Əl Ğazəli: Əl Mustəsfa min İlmil Usul: 4/148

Ciddə: Şirkətul Mədinətil Munəvvərə
 


  • Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#26 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 24 dekabr 2014 - 23:06

Günümüzdə sələfilərin alimlərdən öz batillərini isbat etmək üçün gətirdiyi sözlərdən biridə İmam Əbu Hənifənin "Dediyimizin hardan qaynaqlandığını bilmədən heç kimin bizim görüşümüzlə fətva verməsi halal deyildir" sözləridir.

Onlara görə bu sözlərin mənası budur ki, bir kimsə alimə ancaq onun dəlilini bildikdən sonra tabe ola bilər. Bəs bu sözlərin əsl mənası nədir? Hənəfi alimləri bunu necə açıqlayıblar?

 

Hənəfilərdin İbn Şihnə (844-882 h/1440-1477 m) fətva verənin ictihad əhli olmasının lüzumu haqda icma nəql edərkən, İmam Əbu Hənifənin bu sözlərini şahid kimi istifadə edir:

 

وأجمع الفقهاءُ أن المفتيَ يجب أن يكونَ مِن أهلِ الاجتهادِ , وقال الإمام أبو حنيفة رحمه الله : لا يحِلُّ لأحدِ أن يفتي بقولنا حتى يعلَمَ مِن أينَ قلنا

 

"Fəqihlər icma etmişlər: Müftinin ictihad əhli olması vacibdir! İmam Əbu Hənifə - rahiməhullah – belə demişdir: dediyimizin hardan qaynaqlandığını bilmədən heç kimin bizim görüşümüzlə fətva verməsi halal deyildir"

 

Qaynaq: İbn Şihnə: Lisənul Hukkəm fi Məarifətil Əhkəm: 218

Qahirə: 1393/1973

 

 

Hənəfi alimlərindən Alləmətuş Şam İbn Abidin (1198-1252 h/1784-1836 m), insana müsəlman hökmü verilməsi haqda hənəfi şeyxlərinin fərqli fikirlərinin motivləri haqqında danışır və buradakı fərqliliyin müxtəlif zamanlarda illətin dəyişməsilə əlaqəli olduğunu qeyd edərək imamın sözlərinin də məhz bu anlamda deyildiyini vurğulayır:

 

 

فيجب إدارةُ الحكمِ على عِلَّتِه في كلِّ زمانٍ , ولذا قالوا : " لا يحلُّ لأحدٍ أن يُفتِيَ بقوْلنا حتى يعلَمَ مِن أينَ قلْنا " . فاغتنِم هذا التحريرَ الفريدَ

 

"... (Müsəlman hökmü necə veriləcəyi haqda) hökmün hər zamanın öz illətinə döndərilməsi lazımdır. Bu səbəblə (alimlərimiz) belə demişlər: "Dediyimizin hardan qaynaqlandığını bilmədən, heç kimin bizim görüşümüzlə fətva verməsi halal deyildir". Bu nadir incələməni qənimət bil!"

 

Qaynaq: İbn Abidin: Minhətul Xaliq bi Hamişil Bəhrir Raiq: 5/127

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1418/1997

 

 

قوله : نقَلوا عن أصحابِنا أنه لا يحل لأحد إلخ - قال الرَّمْلي : هذا مروي عن أبي حنيفةَ رحمه الله تعالى وكلامُه هنا مُوهِمٌ أن ذلك مروي عن المشايخ كما هو ظاهرٌ مِن سياقه

قوله : بل يجب الإفتاءُ وإن لمْ يعلَم مِن أين قال - اعترَضه المحشِّي الرمْلي فقال : هذا مُضَادٌّ لقوله " لا يحل لأحدٍ أن يُفتِي بقولنا حتى يعلَمَ مِن أينَ قُلنا " , إذ هو صريحٌ في عدَم جواز الإفتاء لغيرِ أهلِ الاجتهاد

 

" ... (İbn Nuceymin) "Bizim əshabımızdan (Hənəfilərdən) nəql etmişlər ki, heç kimə halal deyil..." sözləri: Bu haqda Rəmli belə demişdir:

"Bu söz İmam Əbu Hənifədən - rahiməhullahu təala – rəvayət edilmişdir. Yazarın sözündən isə anlaşılan bu sözlərin şeyxlərdən rəvayət edildiyirdir, ki bu sözün axarındanda anlaşılır".

... (İbn Nuceymin) Haradan dediklərini bilməsə belə fətva verilməsi vacibdir..." sözü: Haşiyə yazan Rəmli buna etiraz edərək demişdir: Bu onun "dediyimizin hardan qaynaqlandığını bilmədən heç kimin bizim görüşümüzlə fətva verməsi halal deyildir" sözlərinə ziddir. Çünki, bu sözlər ictihad əhli olmayanın fətva verməyəcəyini açıq şəkildə göstərir."

 

Qaynaq: İbn Abidin: Minhətul Xaliq bi Hamişil Bəhrir Raiq: 6/451-452

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1418/1997

 

 

Təliq: Hənəfi alimlərinin sözlərindən anlaşılan budur ki, İmamın qəsd etdiyi iki şey ola bilər:

1. İctihad əhli olmayan kimsə fətva verə bilməz. Bu fikir sözün zahirindən də anlaşılır. Çünki halal olmadığı söylənən fətva verməkdir. Bu mövzu müsəlmanların icma etdiyi məsələlərdəndir.

2. İmamların verdiyi fətva tətbiqata qoyulmadan öncə o zamandan bəri hansısa şərtlərin dəyişib dəyişmədiyinə baxılmalıdır. Bunun fiqhdə örnəkləri çoxdur. Məsələn İmam Əbu Hənifəyə görə Sultandan başqasının ikrahı keçərli deyildir. Halbuki məzhəbin iki imamıda bu məhdudiyyəti qəbul etməmişlər. Məsələnin izahı isə belədir ki, İmam Əbu Hənifə öz zamanındakı halı nəzərə alaraq fətva verib. Onun zamanında isə yerli valilər ciddi cəzaları özbaşına verə bilmirdilər. Hal dəyişincə iki imam da dəyişən şərtlərə müvafiq olaraq fətva veriblər.

Beləliklə, bu sözlərin heçdə sələfilərin dediyi kimi olmadığı aşkar oldu. Dini içdən yıxmağa çalışanların bir təlbisinidə bizə açan Allaha həmd olsun.
 


  • Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#27 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 28 dekabr 2014 - 11:12

Maliki alimlərindən İbn Uleyş (1217-1299 h/1802-1882 m) müctəhid olmayan kimsəyə təqlidin vacibliyi haqqında deyir:

 

وقد أجمعَ أهلُ السنةِ على وجوبِ التقليدِ على مَن ليس فيه أهليةُ الاجتهادِ حسْبما في الدِّيباجِ للإمامِ ابنِ فَرْحُونٍ رحِمه الله تعالى وعُمْدةِ المريدِ للشيخِ اللَّقَاني وغيرهِما , وشاعَ ذلك حتى صارَ معلومًا مِن الدينِ بالضرورةِ

 

"Əhli Sünnət icma etmişdir: İctihad əhliyyətinə sahib olmayan şəxsin təqlid etməsi vacibdir!

İmam İbn Farhunun – Uca Allah ona rəhmət etsin - "Əd Dibəc", Şeyx Əl Ləqaninin "Umdətul Murid" və digərlərinin əsərlərində belə deyilib.

Bu görüş o qədər məşhurlaşdı ki, "dindən bilinməsi qaçınılmaz olan şeylər" kateqoriyasına daxil oldu."

 

Qaynaq: İbn Uleyş: Fəthul Aliyyil Malik fil Fətva alə Məzhəbil İmam Malik: 1/90

Darul Məarifə


  • Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndi

Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)


#28 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 16 iyun 2015 - 01:12

Hənbəlilərdən Zeynuddin İbn Rəcəb (736-795 h/1335-1393 m) hədisin səhih olmasının onunla əməl üçün yetərli olmadığı haqqında deyir:

 

فأما الأئمةُ وفقهاءُ أهلِ الحديث فإنهم يتَّبِعون الحديثَ الصحيحَ حيثُ كان إذا كان معمولاً به عند الصحابة ومن بعدهم أو عند طائفة منهم فأما ما اتَّفق على تركْه فلا يجوز العمل به لأنهم ما ترَكوه إلا على علم أنه لا يُعمَل به

 

"İmamlar və Hədis əhlinin fəqihləri səhih hədisə o zaman tabe olurdular ki, səhabə və onlardan sonra gələnlər və ya onlardan bir qrup bununla əməl etmiş olsun.

Ancaq tərk ediləcəyində ittifaq etdikləri (səhih) hədislərə gəlincə bunlara əsaslanmaq caiz deyil! Çünki, onlar bu hədisləri ancaq əməl edilməyəcəyini bildikləri üçün tərk etmişlər."

 

Qaynaq: İbn Rəcəb: Bəyənu Fadli İlmis Sələf: 50-51

Darus Sumayi: 1406
 


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#29 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 07 avqust 2015 - 00:17

İbnul Cəvzi (508–597 h/1114–1201 m) bəzi Hənbəlilərin hədislərdən yola çıxaraq vardığı təşbih düşüncəsindən danışarkən belə deyir:

 

اعلمْ أنّ للاَحاديثِ دقائقَ وآفاتٍ لا يعرِفها إلاّ العلماءُ الفقهاءُ ، تارةً في نَظْمها وتارةً في كشْفِ معناها

 

"Bil ki, hədislərdə elə incəlik və problemləri var ki, onları ancaq fəqih alimlər bilər. Bu problemlər bəzən hədislərin sənədində, bəzən mənasının açıqlanmasında meydana çıxar."

 

Qaynaq: İbnul Cəvzi: Dəfu Şubəhit Təşbih: 143

Beyrut: Darul İmam Ravvas: 1428/2007


  • Abdul Hakim və Umm Maryam bu ismarıcı bəyəndilər
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#30 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 30 sentyabr 2015 - 14:19

Qədim alimlərdən bir çoxu mücərrəd hədis toplayanları tənqid etmişlər. Çünki, hədisdən məqsəd onun mənasına vaqif olmaqdır. Belə birisi Ərəb dili bilmədən Quran hifz edən müqəvva hafizlər kimidir.

Abu Asim belələri haqqında deyir:

 

وفي النَّوازل : عن أبي عاصمٍ أنه قال : طلبُ الأحاديث حِرْفةُ المفاليس ، يعني به إذا طلَب الحديث ولم يطلُبْ فقْهَه

 

"28744 - ... Ən Nəvəzil" adlı kitabda, Abu Asimin belə dediyi nəql edilir: Hədis toplamaq müflislərin işidir.

Əbu Asimin qəsd etdiyi, mücərrəd olaraq hədis toplayıb, fiqhini/mənasını öyrənməyən kimsələrdir."

 

Qaynaq: Fəriduddin Alim bin Əl Ala: Əl Fətəvət Tatarxaniyyə: 18/265

Deobənd: Məktəbətu Zəkəriyyə: 1431/2010
 


  • Ayaz və Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndilər
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#31 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 05 may 2016 - 20:50

Bildiyimiz kimi, evliliyə əngəl olan çoxsaylı faktorlardan biri, Rada – Süd əmmədir. Süd bacı qardaşlığı - iki körpənin eyni anadan süd əmməsi, normal bacı qardaşlıq kimi evliliyə manedir.

Məsələnin detalları Fiqh kitablarında geniş şəkildə izah edilmişdir. Lakin, burada diqqət çəkmək istədiyim başqa bir yön vardır.

Hənəfilərin qeyd etdiyi üzrə Muhəmməd Əl Buxari iki körpənin eyni qoyun və ya inəkdən süd əmməsini, eyni anadan süd əmmək kimi qəbul etmiş və körpələrin bir birinə haram olduğuna fətva vermişdir.

Hadisəni qeyd etmə səbəbim, Buxarinin hədisçilər arasında ən ali mərtəbədən sayılmasına rağmən, Fiqh sahəsində belə absurd bir fətva verə bilməsidir.

Bu fətva bir daha sübut edir ki, mücərrəd hədis bilgisi fətva üçün yetərli deyil!

 

Hənəfilərdən Əbu Bəkr Əs Səraxsi (v. 483 h/1090 m) bu haqda deyir:

 

ولو أن صَبِيَّيْنِ شرِبَا مِن لبَنِ شاةٍ أو بقَرةٍ لم تثبُت به حرْمةُ الرَّضَاع ؛ لأنَّ الرَّضَاع معتبَر بالنَّسَب ، وكما لا يتحقَّق النسَب بين آدمي وبين البَهائم فكذلك لا تثبُت حرمةُ الرَّضَاع بشُرْبِ لبَنِ البهائم

وكان محمد بن إسماعيل البخاري صاحبُ التاريخ - رضي الله عنه - يقول تثبُت الحرمةُ ، وهذه المسألة كانت سببَ إخراجِه مِن بُخارى ، فإنه قدِم بخارى في زمَن أبي حفْصٍ الكبير - رحِمه الله - وجعَل يفتي فنهاه أبو حفصٍ - رحمه الله - وقال لستَ بأهلٍ له ، فلم يَنتهِ حتى سُئل عن هذه المسألة فأفتى بالحرْمة فاجتمع الناس وأخرَجُوه

 

“İki körpə (eyni) qoyunun və ya inəyin südündən içsələr aralarında süd əmmə haramlığı sabit olmaz.

Çünki “rada” nəsəblə mötəbər olar. İnsanlarla heyvanlar arasında nəsəb reallaşmayacağı kimi, heyvanların südünü içmək səbəbilə süd əmmə haramlığı sabit olmaz.

Tarix sahibi Muhəmməd bin İsmail Əl Buxari – Allah ondan razı olsun – bu səbəblə haramlığın sabit olacağı fikrində idi. Bu məsələ onun Buxaradan çıxarılma səbəbidir.

O, Buxaraya (İmam Muhəmmədin tələbəsi) Əbu Hafs Əl Kəbirin – Allah ona rəhmət etsin – zamanında gəlmişdi və fətva verirdi. Əbu Hafs ona fətva verməyi qadağan edib: “Sən bu işə əhil deyilsən” dedi.

Lakin Buxari fətva verməyə davam etdi və nəhayət bu məsələdə haramlığa fətva verdi. İnsanlar toplanıb onu qovdular.”

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əs Səraxsi: Əl Məbsut: 30/297

Beyrut: Darul Marifə: 1414/1993

 

 

Digər bir Hənəfi fəqihi Kəməluddin İbn Huməm (790-861 h/1388-1457 m) “Fəthul Qadir” isimli şərhində deyir:

 

ونُقِل أن الإمامَ محمدَ بن إسماعيل البخاري صاحبَ الصحيح أفتى في بخارى بِثبوتِ الحرمة بين صَبِييْنِ ارتضَعَا شاةً فاجتمَع علماؤُها عليه وكان سبَبُ خروجِه منها ، والله سبحانه أعلم

ومَن لم يدِقَّ نظرُه في مَناطات الأحكام وحِكَمِها كثُر خطؤُه وكان ذلك في زمَنِ الشيخ أبي حفْص الكبير

 

“Rəvayət edilir ki, “Səhih” sahibi İmam Muhəmməd bin İsmail Əl Buxari, Buxara şəhərində bir qoyundan süd əmən iki körpə arasında süd əmmə haramlığının sabit olacağına fətva verib və Buxara alimləri ona qarşı çıxıblar. Bu da onun Buxaradan çıxış səbəbidir. Uca Allah daha doğru bilir.

Kim hökmləri mənatlarını (xüsusi vəsf, illət) və hikmətlərini diqqətlə incələməzsə xətası çox olar. Bu hadisə şeyx Əbu Hafs Əl Kəbirin zamanında baş vermişdir.”

 

Qaynaq: Kəməluddin İbn Huməm: Fəthul Qadir: 3/457

Darul Fikr


  • Abdul Hakim və Hənif bu ismarıcı bəyəndilər
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#32 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 24 yanvar 2017 - 02:30

Hədis üsulu sahəsində ilk olduğu qəbul edilən “Əl Muhəddisul Fasil beynə Ravi vəl Vai” adlı əsərin müəllifi Əbu Muhəmməd Əl Raməhurmuzi (v. 360 h/970 m) mücərrəd hədisçiliklə, hədisləri anlamanın fərqli sahələr olduğu üzərində duranlardandır.

O, mücərrəd ravilərin əhliyyətsizliyinə Əhməd bin Hənbəlin tələbəsi Hərb Əl Kirmanini örnək göstərərək deyir:

 

وليس للراوي المجرَّدِ أن يتعرَّضَ لما لا يكمُل له ، فإنَّ ترْكَه ما لا يَعْنيه أولى به وأعْذَرُ له ، وكذلك سبيلُ كلّ ذي علمٍ

وكان حربُ بن إسماعيل السِّيرْجاني ، قد أكثرَ مِن السَّماع وأغفلَ الاستبْصارَ ، فعمِل رسالةً سماها «السنة والجماعة» تعَجْرَف فيها ، واعترضَ عليها بعضُ الكتبَةٍ مِن أبناءِ خراسانَ ممن يتَعاطَى الكلامَ ، ويُذكَر بالرياسة فيه والتقدُّم

 

“Mücərrəd hədis ravisi tam əhil olmadığı işə girişməməlidir. (Əhliyyətsizliyi səbəbilə) Onu əlaqədər etməyən şeyləri tərk etməsi onun üçün daha uyğun və daha anlayışla qarşılanacaq davranışdır. Bu dediyimiz, bütün elm sahibləri haqqında keçərlidir.

Hərb bin İsmail Əs Sircani (Əl Kirmani) çox hədis eşitmişdir. Lakin, eşitdiklərini anlamaqdan qafil qalmışdır. “Əs Sunnə vəl Cəmaa” adlı bir risalə təlif etmiş və o risalədə təkəbbürlənmişdir.

Xorasandan Kəlamla məşğul olan və bu elmdəki öncülüyü ilə tanınanlardan (Əbul Qasim Əl Bəlxi - Kabi) ona etiraz etmiş (və hədis əhlinə qarşı etirazlarını dilə gətirdiyi “Qabulul Əxbar” adlı kitabını təlif etmişdir.)”

 

Qaynaq: Əbu Muhəmməd Əl Raməhurmuzi: Əl Muhəddisul Fasil: 309

Beyrut: Darul Fikr
 

 

Qeyd: Raməhurmuzi Hədis sahəsində, xüsusilə Hədis Üsulunda önəmli müəlliflərdən biridir. Elə isə, bu şahidlik məhz Əhli Hədisdən birinin öz əleyhlərinə şahidliyidir...

Kirmaninin adı çəkilən əsəri bildiyim qədərilə itən əsərlərdəndir. Lakin, onun Etiqadi fikirlərinin toplandığı “İcmaus Sələf fil İtiqad” adlı əsəri (eyni kitab “Kitəbus Sunnə” adıyla da nəşr edilmişdir) bu cəhalətin bir örnəyidir.

Yazdığı bu kitabdakı hər hansı bir şeyə etiraz edəni bidətçilərdən saymaqla yanaşı, Allahın Tövratı Musaya əldən ələ ötürməsi kimi əsilsiz – Yəhudi qaynaqlı rəvayətlərə də yer vermişdir. Allah nəsib edərsə, saytımızda kitabın təhlilini oxucularımıza təqdim edəcəyik.
 


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#33 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 22 fevral 2017 - 16:30

Hənəfilərdən Hədis sahəsində böyük çalışmalarıyla tanınan “İlaus Sunən” müəllifi Zəfər Əhməd Ət Təhənəvi (1310-1394 h/1892-1974 m) Fiqhdə təqlidi rədd edib Hədislərə uyan Sələfilərin, əslində eyni təqlidi Hədis sahəsində etmələri haqda deyir:

 

وأما المنكِرون للتقليدِ فلا يُمكِن مِنهم العملُ بالحديث على أصلِهِم أصلاً ، لأنَّ العمَلَ لا يمكِن إلا بتقليدِ بعضِ العلماءِ في أن هذا الحديثَ صحيحٌ ، وهذا ضعيفٌ ، وهذا يجِب العملُ به ، وهذا لا يجِب به العمل ، بل يجوز أو يستحَبُّ أو يحرُم الأخذُ به ، وهذا كما ترى كلُّه تقليدٌ في الأحكام ، فإنَّ كونَ الحديث واجب الأخذ به وبالعكس ، أو يحرُم الأخذ به أو بالعكس : مِن الأحكام حتْماً

ولذا ذكَر الفقهاءُ بحثَ السُّنة قَبلولِها وردها والأخذِ بها وترْكِها وأحكامِ الرواة : في الفقه وأصولِه ، لكوْنِه مادَّةَ الأحكام ، وهؤلاءِ ينكِرون التقليدَ والقياسَ والاجتهادَ ( في الأحكام رأسا) ، فكيف يُقلّدون المحدّثينَ في هذه ؟ وكيف يجعَلون ظنَّهم واجتهادَهم في تصحيحِ الأحاديث وتضْعيفِها حجةً

وقد بينَّا غيرَ مرةٍ أن صحةَ الحديث وضعفَه ، وثقةَ الراوي وضعفَه : كلُّه يدُور على ذوْق المحدّثِ وظنِّه واجتهاده ، ولذلك نشَأ الاختلافُ بينهم في ذلك ، فهذا يضعِّفُ حديثاً ، وآخر يُصَحِّحُه ، وهذا يضعّف رجلاً ، وآخرُ يوثِّقُه ، هل هذا إلا لاختلافِ الظنون ؟ فافهَمْ ولا تعجَلْ في الإنكار على إمامٍ مأمونٍ

 

“Təqlidi inkar edənlərin öz qoyduqları üsullara/qaydalara əsasən hədislərlə əməl etməsi mümkün olmamalıdır. Çünki, bu hədislərlə əməl sadəcə bəzi alimlərin “bu hədis səhihdir, bu isə zəifdir”, “bu hədislə əməl etmək vacibdir, bununla isə əməl vacib deyil”, “bu hədislə əməl caizdir və ya müstəhəbdir, yaxud bu hədisə əsalanmaq haramdır” qəbilindən sözlərini təqlidlə gerçəkləşə bilər!

Gördüyün kimi, bu proses əhkamlarda təqliddir. Çünki, hədislə əməlin vacibliyi və ya bunun əksi, yaxud hədisə əsaslanmağın haramlığı və ya əksi, şübhəsiz ki, əhkamdır/hökmlərdir.

 

Bu səbəblə Fəqihlər sünnət, onun qəbul və rədd edilməsi, alınması və tərk edilməsi, ravilərin hökmləri bəhsini/mövzusunu Fiqh və Fiqh Üsulunda zikr etmişlər. Bütün bunların əhkam maddəsi/sahəsi olması səbəbilə.

Bu adamlar təqlidi, qiyası və ictihadı – başda əhkamlarda təqlid olmaq üzrə - rədd edirlər. Elə isə, bu hökmlərdə mühəddisləri niyə təqlid edirlər? Mühəddislərin hədislərin səhihlik və zəifliyi haqqındakı zənnlərini və ictihadlarını niyə hüccət sayırlar?

 

Bizlər dəfələrlə açıqladıq ki, hədisin səhihliyi və zəifliyi, ravinin siqa və ya zəif olması, mühəddisin zövqündən/təcrübəsindən, zənnindən və ictihadından asılıdır.

Bu səbəblə onlar arasında ixtilaf meydana çıxmışdır. Biri hansısa hədisi zəif sayarkən, digəri səhih sayır. Biri hansısa ravini zəif sayarkən, digəri onu təvsiq edər.

Məgər bunun səbəbi zənnlərin/yanaşmaların fərqliliyi deyilmi? Bunu anla və güvənilir imamların fikrini rədd etməyə tələsmə!”

 

Qaynaq: Zəfər Əhməd Ət Təhənəvi: Qavaidu Ulumil Hədis: 456-457

Beyrut: Darul Qələm: 1392/1972

 

Qeyd: İkili standart və ziddiyyətə düşmə xüsusiyyəti bəzən təqlid tərafdarlarında, bəzən təqlidi inkar edənlərdə müşahidə edilir.

Məsələn mütləq təqlidə dəvət edən birisinə Əbu Hənifənin cərh edilməsini qəbul edib etmədiyi soruşulduqda, bunu qətiyyətlə rədd edər və bunu edərkən nə qədər inkar etsə də, həqiqətdə öz şəxsi ictihadına dayanar.

 

Furuda təqlidi rədd edənlərin demək olar ki, hamısı Əqidədə təqlidə dəvət edərlər... Halbuki, Əqidə bir çox yöndən təqliddən uzaq olmağa daha layiqdir.

Ziddiyyətlərindən digəri isə, Təhənəvinin zikr etdiyi nöqtədir. Onlar məsələn Əbu Hənifənin təqlid edilməsini rədd edər, dində təqlid olmadığını deyərlər. Daha sonra hədisə tabe olmağa çağırarlar. Kimin doğruladığı hədisə? Buxarinin...

Bəs bu hədisin həqiqətən Peyğəmbərə aid olduğu qərarına ictihadlamı vardınız, yoxsa Buxarini təqlid edərək? Buxarini təqlid edərək. O səhih dedi, biz də kor koranə təqlid etdik.

Elə isə, sizin Buxarini təqlid etmənizlə, bir Hənəfinin Əbu Hənifəni təqlid etməsi arasındakı fərq nədir? Fəqih olan Əbu Hənifə, yoxsa Buxari təqlidə daha layiqdir?

Bu etdiyinizin bir adı var: Yağışdan çıxıb, yağmura düşmək! Başqa sözlə: Həkimi buxarıb, Əczaçını təqlid etmək.
 


  • Abdul Hakim bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...




Bu mövzunu oxuyan istifadəçi sayı: 7

0 İstifadəçi, 7 Qonaq, 0 Anonim