Bu mövzudakı ismarıc sayı: 10

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Xüsusən tasavvuf əhli arasında yayğın olan bir xəstəlik vardır. Ölü və ya diri şeyxlərə, vəli dedikləri kimsələrə uzaqdan səslənərək və yaxud qəbirləri başında onlardan müxtəlif mövzularda kömək istəmək. Bütpərəstlik yolunun girişi olan bu kimi davranışların İslamda yeri olmadığı aşikardır.

Bu qəlb xəstəliyinin getdikcə yayılması və bu cür münkərlərin bizə də nisbət edilməsi səbəbilə, mövzu haqqında bir məqalə yazmaq, alimlər tərəfindən bunun qadağan edildiyini göstərməklə yanaşı, bu qəlb xəstəliyindən uca Allaha sığındığımızı da vurğulamaq istədik. Tövfiq yalnız Allahdandır.

[Usuli]

Hənəfilərdən Şihəbuddin Əl Alusi (1217-1270 h/1802-1854 m) ölülərdən mədət umma xəstəliyinin şirk olmasa belə, şirkə yaxın olduğunu deyir:

 

الأول : أن التوسل بجاهِ غير النبي صلّى الله عليه وسلّم لا بأسَ به أيضا إن كان المتوسَّل بجاهِه ممن عُلِم أن له جاهاً عند الله تعالى كالمقطوعِ بصلاحه وولايته

وأما من لا قطعَ في حقه بذلك فلا يتوسَّل بجاهه لما فيه مِن الحكم الضمْني على الله تعالى بما لم يُعلَم تحققه منه عز شأنه ، وفي ذلك جرأةٌ عظيمةٌ على الله تعالى

الثاني : أن الناسَ قد أكثروا مِن دعاء غيرِ الله تعالى مِن الأولياء الأحياءِ منهم والأموات وغيرِهم ، مثل يا سيدي فلانُ أغِثْني ، وليس ذلك مِن التوسل المباحِ في شيءٍ ، واللائق بحالِ المؤمن عدمُ التفوُّهِ بذلك وأن لا يحُوم حول حِماه ، وقد عدّه أناسٌ مِن العلماء شركاً وإن لا يكنه ، فهو قريبٌ منه

ولا أرى أحداً ممن يقول ذلك إلا وهو يعتقِد أن المدعوَ الحيَّ الغائبَ أو الميتَ المغيبَ يعلَم الغيبَ أو يسمَع النداءَ ويقدِر بالذات أو بالغير على جلْبِ الخيرِ ودفعِ الأذى ، وإلا لما دعاه ولا فتَح فاه ، وفي ذلك بلاءٌ مِن ربكم عظيم ، فالحَزْمُ التجنُّبُ عن ذلك وعدمُ الطلبِ إلا مِن الله تعالى القوي الغني الفعال لما يُريد

 

وقد رأينا كثيراً مِن الناس على نحوِ هذه الصفة التي وصَف الله تعالى بها المشركين يهَشُّون لذكرِ أموات يستغِيثون بهم ويطلُبون منهم ويطرَبون مِن سِماعِ حكاياتٍ كاذبةٍ عنهم تُوافق هواهم واعتقادَهم فيهم ويعظِّمون مَن يحكي لهم ذلك وينقبِضون مِن ذكر الله تعالى وحدَه ونسبةِ الاستقلال بالتصرف إليه عزّ وجلّ وسرد ما يدل على مزيد عظمته وجلاله وينفُرون ممن يفعَل ذلك كلَّ النَفْرة وينسِبونه إلى ما يكرَه

وقد قلت يوماً لرجلٍ يستغِيث في شدةٍ ببعضِ الأموات ويُنادي يا فلانُ أغثْني فقلت له : قل يا اللهُ فقد قال سبحانه : { وَإِذا سَأَلَكَ عِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ } فغضِب وبلَغني أنه قال : فلان منكِرٌ على الأولياء ، وسمِعت عن بعضِهم أنه قال : الولي أسرعُ إجابةً مِن الله عزّ وجلّ وهذا مِن الكفر بمكانٍ نسأل الله تعالى أن يعصِمَنا مِن الزَّيْغِ والطغْيانِ

 

“1. Peyğəmbərdən başqasının məqamıyla/hörmətiylə təvəssül etməkdə bəis yoxdur. Lakin bu şərtlə ki, hörmətiylə təvəssül edilən kimsənin, salahı və vəliliyi qəti olanlar kimi uca Allah qatında hörmət sahibi olduğu bilinsin.

Lakin vəliliyi haqqında əmin olunmayan şəxslərin hörmətilə təvəssül edilməz. Çünki bu davranış, uca Allaha qarşı bilmədiyi bir şeyə zamin olmaqdır. Bu isə uca Allaha qarşı böyük bir cürətdir.

2. İnsanlar uca Allahdan başqalarına, ölü və sağ vəlilərə və qeyrilərinə çoxca dua edirlər. Məsələn “Ey seyyidim filankəs! Mənə kömək et!”. Belə bir şeyin mübah təvəssülə heç bir əlaqəsi yoxdur!

Möminə yaraşan, dilinə bu cür sözlər gətirməmək, qoruğun ətrafında dolaşmamaqdır. Alimlərdən bir qrup bu əməli şirk saymışdır. Əgər şirk deyilsə də, şirkə yaxın bir şeydir!

Bu sözləri deyən hər kəs, çağırdığı uzaqda olan dirinin və ya ölünün qeybi bildiyinə və ya çağırışları eşitdiyinə, özlüyündə və ya başqasının köməyilə xeyir verib, zərəri dəf etməyə qadir olduğuna inanır. Əgər belə düşünməsəydi onlara səslənməz, ağzını belə açmazdı.

Bunda ulu Rəbbinizin bir imtahanı var! Ağlın gərəyi, bu kimi şeylərdən çəkinmək və güclü, ehtiyacsız, dilədiyini edən uca Allahdan başqasından nəsə tələb etməməkdir!

 

İnsanların bir çoxunun, Allahın müşrikləri vəsf etdiyi halda olduğunu görürük. Ölülərin zikriylə sevinər, onlardan yardım və başqa şeylər tələb edər, onlar haqqında uydurulmuş, havalarına və vəlilər haqqındakı inanclarına uyğun gələn hekayələrdən təsirlənərlər. Bunu onlara danışan kimsələrə hörmət göstərərlər. Tək Allah zikr edildikdə və tasarrufdakı müstəqillik Ona nisbət edildikdə sıxılarlar. Bundan bəhs edənlərə çox nifrət edər və ona pis əməllər yaxarlar.

Bir gün sıxıntıda ölülərdən yardım istəyən və “ey filankəs! Mənə yardım et!” deyən bir adama dedim: (Bunun yerinə) “Ey Allahım” de. Uca Allah buyurur: “Qullarım məni soruşarsa, Mən yaxınam. Dua edənin duasına cavab verərəm” (Əl Bəqərə: 2/186). O adam mənə qəzəbləndi. Daha sonra eşitdim ki, məni “vəli düşməni” elan edib.

Onlardan bəzilərinin belə dediyini eşitdim: Vəli çağırışlara uca Allahdan daha tez cavab verər. Şübhəsiz ki, bu küfrdür. Uca Allahdan bizi əyrilik və tuğyandan qorumasını istəyirik.”

 

Qaynaq: Şihəbuddin Əl Alusi: Ruhul Məani: 3/298 və 12/266

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1415
 

[Usuli]

Hənəfi fəqihi Qasim ibn Qutlubuğa (v. 879 h/1474 m) bu cür əməllərin haram olduğu və insanı İslamdan çıxaracağı barədə ifadələr işlətmişdir. Hənəfilərdən İbn Nuceym, Xayruddin Ər Rəmli və İbn Abidin bu sözləri olduğu kimi öz kitablarında nəql etmişlər:

 

فقال الشيخ قاسم في شرح الدرر : وأما النذْر الذي يُنذِره أكثرُ العوامّ على ما هو مُشاهدٌ كأن يكون لإنسانٍ غائبٌ أو مريضٌ ، أو له حاجةٌ ضروريةٌ فيأتي بعضَ الصلحاءِ فيجعَل سترةً على رأسِه فيقول : يا سيدي فلانُ إن رُدَّ غائبي ، أو عُوفي مريضِي أو قُضِيت حاجتي فلكَ مِن الذهَب كذا ، أو مِن الفِضّة كذا ، أو مِن الطعام كذا ، أو مِن الماء كذا ، أو من الشَّمْعِ كذا ، أو مِن الزَّيْت كذا فهذا النذْر باطلٌ بالإجماع لوجوهٍ منها أنه نذرُ مخلوقٍ والنذْر للمخلوق لا يجوز ؛ لأنه عبادةٌ والعبادةُ لا تكون للمخلوقِ ومنها أن المنذور له ميتٌ والميتُ لا يملِك ومنها إنْ ظنَّ أن الميت يتصرَّف في الأمور دونَ الله تعالى واعتقادُه ذلك كفرٌ

 

“Şeyx Qasım “Əd Durər” şərhində deyir: Avamın əksəriyyətinin etdiyi, müşahidə edilən nəzirlərə gəlincə, bu cür nəzirlər icmayla batildir.

Onlar belə nəzir deyərlər: Biri nəsə itirər və ya xəstəsi olar yaxud da zəruri bir ehtiyacı olar, (ölmüş) salihlərin yanına gələr, başının üstünə bir şey qoyub belə deyər: “Əgər itiyim tapılsa, xəstəm sağalsa, filan ehtiyacım qarşılansa, sənə (nəzir olaraq) bu qədər qızıl və ya bu qədər gümüş, ərzaq, su, şam və ya yağ verəcəm. 

Bu cür nəzirin batilliyi üçün aşağıdakı səbəblər var:

1. Bu nəzir məxluqa edilmişdir. Məxluqa edilən nəzir caiz deyil.

2. Nəzir ibadətdir. Məxluqata ibadət etmək olmaz.

3. Nəzir edilən ölüdür. Ölü isə malik ola bilməz.

4. Əgər işləri Allahın deyil, ölülərin idarə etdiyini zənn edirsə, onun bu etiqadı küfrdür!”

 

Qaynaq: İbn Nuceym: Əl Bəhrur Raiq: 2/320

Darul Kitəbil İsləmi
 

[Usuli]

Yenə Hənəfilərdən “Məlikul Muhəddisin/Mühəddislərin Kralı” ləqəbiylə məşhur olan Cəmaluddin Əl Fəttəni (910-986 h/1504-1578 m) bu cür əməllərin qadağan olduğu haqda deyir:

 

فإنَّ مِنهم مَن قَصد بزيارةِ قبورِ الأنبياءِ والصُّلحاءِ أن يصلّي عند قبورِهم ويدعوَ عندها ويسألَهم الحوائجَ , وهذا لا يجوز عند أحدٍ مِن علماء المسلمين

فإنّ العبادةَ وطلبَ الحوائج والإستعانةَ حقُّ للهِ وحدَه

 

“Onlardan bəziləri Peyğəmbərlərin və Salihlərin qəbrini ziyarətləriylə onların qəbri yanında namaz qılmaq, orada dua etmək və onlardan etiyaclarını istəmə məqsədi güdürlər.

Bu əməl heç bir müsəlman alimə görə caiz deyil! Çünki ibadətlər, ehtiyacların tələb edilməsi və yardım istənməsi sadəcə Allahın haqqıdır.”

 

Qaynaq: Cəmaluddin Əl Fəttəni: Məcməu Biharil Ənvar: 2/444

Hindistan: Məclisu Dairatil Məarif: 1387/1967
 

[Muslih]

Məkkəli Hənəfi alimi Sunullah Əl Hələbi (v. 1120 h) bu mövzuda qələmə aldığı müstəqil əsərində deyir:

 

فمَن اعتقَد أن لغيرِ الله مِن نبي أو ولي أو روحٍ ، أو غيرِ ذلك في كشْفِ كُرْبةٍ ، وقضاءِ حاجةٍ تأثيراً ، فقد وقَع في وادي جهلٍ خطيرٍ ، فهو على شفا حُفْرةٍ مِن السعير ، وأما كونهم مُستدلّينَ على أن ذلك منهم كراماتٌ ، فحاشا لله أن تكون أولياءُ الله بهذه المَثابة ، وأن يُظنَّ بهم أنَّ دفْعَ الضرِّ وجلْبَ النَّفْعِ مِنهم كرامةٌ ، فهذا ظنُّ أهل الأوثان

فإنَّ ذكْرَ مَن ليس مِن شأنه النفعُ ، ولا دفعُ الضرِّ ، مِن نبي ومَلَكٍ وولي ، وغيرهِ على وجه الإمداد منه : إشراكٌ مع الله ، إذ لا قادرَ على الدفع غيرُه ، ولا خيرَ إلا خيرُه

 

نعم ذِكرُ الأنبياءِ والصالحينَ في الدعاء على وجه التوسلِ بهم كقوله : نسألُكَ يا اللهُ بمحمدٍ وآله ونحو ذلك لا بأسَ به

وأما الطلَب مِنهم على وجهِ التأثير والشفاعةِ اللازمةِ فمِن اعتقاد أهلِ الأوثان

 

“Kim Allahdan başqa bir peyğəmbərin, vəlinin, ruhun və ya başqa bir şeyin sıxıntıları aradan qaldırmaq və ehtiyacları qarşılamaqda təsiri olduğuna inanarsa, təhlükəli bir cəhalət vadisinə girmişdir. Cəhənnəm çuxurunun kənarındadır.

Bunu övliyaların kəraməti olaraq açıqlamalarına gəlincə, Allahın vəliləri bu səviyyədə olmaqdan və zərəri dəf edib, fayda vermək şəklində kəramətdən uzaqdırlar. Bu, bütpərəstlərin düşüncəsidir. (Bəzi ayələri zikr edir)

Fayda vermək və zərəri dəf etməyə qadir olmayan peyğəmbərdən, mələkdən, vəlidən və ya başqasından yardım diləmək, Allaha ortaq qoşmaqdır.

Çünki, Ondan başqa zərər dəf etməyə qadir kimsə yoxdur. Onun verdiyi xeyirdən başqa xeyir yoxdur.

Bəli! Duada peyğəmbərlərin və salihlərin onlarla təvəssül şəklində zikr edilməsində bir bəis yoxdur. Məsələn: Ey Allahım! Səndən Muhamməd və ailəsi vasitəsiylə (onların hörmətinə) istəyirəm.

Lakin, onların təsir etdiyini düşünərək, yaxud geri çevrilməsi imkansız sayılan şəfaəti istəməyə gəlincə, bu bütpərəstlərin etiqadıdır.”

 

Qaynaq: Sunullah Əl Hələbi: Seyfullah alə Mən Kəzəbə alə Əvliyəilləh: 58-59

Darul Kitəb vəs Sunnə: 2007

 

[Muslih]

İbnul Cəvzi ən faydalı əsərlərindən biri olan “Təlbisu İblis” adlı tənqidi kitabında, İblisin avamı sapdırmasından bəhs edərkən Hənbəli alimlərindən Əbul Vəfa İbn Aqilin (431-513 h/1040-1119 m) mövzumuz haqqında ağır sözlərini nəql edir:

 

قال ابن عقيل : لما صعُبت التكاليف على الجهال والطَّغَامِ ، عدَلوا عن أوضاعِ الشرْع إلى تعظيم أوضاعٍ وضعَوها لأنفسهم ، فسهُلت عليهم إذ لم يدخُلوا بها تحت أمْرِ غيرِهم ، وهمْ كفارٌ عندي بهذه الأوضاع ، مثل تعظيمِ القبورِ ، وخطابِ الموتى بالحوائج ، وكَتْبِ الرِّقاع فيها : يا مولايَ افعَل بي كذا وكذا ، وأخذ التراب تبرُّكا وإفاضةِ الطِّيب على القبور وشدِّ الرحال إليها وإلقاءِ الخِرَقِ على الشجَر اقتداءً بمن عبَد اللات والعزى

 

“İbn Aqil deyir: (Şəri) yükümlülüklər cahillərə və avama ağır gəlincə, Şəriət qaydalarını buraxıb, öz nəfsləri üçün uydurduqları qaydalara yönəldilər. Bu onlara asan gəldi. Çünki, bu halda heç kimin əmri altına girmirlər.

Mənim fikrimcə bu qaydalar səbəbilə onlar kafirdirlər. Məsələn: qəbirləri təzim etmək, ölülərdən ehtiyaclarını diləmək, içərisinə “Ey Ağam! Mənim üçün filan şeyi et” yazılı kağızlar yazmaq, (qəbrin) torpağından təbərrük üçün götürmək, qəbirlərin üzərinə ətir tökmək, onlar üçün səfərə çıxmaq, ağaclara bez bağlamaq. Bütün bunları Lat və Uzzaya ibadət edənləri örnək alaraq edirlər!”

 

Qaynaq: İbnul Cəvzi: Təlbisu İblis: 378

Beyrut: Darul Qələm
 

[Usuli]

Digər bir Hənəfi alimi Muhəmməd Əl Birkivi (929-981 h/1521-1573 m) bu haqda deyir:

 

وأما الزيارةُ البدْعِيةُ

فزيارةُ القبور لأجْلِ الصلاة عندَها والطوافِ بها وتقبيلِها واستلامِها وتعفيرِ الخُّدود عليها وأخذِ ترابها ودعاءِ أصحابِها والاستعانة بهم ، وسؤالِهم النصرَ والرزقَ والعافيةَ والولدَ وقضاءَ الدُّيون وتفريجَ الكُرَباتِ وإغاثةَ اللهفاتِ وغيرِ ذلك مِن الحاجات التي كان عبادُ الأوثان يسألونها مِن أوثانهم فليس شيءٌ من ذلك مشروعاً باتفاق أئمةِ المسلمين

إذ لم يفعَله رسول الله صلى الله عليه وسلم ولا أحدٌ من الصحابة والتابعين وسائرِ أئمة الدين ، بل أصلُ هذه الزيارة البدعيةِ الشرْكية مأخوذةٌ من عبَّادِ الأصنام

 

“Bidət olan qəbir ziyarəti:

Orada namaz qılmaq, qəbirləri tavaf etmək, onları öpmək, əl sürmək, üz sürmək, torpağından götürmək, orada yatanlara səslənib yardım tələb etmək, kömək, ruzi, afiyət, uşaq, borc ödəməkdə dəstək, sıxıntıların və üzüntülərin aradan qaldırılmasını və başqa ehtiyaclarını istəmək üçün edilən qəbir ziyarəti, müsəlman imamların ittifaqıyla heç bir şəkildə məşru deyildir! Bu, bütpərəstlərin öz bütlərindən ehtiyaclarını tələb etməsinin bir bənzəridir.

Çünki, bunu nə Allahın Rəsulu – sallallahu aleyhi və səlləm -, nə də Səhabədən, Tabiundan və digər din imamlarından heç kim etməmişdir! Bidət və şirk olan bu ziyarətin əsli bütpərəstlərdən alınmışdır!”

 

Qaynaq: Muhəmməd Əl Birkivi: Ziyarətul Qubur: 28
 

[Usuli]

Fəxruddin Ər Razi (544-606 h/1150-1210 m) müşriklərin əslində bütlərə deyil, təzim etdikləri şeylərə ibadət edib, bütləri sadəcə təmsil kimi istifadə etmə formalarından danışarkən dördüncü ehtimalı belə izah edir:

 

ورابعُها : أنهم وضَعوا هذه الأصنامَ والأوثانَ على صوَرِ أنبيائِهم وأكابرِهم ، وزعَموا أنهم متى اشتغَلوا بعبادةِ هذه التَّماثيلِ ، فإن أولئكَ الأكابرَ تكون شفعاءَ لهم عندَ الله تعالى

ونظيرُه في هذا الزمانِ اشتغالُ كثيرٍ مِن الخلق بتعظيمِ قبورِ الأكابر ، على اعتقادِ أنهم إذا عظَّموا قبورَهم فإنهم يكونونَ شفعاءَ لهم عندَ الله

 

“Dördüncü növ: Müşriklər öz bütlərini peyğəmbərlərinin və hörmətli insanlarının surətində düzəldər və o bütlərə ibadət etsələr, həmin böyüklərin Allah qatında onlar üçün şəfaətçi olacağına inanardılar. 

Zamanımızda da bu halın bənzəri var. İnsanların bir çoxu, əgər qəbirlərini ucaldarlarsa, Allah qatında onlar üçün şəfaət edəcəkləri inancıyla, böyüklərin qəbirlərini təzimlə məşğuldurlar.”

 

Qaynaq: Fəxruddin Ər Razi: Məfətihul Ğeyb: 17/227

Beyrut: Daru İhyəit Turasil Arabi: 1420
 

[Usuli]

Şafi fəqihlərindən Əbu Şamə Əl Maqdisi (599-665 h/1202-1267 m) bidətlər haqqında olan "Əl Bais alə İnkəril Bida vəl Həvədis" adlı əsərində “çirkin bidətlər” başlığında mövzumuz barədə belə deyir:

 

وبهذه الطرُقِ وأمثالِها كان مَبادىء ظهورِ الكفر مِن عبَادة الأصنام وغيرِها , ومن هذا القسم أيضا ما قد عمَّ الإبتلاءُ به مِن تزيينِ الشيطان للعامّةِ تخليقَ الحِيطانِ والعَمَدِ وسَرْجَ مواضعَ مخصومةٍ في كلّ بلدٍ يحكي لهم حاكٍ أنه رأى في منامِه بها أحداً ممن اشتهر بالصلاحِ والولاية , فيفعلون ذلك ويحافظون عليه مع تضييعِهم فرائضَ الله تعالى وسننَه

ويظُنُّون أنهم مُتقرِّبون بذلك ثم يتَجاوَزون هذا إلى أن يعظم وقْعُ تلك الأماكن في قلوبهم , فيعظِّمونها ويرجُون الشفاءَ لمرضاهِم وقضاءَ حوائجَهم بالنذْر لهم

 

“Bu və bənzəri yollar, bütpərəstlərin və digərlərinin küfrə düşməsinin ilk addımlarıdır. Şeytanın onlara bəzəməsi nəticəsində avamın düçar olduğu digər bəlalar, divar və sütunları ətirləmək, hər bölgədə xüsusi məkanlar müəyyən etmək də bu qəbildəndir. Hansısa bir adam, salah və vəliliklə məşhur olmuş birini yuxusunda o məkanda gördüyünü deməklə ora “xüsusi məkana” çevrilir. Uca Allahın fərz və sünnət qıldığı şeyləri zay etdikləri halda, bu hekayələrə görə davranar, o məkanları qoruyarlar.

Bununla Allaha yaxınlaşdıqlarını zənn edərlər. Sonra həddi aşarlar və bu məkanların onların qəlbindəki təsiri böyüyər, onları təzim edib, oralara nəzir deyərək xəstələri üçün şəfa və ehtiyaclarının qarşılanmasını istəyərlər.”

 

Qaynaq: Əbu Şamə Əl Maqdisi: Əl Bais: 101

Ər Riyad: Darur Rayə: 1410/1990
 

[Usuli]

Müşriklərin “Zatu Ənvat” adlandırdığı və üzərinə silahlarını asaraq bərəkət umduğu bir ağacları vardır. Ağacın qissəsi məşhurdur.

Maliki alimi Əbu Bəkr Ət Tartuşi (451-520 h/1059-1126 m) bu cür ağacların İslam dünyasında da olduğu və kəsilmələrinin vacibliyi haqda deyir:

 

فانظُروا - رحمكم الله - أينما وجَدتم سِدْرةً أو شَجَرة يقصِدها الناس ويعظِّمون مِن شأنها ويرجُون البُرْءَ والشِّفاءَ مِن قِبَلِها وينُوطون بها المساميرَ والخِرَقَ ؛ فهي ذاتُ أنواطٍ ؛ فاقطَعوها

 

“Allah sizə rəhm etsin! Harada insanların ziyarət etdiyi, ucaltdığı, ondan şəfa umduğu, mismar və bez asdığı bir ağac görsəniz, o “Zatu Ənvatdır”! Onu kəsməlisiniz!”

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Ət Tartuşi: Əl Həvədis vəl Bida: 38

Dar İbnil Cəvzi: 1411/1991

 

[Usuli]

İməduddin İbn Kəsir (701-774 h/1302-1373 m) öz tarixində Hicrətin 208 – ci ilində vəfat edənləri zikr edərkən, o zaman salihəliyi ilə tanınmış Nəfisə bint Muhəmməd adlı qadından da bəhs edir. İnsanların onun haqqında həddini aşan inanclarından və bunun təhlükəsindən danışır:

 

قلتُ : وإلى الآنَ ، قد بالغَ العامَّةُ في اعتقادِهم فيها وفي غيرِها كثيراً جداً ، فإنهم يُطلِقون فيها عباراتٍ بَشِعَةً ، فيها مجازفةٌ تؤدّي إلى الكفْر والشرْك ، وألفاظاً كثيرةً ينبغي أن يعرِفوا بأنها لا تجوز إطلاقُها في مثل أمرِها

وربما نسَبَها بعضُهم إلى زينِ العابدِين ، وليستْ مِن سُلالتِه

والذي ينبغي أن يعتقَد فيها مِن الصلاح ما يَليق بأمثالها مِن النساءِ الصالحات ، وأصلُ عبادةِ الأصنامِ مِن المغالاةِ في القبورِ وأصحابِها

وقد أمَر النبي صلى الله عليه وسلم بتسويةِ القبورِ وطَمْسِها ، والمغالاة في البشَر حرامٌ ، ومَن زعَم أنها تفُكُّ مِن الخَشَبِ ، أو أنها تنفَع أو تضُرُّ بغيرِ مشيئةِ الله فهو مُشرِكٌ

 

“Mən (İbn Kəsir) deyirəm: (Misirlilərin onun haqqındakı batil inancları) indiyə kimi davam edir. Avam xalq o və başqaları haqqında inanclarında həddlərini çox aşıblar. (Xüsusilə Misirin avamları) Onun haqqında (Şəriət çərçivəsindən kənarlıq baxımından) çirkin ifadələr işlədirlər. Bu ifadələrdə insanı küfrə və şirkə sürükləyəcək təhlükəli şeylər vardır! Bəzi sözlər işlədirlər ki, bu kimi insanlar haqqında işlədilməsinin caiz olmadığını bilməlidirlər!

Bəzən onu (Hüseyn bin Əlinin oğlu – Səccad) Zeynul Abidinə nisbət edirlər. Halbuki, Nəfisə onun sülaləsindən/soyundan deyil. 

Onun da digər salih qadınlara yaraşacaq/uyğun bir salihliyə sahib olduğu düşünülməlidir! Bütlərə ibadətin əsli/kökü, qəbirlər və ölülər haqqında həddi aşmaqdan qaynaqlanır!

Bu səbəblə Peyğəmbər – sallallahu aleyhi və səlləm – qəbirlərin düzlənməsini əmr etmişdir. İnsanlar (məxluqlar) haqqında həddi aşmaq haramdır!

Hər kim, onun “xəşəbdən” qurtaracağını və ya Allahın məşiətindən/diləməsindən xaric (müstəqil şəkildə) fayda və ya zərər verəcəyini düşünərsə, o müşrikdir!”

 

Qaynaq: İbn Kəsir: Əl Bidayə vən Nihayə: 14/171-172

Daru Hicr: 1417/1997

 

 

Qeyd: İbn Kəsirin “xaşəb” sözündən nə qəsd etdiyini tam anlaya bilmədim. Zənnimcə bu sözdən qəsdi “təxaşşub” sərtləşmə və qatılaşmadır. Ola bilsin ki, bununla qəlb qatılığının və qəflətin aradan qaldırılmasını qəsd edib. Bununla müəyyən xəstəlik və ya sıxıntı qəsd etməsi də mümkündür. Doğrusunu Allah bilir.

Əgər diqqət edilərsə, son cümlədə İbn Kəsir salihlərdən müxtəlif yardımlar istəmənin şirk sayılması üçün önəmli bir qeyd gətirir: Bu salihlərin Allahdan asılı olmadan hərəkət etmələri. Başqa sözlə müstəqil olmaları.

Müsəlmanlar bu etiqaddan uzaq olsalar da, Şəriətin qoyduğu sərhədlər qorunmalıdır! Allahla məxluqatı arasındakı “bufer zona” xüsusi bir şəkildə mühafizə edilməlidir.