Bu mövzudakı ismarıc sayı: 6

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Müqəddimə

 

Son məqaləmizdə - Allahın yardımıyla - Qurani Kərimin bizə fayda verməsi üçün onu anladığımız dildə oxumağın vacibliyini ortaya qoyduq və bu barədə irəli sürülən bəhanələri cavabladıq...

Bu məqaləmizdə isə, Qurani Kərimdən maksimal faydalanmaq üçün riayət edilməli olan müəyyən yanaşma və qaydalardan bəhs etmək istəyirəm.

Bu qaydalara riayət edənlərin Quranı anlama üfüqünün genişləməsi, həqiqəti axtaran azsaylı insanlar üçün bir yol xəritəsi olması ümidilə yazdım...

 

Məqaləmin Qurandan faydalanma mövzusunda yazılmış digər əsər və kitabçalardan fərqli yönü, mümkün qədər sadə, qısa və praktik - başqa sözlə sıradan insanlara yönəlik olmasıdır... Məqsədim təfsir mütəxəssisi yetişdirmək yox, xain olmayan qəlblərin Quranı anlamasını asanlaşdırmaq, ondan daha çox incilər çıxarmalarına kömək etməkdir...

Həmçinin bu məqalə “Quran oxuyarkən hansı dirsəyə söykənək” tərzi lüzumsuz rituallar, mahiyyətdən uzaq düşürən elementlər daşımır... Yazımda sadəcə günümüzün həqiqi ehtiyaclarını əsas aldım.

 

Sizə təqdim etdiyim bu qaydalar illərdir şəxsi təcrübəmdə faydasını gördüyüm yanaşmalardır. Onları siz oxucularla bölüşürəm. Çünki, maddi və mənəvi nemətləri bölüşmək Rəbbimizin əmri və insanlığın gərəyidir...

Ümid edirəm ki, bu üsullardan istifadə edərək Quranın ləzzətini və verdiyi hüzuru dadan kimsələr araşdırmalarını dərinləşdirəcək, bu siyahıya bizimkilərdən daha gözəl metodlar və fikirlər əlavə edərək bir Quran anlama məktəbi əmələ gətirəcəklər... Bir ümid...

[Usuli]

Nə Üçün Oxuyaq - Hədəfimiz Nədir?

 

Burada çox önəmli bir nöqtəyə toxunmaq istəyirəm! İstənilən fikir və nəzəriyyələr zamanla müxtəlif təsirlərə məruz qalaraq təhrif edilir. Bu bir reallıqdır və dini görüşlər bundan müstəsna deyil!

Bütün dinlər zamanla siyasilərin maraqları, elm adamlarının qorxaqlığı və ya mənfəətpərəstliyi, kütlənin örfə və atalarına bağlılığı və bir çox başqa amillərin təsiriylə ciddi şəkildə dəyişdirilir.

Bu təsirlərin nəticəsində müxtəlif məzhəblər formalaşır və onların bir-biriylə yarışı haqqı tapmaqdan daha çox iki futbol komandasının bir-birini nəyin bahasına olursa olsun məğlub etməyə çalışmasından ibarət olur. Tərəfdarları isə bu savaşları sadəcə öz komandasının qalib çıxması üçün izləyir və dəstəkləyir...

Bütün bu xaosun içində Qurani Kərimi bir format kitabı olaraq oxumalıyıq. Beynimizə bulaşmış bütün bu zərərli virusları təmizləyəcək bir format... Oxumanın hədəfi məhz budur!

 

Beləcə siyasilərin din adı altında sizə bulaşdırdığı “əmirlərə mütləq itaət” zillətindən qurtulub, mənfəətindən başqa heç bir şey düşünməyən elm adamlarının beyninizə yeritdiyi manqurdluq zəncirlərini qıra, özünüzü yeniləyə bilərsiniz... Qurana müvafiq olanlar qalar, digərləri təmizlənər…

Uca Allah bu kitabı haqqı diləyənlər üçün bir format vasitəsi olaraq qoruyub saxlamışdır. Təmizlənmək istəyənin “sıfırla” düyməsinə səmimi şəkildə toxunması yetərlidir...

Beləcə “möminlərin dayısı hər cinayəti edə bilər” fikrini Allahın İbrahimin öz zürriyəti haqda duasına verdiyi “zalımlar əsla əhdimə nail olmaz” cavabıyla sıfırlamış olarsınız...

Beləcə “əmir belinə vurub, malını alsa da itaət et” fikrini, münkərin ləğvini əmr edən çoxsaylı ayələrlə sıfırlamış olarsınız...

Beləcə astranomiyanın haram olduğu fikrini, göylərin və yerin yaradılışı üzərində təfəkkürə çağıran ayələrlə sıfırlamış olarsınız...

 

Lakin unutmayın ki, Quranın müxtəlif səviyyələri və dərinlikləri var. Hər kəs öz analitik qabiliyyəti, içində yetişdirildiyi təəssübdən qurtulduğu qədər dərinə enə bilər.

Qurani Kərimi bir dəniz olaraq düşünsək bəziləri sadəcə ondan sərinləmə üçün istifadə edərkən, digərləri dərinliklərə dalıb incilər çıxarar… Bir çox kimsə isə, dənizin mənzərəsilə kifayətlənməli olar…

Hər kəsin Quranda enəcəyi dərinlik fərqli olsa da, insanların məsuliyyəti onların anlayışı nisbətindədir...

Asanlıqla anlaya biləcəyiniz ayələr olduğu kimi, anlamaqda çətinlik çəkəcəkləriniz də olacaq…

Hər kəs anladığının alimi, anlamadığının cahilidir! Bu səbəblə Qurani Kərimi üç dəfə oxuduqdan sonra dini elmlərdə mütləq nüfuz sahibliyi iddiasına düşməkdən çəkinin!

İnsanın bilgisizcə danışması çirkin bir şeydirsə bu cəhalətin mövzusunun Quran olması bu çirkinliyin dozasını qat-qat artırar…

[Usuli]

Nə Zaman Oxuyaq

 

Ölkə müsəlmanları arasında Qurani Kərimin sadəcə Ramazanda oxunacağı yönündə bir adət formalaşsa da Quran oxumağın bu yöndən xüsusi bir zamanı yoxdur.

Quranın Ramazanda oxunması mənim üçün bir qırmızı xətt mənası ifadə edir. Yəni başqa işlər səbəbilə Qurandan nə qədər uzaq qalsanız da, heç olmasa ildə bir dəfə, Ramazan ayında Quranı başdan sona oxuyaraq özünüzü formatlayın! Bu minimal iman paketidir! Əks halda xəttiniz zəngə bağlanacaq…

 

Quran oxumağın ruh halıyla əlaqəli fərdi zamanına gəlincə, təməl qaydanı bu şəkildə formalaşdıra bilərik: Qurani Kərim elə zamanda oxunmalıdır ki, ruh halınıza təsir edib, Quran üzərində təfəkkürünüzə mane olacaq elementlər minimuma enmiş olsun!

Məsələn Quranı Ramazanda oxuyursunuzsa iftara yaxın saatlarda oxumayın. Çünki, aclıq və susuzluq zehnin kütləşməsinə səbəb olur.

Eyni şəkildə əsəbi, qayğılı və bu cür anlamağa, düşünməyə mənfi təsiredici hallarda oxumaqdan mümkün qədər uzaq durun.

Bir sözlə Allahla söhbət etmək üçün, anlayışınızın ən açıq/uyğun vaxtını, diqqətinizin ən toplanmış halını seçin! Çünki həmsöhbətiniz buna ən layiq olandır…
 

[Usuli]

Hansı Miqdarda Oxuyaq?

 

Bu suala “hər gün bu qədər ayə, bu qədər cüz və ya səhifə” şəklində cavab verilməsini doğru saymıram. Çünki, insanların həm informasiya həzmetmə qabiliyyətləri, həm də fərdi yaşayış imkanları səbəbilə Qurana ayıracaqları zaman və oxuya biləcəkləri miqdar fərqlidir.

Öz evində yaşayan və zamanında şəxsi işini qurduğu üçün gəlir problemi olmayan birinin oxumağa ayıracağı zamanla, evinin kirayəsini ödəmək, uşaqlarının minimal ehtiyaclarını təmin etmək, ölkədəki rüşvət burulğanında sağ qalmaq üçün kölələr qədər işləməyə məcbur bir atanın Qurana ayıra biləcəyi zaman eyni ola bilməz...

Ciddi bir kitab oxuma vərdişi olan kimsəylə, həyatında kitabları sadəcə yuxuya getmək üçün vərəqləmiş kimsənin Qurandan oxuyacağı və həzm edəcəyi miqdar eyni ola bilməz…

 

Miqdar mövzusundakı düstur - Beyninizin həzm edəcəyi qədər oxumaqdır! Nə artıq, nə əskik!

Tikəni böyük udmağa çalışan boğular, az yeyən doymaz… Eyni şəkildə həzm edə bilməyəcəyiniz qədər çox informasiya sizi boğar. Az və gec-gec oxumaqla doymaz, ac qalarsınız…

Sizin üçün ideal olan miqdarı fərdi olaraq seçməniz lazımdır! Əgər oxuma zamanı zehin kütləşməsi səbəbilə informasiyanı həzm etməkdə çətinlik çəkdiyinizi hiss edirsinizsə oxumağı dayandırın. Çünki, informasiyanı həzm edə bilməyən kimsənin oxuması sərxoşun namaz qılması kimidir...

 

Öz şəxsiyyətlərindəki yetərsizlik səbəbilə başqa şəxsləri ucaltma xəstəliyinə mübtəla olmuş kimsələrin “filan imam Quranı gündə iki dəfə xətm edərdi” şəklindəki safsatalarını ciddi qəbul etməyin!

Bu şəkil Quran oxunması qeyri-mümkün olmaqla yanaşı, Quranın üzərində tədəbbür və təfəkkürdən məhrum etdiyi üçün Allahın kitabına qarşı hörmətsizliyin əlamətlərindən biridir...

Belə bir oxunuş Quranı oxumaq yox, Quranın rep stilində remixidir. Filan hoca, hafiz Quranı 10 saata xətm edir yerinə, Quranın 10 saatlıq rep formatını hazırlayıb deməniz lazımdır...

Allahın Kitabı xətm rekordları üçün yox, anlaşılması, üzərində təfəkkür və tədəbbür edilməsi üçün endirilib! Əgər yarışmaq istəyirsinizsə onu anlamaqda və əməldə yarışın…

Bir insanın Quranı necə tez bitirdiyiylə öyünməsi, namazı necə tez bitirdiyiylə öyünməsindən daha çirkin bir davranışdır!

[Usuli]

Necə Oxuyaq?

 

Məqaləmizin ən önəmli qismi - onurğası məhz bu bölümdür. Maksimum faydalanmaq üçün necə oxumalıyıq?

Bunun üçün riayət etməli olduğumuz bəzi qaydalar varki, onlardan Allahın mənə lütf edib öyrətdiklərini sizlərlə bölüşmək istəyirəm.

 

Duayla Başlayın

 

Şübhəsiz ki, aləmdəki baş verən hər şey kimi insanların doğru anlaması da Allahın əlindədir. Bu səbəblə Qurani Kərimi oxumadan onun sahibindən sizin üçün anlayışı asanlaşdırmasını, sizi təəssüb və atalar dini kimi şeytani tələlərdən qurtararaq doğrulara müvəffəq etməsini və bu doğrularla əməl etməkdə kömək olmasını diləyin! Uca Allah buna layiq olan heç bir qulunun duasını cavabsız qoymaz!

 

Lütfən Maskalarınızı Çıxarın

 

Uca Allah qəlblərdə olana da vaqifdir. Bu səbəblə Allahın hüzurunda maskaların sizə heç bir faydası olmayacaq. Kiminləsə söhbətdə bir şeyin zülm olduğunu bildiyiniz halda, atalarınızı pisləməmək üçün o əmələ ədalət donu geydirə bilərsiniz… Ancaq Allah sizi sizdən yaxşı bilir.

Əgər Allahın hüzuruna daxil olmaq istəyirsinizsə, atalar dini, məzhəb təəssübü, sevdiklərinin qüsurlarına göz yummaq, şəxsiyyətpərəstlik və bənzəri şeyləri qapıda buraxmalısınız. Əks halda formatınız “filan qovluqlar xaric” şəklində olar ki, Allahın istədiyi format bu deyil... Allah özünə fikir ortağı qəbul etməz! Daha öncə qeyd etdiyimiz kimi, Quranı oxuma məqsədimiz köklü – tövhidi bir formatdır!

Quran sizin ən kiçik hüceyrələrənizə qədər nüfuz etmədikcə şeytani viruslardan qurtula bilməzsiniz...

Quran oxuyarkən şeytandan Allaha sığınmaq, şeytanın yuxarıda qeyd etdiyimiz tələlərindən Allaha sığınmaqdır!

Əgər Quran atalarınızı, məzhəbinizi tənqid edərkən siz gözünüzü və qulağınızı tutmağı, düşünmədən oxuyub keçməyi planlayırsınızsa Allahın sizə məhz bu kitabda layiq gördüyü vəsf: Onlar heyvan kimidirlər, hətta yol baxımından daha sapıqdırlar…

 

Qurana toxunmadan öncə fiziki kirlərdən təmizlənərək dəstəmaz aldığınız kimi, mənəvi kirlərdən, şeytanın fikri tələlərindən təmizlənməlisiniz... Hətta bu təmizlik fiziki təmizlikdən daha önəmlidir... Bu, ağlın dəstəmazıdır! Quran özünə səlim qəlblə gələnlərdən başqasını irşad etməz!

Əks halda Quran oxumanızın bir mənası yoxdur...

 

Anladığınız Dildə Oxuyun

 

Quranı məhz anlaşıldığı dildə - tərcümə şəklində oxumağın vacibliyi haqda geniş bir məqaləm vardır. Burada isə, məsələyə sadəcə qısa şəkildə toxunmaq istəyirəm.

Əgər bizlər bu kitabın anlaşılıb əməl edilmək üçün endirildiyini qəbul ediriksə, o zaman Qurani Kərimi Ərəbcə əslindən yox, anladığımız dillərdəki tərcümələrdən oxumalıyıq.

Allaha şükürlər olsun ki, dövrümüzdə texnolojik irəliləyişin bu sahədə də təzahürləri müşahidə edilir. Biz müsəlmanlar Allahın yer üzündəki sirlərini kəşf edən kafirlərin (!) nailiyətlərindən bizimlə paylaşdıqları qədərilə bu nemətlərdən faydalana bilirik...

Məsələn İnternet üzərindən sadəcə Türk dilində eyni ayənin 30-40 paralel tərcüməsini əldə etməniz bir neçə saniyənizi alar...

Bir Quran prinsipi olaraq nemətin çox verildiyi kimsələrin məsuliyyəti də böyük olur... Azad insanların kölələrdən artıq cəza alması, Peyğəmbər xanımlarına ikiqat cəza verilməsi bunun örnəklərindəndir...

 

Bu məqamda bəzi müsəlmanlarda müşahidə etdiyim bir oxuma metoduna da toxunmaq yerində olar... İşdən evə yorğun və qayğılar içində gəlmiş müsəlman Quranı açır, 10 səhifə anlamadığı ərəbcədən, 10 səhifə də o ayələrin tərcüməsini oxuyur... Halbuki anlamadığı 10 səhifə ərəbcə yerinə anladığı dildə 1 səhifə oxuması onun üçün daha xeyirli olardı...

Yəqinki bu, canlarından ata bilmədikləri “dil müqəddəsləşdirmə” xofunun bir nəticəsidir... Üzərində təfəkkür edilsin deyə Kitab endirən Allahın bizi anlamadığımız dildə kitab oxumadığımız üçün cəzalandıracağını düşünəcək qədər zəncirlər vurulub şüurumuza...

 

Özünüzü Kənarda Tutmayın

 

Quran oxurkən başqalarından bəhs edən ayələr sadəcə onları qınamaq üçün deyil! Bu ayələrin əsl məqsədi bizləri bu kimi əməllərdən çəkindirməkdir. Xitab bizədir!

Elə isə, Yəhudilərin Musaya – aleyhissalam – “sən və Rəbbin gedin savaşın” dediyini oxuyarkən Yəhudiləri qınamadan öncə, dini çalışmaların harasında olduğunuza baxın... Nə qədər yəhudiləşdiyinizi kontrol edin…

Dinini ucuz qiymətə satanlar haqda ayələri oxuyarkən onları qınamadan öncə, özünüzə baxın... Məgər sizin hansısa camaatdan bir qutu ərzaq yardımı alıb onların batillərini dəstəkləməniz, səssiz qalmanız, onların yanında haqq əhlinə qarşı durmanız dini satmaq deyilmi? Uca Allahın Quranda dilini çıxaran itlə müqayisə etdiyi yal köpəkləri məhz bu kimilər deyilmi?

Talut və Calut qissəsinə daxil olun... Real həyatda neçə Talutları yarı yolda qoyduğunuzu xatırlayın...

Yusufun qardaşlarının xəyanətini düşünün... Həyatınız boyu neçə Yusufu quyularda buraxdığınızı, mallarına batil yolla sahib olduğunuzu xatırlayın...

Quranda münafiqlərin vəsflərini, davranışlarını oxuyarkən şəxsi maraqlarınız üçün girdiyiniz cildləri, geydiyiniz maskaları, bu kimi məqamlarda onlardan fərqli olmadığınızı xatırlayın…

Eynilə bir film izlədiyiniz zaman, özünüzü hadisələrin mərkəzindəymiş kimi təsəvvür edib, həyəcanlandığınız kimi daxil olun Quranın axışına...  O zaman oxunan ayələrin adrenalini necə artırdığını hiss etməyə başlayacaqsınız...

 

Pazlın Parçalarını Birləşdirin

 

Məlumdur ki, Qurani Kərim mövzular şəklində yox, surələr formasında toplanıb və əhatə etdiyi məsələlər parçalanaraq müxtəlif surələrə səpələnib.

Analizin təməl qaydası isə, mövzu haqqındakı yararlı informasiyanı mümkün qədər bir yerə cəm etməkdir. Elə isə, istənilən məslənin daha gözəl anlamamız üçün onu Qurani Kərimin müxtəlif yerlərindən toplayaraq, əvvəlki və sonrakı ayələrə diqqətlə nəzər salaraq nəticəyə varmamız lazımdır. Eynilə bir pazlın parçalarını birləşdirdiyimiz kimi...

Quranın bir-birini pazl kimi tamamlayan ayələrdən ibarət olduğunu, bir yerə cəm edilmədən doğru anlaşılmayacağını, bu pazlın bəzi parçalarıyla kifayətlənənlərin qəlbi xəstəliyini bizə məhz uca Allah xəbər verərək buyurur:

 

هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ

 

“Sənə Kitab endirən Odur! Onun bəzi ayələri möhkəmdir (mənaları aydın) və bunlar kitabın təməlidir. Digərləri isə mütəşabihdir (mənaları aydın olmayan).

Qəlbində əyrilik olanlar fitnə çıxarmaq, onu (yanlış) təvil üçün mütəşabihlərin ardınca düşərlər...” (Ali İmran: 3/7)

 

İbrahimin - aleyhissalam - öz adına olan surədə zikr edilən, ailəsini quraq Məkkə torpaqlarına buraxarkən etdiyi duanı, Qureyş surəsindəki yay və qış səfərlərilə əlaqələndirərək anlaya bilərsiniz ancaq... (bu haqda təfsir məqaləmiz Allahın yardımıyla yaxın zamanda saytımızda yayınlanacaq)

Tövbə surəsi yüzüncü ayəni səhabənin hər fərdinin adil olduğuna dəlil gətirməyin batilliyini anlamanız sadəcə Quranda “Allah onlardan razı olmuşdur” qəlibindəki ayələri araşdırıb, Beyyinə surəsi səkkizinci ayədə eyni ifadənin bütün möminlər üçün işlədildiyini və onlara xas olmadığını gördükdən sonra mümkündür… Sadəcə bu parçaları birləşdirdikdən sonra...

Əgər bu ayə səhabənin ədalətinə dəlalət edirsə, digəri də eyni şəkildə bütün müsəlmanların ədalətinə dəlalət etməlidir... Beləcə siyasi hakimiyyətlərin min ildir qurduğu hörümçək toru dəlinmiş olar...

 

Bu cür pazl birləşdirici təfsirlər “mövzu təfsirləri” adlanır və çox təəssüf ki, sadəcə son əsrdə yazılmağa başlamış və hələ də insanların bir çoxu onlarla tanış deyil…

Mövzu təfsirinin nə olduğunu bir misal üzərindən anlamaq istəsəniz, “Qurandan İncəliklər” bölümündə “Peyğəmbərlərin Mütəxəssis/Kadr Olması”, “Duyğuların Ədalətə Təsiri”, “Notarial Ayələr və ya Hüquqi/Mali Təhlükəsizlik Sistemi” adlı təfsir məqalələrinə müraciət edə bilərsiniz. Bunun xaricində internet aləmində bu üslubda yazılmış müəyyən “mövzu təfsirlər” və kiçik əsərlər mövcuddur…

 

Qurana bu cür yanaşmaq - yəni pazlı toplamaq üçün onu oxumadan öncə və oxuma əsnasında beyninizdə detektorlar əmələ gətirməlisiniz. Beləcə o detektorlar Quranı diqqətli oxuduğunuzda müvafiq nöqtələrdə siqnal verməyə başlayacaq və siz müxtəlif mövzularda tapdığınız inciləri bir yerə toplaya biləcəksiniz… Bu üsulla pazl tamamlanacaq və ilahi tablonu görə biləcəksiniz!

Misal verəcək olsaq “bizdən öncəkilərin parçalanma səbəbləri”, “insanların din satma səbəbləri”, “yetimlər və onların haqları”, “malın önəmi və hökmləri”, “üstünlüklər və siniflər”, “insan tanıma”, “siyasi ayələr” və bu kimi onlarla başlıqlar aça bilərsiniz…

Avam və ya elmlə məşğul kimsələr üçün Allahın Kitabını daha gözəl anlamaqda ən ideal metod məhz “mövzu təfsir – pazl toplama” metodudur!

Bu cür araşdırma və məqalələrdə hazır Quran fihristlərindən də istifadə edə bilərsiniz. Lakin, kəlimə etibarıyla hazırlanmış heç bir fihrist Allahın kitabını təfəkkürlə oxuyan bir beynin topladığı inciləri özündə cəm etməyə qadir deyildir… Bunlar sadəcə köməkçi vasitələrdir…

 

Bütün bunları edərkən unutmayaq ki, insan hafizəsi qələmə möhtac yaradılmışdır. Bu səbəblə fihrist şəklində topladığınız qeydləri sətirlərə işləməniz qaçınılmazdır…

Əvvəla bu təsbit edilmiş ayələrin unudulmaması üçün lazımdır. Çox sayda ayənin nömrəsiylə əzbərlənməsi real deyil və buna ehtiyac da yoxdur.

Digər tərəfdən hər oxunuşda artırıb səliqəyə salacağınız bu qeydləri nə zamansa məqalə və ya kitab halına gətirib insanlarla paylaşmaq istəsəniz bu çalışma sizin üçün bir xəzinə olacaq. Fikir ağaclarınızın altında insanların kölgələnməsi, onun meyvələrindən yeməsi sizə xoş gələcək və yeni incilər çıxarmaq məqsədilə Quran dənizinə dalmanız üçün bir motivasiya əldə edəcəksiniz…

 

Qeydlərin texnik yönünə gəlincə, onların kağıza yox elektron formatda, məsələn telefonun qeyd kitabçasında və ya Word tərzi bir proqramda toplanması tərəfdarıyam. Beləcə hər il yeniləyib, əlavələr etdiyiniz Quran fihristinizi məsələn ağıllı telefonunuzda işlətmək məcburiyyətində olduğunuz bir mailə göndərib qoruya bilərsiniz…

[Usuli]

Fikirlərinizi “Crash Test” Edin

 

Yəqinki hər biriniz istehsal edilən yeni avtomobil modellərinin qəza testlərindən keçirilərək, real həyatda nə qədər dözümlü olacağını təsbit məqsədli çalışmaları izləmisiniz...

İnsanların öz beynində istehsal etdikləri fikirlərin də möhkəmliyi, tutarlılığı yoxlansın deyə bu cür “crash test”lərdən keçirilməlidir...

Bu səbəblə Qurani Kərimdən çıxardığınız nəticə və faydaları, ağlı başında,işə əhil, Quranla həqiqətən maraqlanan digər müsəlmanlarla (əgər belələrini tapa bilsəniz…) mütləq müzakirə edin...

Bu cür müzakirələr sizin gözdən qaçırdığınız yanlışları, tutarsızlıqları daha tez təsbit etmək üçün çox yararlıdır. Çünki, insanların nöqteyi nəzərləri fərqlidir və qarşı tərəfin sizin nəzəriyyədəki boşluğu görmə ehtimalı çox hallarda daha yüksəkdir...

Beləcə yanlış fikirlər zehninizdə kök salıb, dərinləşmədən onlardan qurtulmuş olarsınız... Kök salmış düşüncələrdən qurtulmaq isə, daha çətindir...

[Usuli]

Fərdidən Sosial Miqyasa Keçid

 

Qurandan maksimal faydalanma barəsində qeyd etdiyimiz bu xüsuslar tamamilə fərdi xarakterlidir.

Lakin bu metodların daha ciddi nəticələrini görmək istəyiriksə, çalışmaların təşkilatlanmış bir şəkildə aparılması, güclərin və imkanların birləşdirilməsi şərtdir! Qərbdəki fikir quruluşlarında olduğu kimi…

Bunun üçün misallar verəcək olsaq, insanların bir araya toplanaraq Quran araşdırmaları dərnəkləri qurmaları, hər kəsin öz təsbitlərini bu cür Quran klublarında müzakirəyə açması, Quran lüğətlərinin hazırlanması, Quran haqqında müasir tənqidlərin cavablandırılması, bütün bu vəsaitlərin rəqəmsal platformaya köçürülməsi...

Qurani Kərimin dirildici suyunun quraq torpaqlara çatması üçün yeni kanallara, arxlara ehtiyacımız var... Ümmət üzərindəki ən böyük və tərk edilmiş fərzlərdən biri budur və sadəcə müştərək çalışmayla mümkün olar…

Lakin, 14 əsrdir bir-birimizdən oğurladığımız eyni mövzuları çeynəyərək, suvarılmış torpaqları üst-üstə sulayaraq oranı bataqlığa çevirdik və hamılıqla bu bataqlığın içində batmaq üzrəyik...

Müvəffəq edən Allaha şükürlər olsun!