Bu mövzudakı ismarıc sayı: 4

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Ölkəmizdə qismən yayılmış Sələfilik məktəbinin çox saylı problemli görüşlərindən biri də uca Allahın sifətlərinə yanaşma məsələsidir.

Nassların zahirini əsas alaraq, məcaz, təvil kimi yanaşmaları kökdən rədd edən bu firqənin sifətlər haqqında çox qəribə təsəvvürləri vardır. Bu quru və cahilyana təsəvvürlər bir çox hallarda təşbih və təcsim səviyyəsinə qədər varır.

Bu sahədə Sələfilərin xətalarını ortaya qoyan kitablar varmı? İslam tarixində bu mövzuda bir çox kitab yazılmışdır. Onlardan bəziləri Azərbaycanlı oxuculardan bir çoxunun istifadə edəcəyi dillərə - Rus və xüsusən Türk dilinə tərcümə edilmişdir.

Bizlər də bu aktual məsələylə maraqlananların istifadə etməsi üçün bu kitabları bir başlıqda toplamaq istədik. Tövfiq yalnız Allahdandır. 

[Usuli]

1. İbnul Cəvzi. Dəfu Şubəhit Təşbih. Kitab, Allahın sifətləri mövzusunda bəzi Hənbəlilərin (Əbu Hamid Əl Vərraq, Qazi Əbu Yala və İbn Əz Zəğuni) görüşlərini tənqid və rədd xarakterlidir.

Üç bölümdən ibarət olan kitabın birinci bölümü ümumi giriş xarakterli müqəddimə, ikinci bölümü bəzi sifət ayələrinin açıqlanması, üçüncü bölümü isə, sifət hədislərinin təfsirindən ibarətdir. Açıqlamalar əsasən adı çəkilən müəlliflərin fikirlərinə cavab xarakterlidir. Hədislərin içində həm səhih, həm də yararsızları mövcud olsa da, kitab bu yöndən xüsusi şəkildə tərtiblənməmişdir. Yəni hədislər qarışıq şəkildə qeyd edilib. Kitabın digərlərindən ən önəmli fərqi müəllifinin nə Əşari, nə də Maturidi məktəbinə mənsub olmamasıdır…

Sırf bu mövzuya həsr edilmiş ən qədim kitablardan biri olan bu kitab Rus dilinə “Борьба с Сомнениями Aнтропоморфистов” adıyla tərcümə edilib. Kitabı bu linkdən PDF formatında endirə bilərsiniz.

[Usuli]

2. İbn Cəmaa. İzahud Dəlil. Tərtib baxımından İbnul Cəvzinin qeyd edilən kitabına yaxın olub üç bölümdən ibarətdir: Ayələrin, səhih hədislərin, zəif və uydurma hədislərin təfsiri. Sağlam hədisləri digərlərindən bütünlükdə ayırması baxımından, tərtibi İbnul Cəvzinin tərtibindən daha gözəldir. Girişində ümumi bir müqəddimə mövcuddur. İstidlal və cavab yönləri orijinal və güclüdür. 

Həcmi böyük olan bu kitab “İlahi Sıfatlara Dair Teviller” adıyla Türk dilinə tərcümə edilərək, Litera Yayınları tərəfindən nəşr edilib. Bu linkdən sifarişi mümkündür.  

[Usuli]

3. Fəxruddin Ər Razi. Əsusut Təqdis yaxud Təsisut Təqdis. Sahəsində məşhur olan bu kitabın ilk yarısı əqli - kəlami müqəddimələrdən ibarətdir. Bu qismin dili ağır və mövzusu çətin olduğu üçün sıradan oxucu üçün fayda ifadə etmir. Kitabın ikinci bölümü xüsusi tərtiblə, məsələn “Əl Babı”, “Baldır Babı” şəklindədir və hər bölümdə müvafiq mövzuda ayə və hədislər toplanaraq qısa şəkildə şərh edilib. Kitab, daha öncə tərcümə edərək saytımızda nəşr etdiyimiz “Əhəd Hədislərin Əqidədə Hüccətliyi” və bənzəri bir neçə faydalı müqəddiməylə bitir.

İz yayınları tərəfindən “Allah Aşkınlığı” adıyla Türk dilinə tərcümə edilsə də, tərcüməsində ciddi qüsurlar mövcuddur. Çox sayda texniki xətalara yol verilib. Bəzi bölümlər ümumiyyətlə tərcümə edilməyib. Məsələn uca Allahın ayağı haqqında bölümdə hədislər təqdim edilsə də, şərh qismi tərcümə edilməyib. Ümid edirəm ki, gələcəkdə Litera kimi ciddi bir nəşriyyat daha keyfiyyətli bir tərcüməsini ərsəyə gətirər. Kitabı bu linkdən sifariş edə bilərsiniz.

[Usuli]

4. İbnul Muneyyir. Təfsiru Muşkiləti Əhədis Yuşkilu Zahuruhə. Kitabın girişində öncə sifətlərə yanaşma haqqında “muzafın həzfi” kimi önəmli qaydalar izah edilir. Sonrakı bölümdə isə sadəcə hədislərin şərhləri mövcuddur. Hər bölüm: Hədis, Hədisdəki problem, Problemin açıqlaması formatındadır. Bu yöndən tərtibi digər kitablardan daha incə olsa da, müəllifin şərh etdiyi hədislərin əksəriyyəti sağlam yox, uydurma hədislərdir.

Litera Yayınları tərəfindən “Hadis Yorumları” adıyla tərcümə edilən kitabı, bu linkdən sifariş edə bilərsiniz.