Bu mövzudakı ismarıc sayı: 6

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم
 

Uzun zamandır müzakirəyə çıxarmaq istədiyim mövzulardan biri də tanımadığımız kimsənin arxasında namaz qılıb qılmama məsələsidir.
Fiqhi bir məsələ olmasına baxmayaraq bu mövzu uzun müddətdir ki, Azərbaycan müsəlmanları arasında müxtəlif fitnə fəsadlara, qardaşlıq münasibətlərinin pozulmasına bir birini bidətlə ittiham etmə və s. mənfi hallara səbəb olur.
Müsəlmanların birliyə və güclənməyə ən çox möhtac olduğu günümüzdə çox təəssüf ki, hələdə fiqhi ixtilafların şişirilməsi, firqələşmə və qruplaşmaqla olan gücümüzü də itiririk... Bu anlatmaqla bitməyəcək dərdlərdəndir...

İstilahda halı bilinməyən kimsələrə "Məsturul hal" yəni halı qapalı olan kimsə deyilir. Bunlar da öz növbəsində din, etiqadi firqə, məzhəb, Quranı düzgün oxumaq və bənzəri yönlər etibarıyla müxtəlif yerlərə bölünürlər. Bizim bu yazıda müzakirə obyektimiz məhz din yönündən qapalı olan kimsələrdir.
Təbii ki, bizlər hər kəsi şəxsən tanıya bilmərik və müxtəlif yerlərdə tanımadığımız insanların arxasında namaz qılma vəziyyəti yarana bilər. Bu halda necə davranmalıyıq?
İmamın arxasında namaz qılmaq üçün onun sorğu sual edilməsinə, əqidən nədir? Nəyə inanırsan? Filankəsi təkfir edirsənmi? Cihad cəbhələrindəki hadisələrə münasibətin nədir? Bizi Qurtulmuş firqə sayırsanmı? Filan camaata üzvsənmi? və s. bu kimi suallara məruz tutulmasına gərək varmı?
Heç tanımadığımız bir adamın arxasında namaz qılsaq bu namaz səhihdirmi?
İmamı sorğu sual eləmək bidətdirmi?
İmamı tanımadığımız üçün cüməni tərk etməliyikmi?
Uca Allahın iznilə bir çox Müsəlmanı uzun müddətdir narahat edən bu suallara alimlərin görüşlərindən cavablar tapmağa çalışacayıq.
Haqqa ancaq öz dilədiyini müvəffəq qılan kərəm sahibi Uca Allahdan bizləri və bütün müsəlmanları müvəffəq qılmasını diləyirəm.

[Usuli]

Zahiri fuqahasından İbn Hazm (384-456 h/ 994-1064 m) ona yazılan bir məktuba cavabən deyir:

 

    ذكرتَ - وفَّقنا اللهُ وإياكَ لعلمٍ يُقرِّب منه وعملٍ يُرْضيه - أنك رأيْتَ الرجلَ يصلِّي خلْفَ الرجلِ الإمامِ أياماً كثيرةً لا يَدْري مذهبَه

    فاعلمْ - عافانا اللهُ وإياكَ - أن البحْثَ عن مثلِ هذا أحْدثَه الخوارجُ ، فهي التي كشَفتْ الناسَ مذاهبَهم ، وامتَحنتْهم في ذلك

    وسلَك سبيلَهم المأمونُ والمعتصِمُ والواثقُ مع ابنِ أبي داودَ وبشرِ المريسي ومِن هنالك

    وما امتَنعَ قطٌ أحدٌ مِن الصحابةِ - رضي الله عنهم - ولا مِن خِيارِ التابعينَ مِن الصلاةِ خلْفَ كلِّ إمامٍ صلى بهم ؛ حتى خلْفَ الحجّاجِ وحُبَيْشِ بنِ دُلْجةَ ونجدة الحَرُوري والمختارِ ، وكلٌ متَّهَمٌ بالكفرِ

    وقيل لابنِ عمرَ في ذلك ، فقال : إذا قالوا : حيَّ على الصلاةِ أجبْناهم ، وإذا قالوا : حيَّ على سفْكِ الدِّماءِ ترَكْناهم

    وقال عثمانُ رضي الله عنه - عن الصلاة : مِن أحسنِ ما عمِل الناسُ ، فإذا أحْسنوا فأحسِنْ معهم ، وإذا أساءُوا فاجتنبْ إساءتَهم

 

"Sən - Allah bizi və səni Ona yaxınlaşdıracaq elmə və Onu razı salacaq əmələ müvəffəq qılsın - belə bir halla qarşılaşdığını qeyd eləmisən:

"Bir kimsə uzun müddət bir imamın arxasında namaz qılır, lakin arxasında namaz qıldığı kimsənin görüşünü (düşüncələrini) bilmir."

Bil ki - Allah bizə və sənə afiyət versin - bu cür mövzulardan danışmağı xavariclər orataya çıxarıblar! Onlar insanlara öz görüşlərini bildirib, sonra onları bu mövzuda sorğu sual edərlərdi.

(Mütəzili xəlifələrdən) Məmun, Mutəsim, Vasiq (mötəzilə alimlərindən) İbn Əbi Davud və Bişr Əl Mərisiylə bərabər bu adəti davam etdirdilər.

Səhabələrdən - Allah onlardan razı olsun - və Tabiunun xeyirlilərindən bir dənəsi belə qətiyyən onlara namaz qıldıran heç bir imamın arxasında namaz qılmaqdan imtina etməmişlər.

Hətta Həccacın, Hubeyş bin Dulcənin, Nəcda Əl Harurinin və Muxtarın arxasında namaz qılmışlar. Bu saydığımız şəxslərin hamısı küfrlə ittiham edilmiş şəxslərdi.

Onların arxasında namaz qıldığı üçün İbn Ömərə - Allah hər ikisindən də razı olsun - etiraz edildi və o belə cavab verdi: "Haydı namaza dedikləri zaman onlara uyarıq. Haydı qan tökməyə dedikləri zaman onları tərk edərik".

Osman - Allah ondan razı olsun - namaz haqqında belə demişdir: "Namaz insanların etdiyi ən yaxşı əməllərdəndir. Onlar yaxşı əməllər etdikləri zaman sən də onlarla bərabər et. Pislik etdikləri zaman onların pisliyindən çəkin"..."

 

    Qaynaq: İbn Hazm: Rəsailu İbni Hazm Əl Əndəlusi: 3/207-208

    Əl Muəssəsətul Arabiyyə: 1987

[Usuli]

İmam Muhəmməd bin İdris Əş Şafi (150–204 h/767–820 m) “Əl Umm” adlı kitabında deyir:
 

 إمامة الكافر

 قال الشافعي رحمة الله عليه : ولو أنّ رَجلا كافرا أمَّ قوما مسلمِين , ولم يعلَموا كفرَه أو يعلَموا , لمْ تَجزِهم صلاتُهم , ولم تكنْ صلاتُه إسلاما له إذا لم يكنْ تكلَّم بالاسلام قبْل الصلاةِ . ويُعزَّر الكافرُ ؛ وقد أساءَ مَن صلّى وَراءَه , وهو يعلَم أنه كافرٌ

 ولو صلّى رجلٌ غريبٌ بقومٍ , ثم شكَّوا في صلاتهم , فلم يَدرُوا أكانَ كافرا أو مسلما , لم تكنْ عليهم إعادة , حتى يعلَموا أنه كافرٌ ؛ لانّ الظاهرَ أن صلاتَه صلاةُ المسلمين , لا تكون إلا مِن مسلمٍ

 

"Kafirin İmaməti

 

Şafi – rahmətullahi aleyh – dedi: Əgər kafir bir adam bir qrup müsəlmana namazda imamlıq etsə, müsəlmanlar da istər onun küfrünü bilməsinlər və ya bilsinlər namazları yerinə yetirilmiş sayılmaz.

Kafir isə namazdan öncə İslamı qəbul etdiyini açıq şəkildə söyləməyibsə, onun da qıldığı namaz, haqqında müsəlman hökmü vermək üçün yetərli olmaz. Ayrıca kafir təzir edilər/cəzalandırılar.

 Hər kim onun kafir olduğunu bildiyi halda arxasında namaz qılarsa pis hərəkət etmişdir.

Əgər yerli olmayan bir adam bir qrupa namaz qıldırsa, sonra namaz qılanlar namazlarında şübhəyə düşsələr, namaz qıldıran adamın kafirmi yoxsa müsəlmanmı olduğunu bilməsələr, o adamın kafir olduğunu öyrənənə qədər yenidən namaz qılmaları gərəkli deyil.

Çünki, zahir olan onun namazının müsəlmanların namazı olduğudur və ancaq bir müsəlman belə namaz qılar."

 

Qaynaq: Muhəmməd bin İdris Əş Şafi: Əl Umm: 2/330
Darul Vəfa: 1422/2001

 

İmam Şafi kıtabın digər bir yerində bu məsələ haqda deyir:

 

ولو أنَّ قوماً في سفَرٍ أو حضَرٍ أو غيرِه ائتمُّوا برجلٍ لا يعرِفونه , فأقامَ الصلاةَ أجْزأتْ عنهم صلاتُهم

ولو شكُّوا أمسلمٌ هو أو غيرُ مسلمٍ أجزأتْهم صلاتُهم , وهو إذا أقامَ الصلاةَ إمامٌ مسلمٌ في الظاهر حتى يعلَموا أنه ليس بمسلمٍ

ولو عرَفوه بغيرِ الإسلامِ , وكانوا ممَّن يعرِفونه المعرفةَ الذي الأغلبُ عليهم أنَّ إسلامّه لا يَخفى عليهم , ولو أسلمَ فصلّى , فصلُّوا وراءَه في مسجدٍ جماعةً أو صَحْراءَ لم تُجزِئْهم صلاتُهم معه , إلا أن يسألوه فيقول : أسلمتُ قبلَ الصلاةِ أو يُعلِمَهم مَن يصدِّقون أنه مسلمٌ قبل الصلاةِ , وإذا أعلَمهم أنه أسلَم قبل الصلاة فصلاتهم مُجزِئةٌ عنهم

ولو صلُّوا معه على علْمِهم بشرْكه , ولم يعلَموا إسلامَه قبْلَ الصلاةِ , ثم أعْلمَهم بعدَ الصلاةِ أنه أسلَم قبْلها لم تَجزِهم صلاتُهم , لأنهم لم يكن لهم الإئتمامُ به على معرفتِهم بكفْره , وإن لم يعلَموا إسلامَه قبل ائتمامِهم به

 

"1- Əgər bir qrup insan səfərdə, yaşadıqları və ya digər bir yerdə tanımadıqları bir kimsəni imam qoysalar, o da namazı qıldırsa, namazları keçərlidir/yetərlidir.

Əgər o adamın müsəlman və ya qeyri müsəlman olması haqda şübhə etsələr yenədə namazları keçərlidir. Onun qeyri müsəlman olduğu onlara bəlli olana qədər, o adam namaz qıldırdığı zaman zahirdə müsəlman olan bir imamdır.

 

2- Əgər imam qoyduqları kimsənin qeyri müsəlman olduğunu bilirlərsə və o adamı elə bir şəkildə tanıyarlarsa ki, əgər o müsəlman olsaydı zənni qaliblə topluma bu gizli qalmazdı, o adamda (onlardan xəbərsiz) müsəlman olub namaz qılsa, onlarda məsçiddə camaat şəklində və ya səhrada onun arxasında namaz qılarlarsa namazları keçərli/yetərli olmaz.

Ancaq ondan bu haqda soruşsalar və o da "namazdan öncə müsəlman oldum" desə və ya onlara onun namazdan öncə müsəlman olduğunu təsdiqləyəcəyi kimsələri referans göstərərsə namazları keçərlidir. Onlara "namazdan öncə müsəlman olduğunu" bildirərsə arxasında qıldıqları namaz keçərlidir/yetərlidir.

 

 3- Əgər imamın müşrik olduğunu və namazdan öncədə İslamı qəbul etmədiyini bilərək arxasında namaz qılsalar, sonra imam namazdan öncə müsəlman olduğunu iddia etsə də camaatın namazı keçərli olmaz.

Çünki, onu imam qoymadan öncə müsəlman olaraq tanımasalar belə, onun kafir olduğunu bildikləri halda onu imam təyin etmə haqları yox idi."

 

Qaynaq: Muhəmməd bin İdris Əş Şafi: Əl Umm: 2/230

Darul Vəfa: 1422/2001

 

 

Təliq: İmam Şafinin sözlərindəki bəzi önəmli məqamlara diqqət çəkmək istərdim:
 

1.  İmam Şafi birisinin kafir olaraq tanıdığı adamın arxasında namaz qılmasını pis/yanlış əməl adlandırır. Ölkəmizdə dinin kökünü gəmirən təkfir mübtəlası gənclərimiz isə bu əməli küfr sayırlar. Bəlkə İmam Şafinin bu sözləri onları durub, düşünməyə vadar edər.

2. İmam Şafinin sözlərində incə bir nöqtəyə işarə vardır. İmam Şafi müsəlman olduğu bilinməyən kəsləri iki qismə ayırır:

a ) Öncədən nə kafirliyi, nədə İslamı haqqında məlumatımızın olmadığı mütləq məchul. Namaz qılması səbəbilə belə birisinin müsəlman olduğuna hökm edilər.

b ) Öncədən kafirliyi bilinən, lakin sonra müsəlmanlara imam duran kimsə. Belə biri haqqında müsəlman hökmü vermək üçün isə namazı yetərli görmür.

Yəni imam Şafi namaz vasitəsilə İslam hökmü vermək üçün, mütləq məchul olan kimsəylə öncədən kafir olduğu bilinən kimsəni ayrı tutur. Bir mənada dəlalət nöqtələrini gücü nisbətində tərcih vəsiləsi qılır.  Dolayısıyla fiqh kitablarında “namazla kafirin İslamına hökm etmək” babındakı ifadələri ancaq öncədən kafir olduğu bilinənlər haqqında anlamaq, mütləq məchul kimsələri bu hökmlərə tabe tutmamaq lazımdır. Bu hökmlərə təsir edəcək incə, lakin önəmli bir xüsusdur. Əgər hansısa fəqih daha öncə küfrü sabit birinin İslamına qərar vermək üçün namazı yetərli sayırsa, mütləq məchul olan kimsəyə eyni hökmü verməsi daha öncəliklidir.

 

[Usuli]

Hənbəli fəqihlərindən İbn Qudəmə (541-620 h/ 1146-1223 m) halı bilinməyən kimsənin arxasında namaz qılmaq barədə deyir:

 

وإنْ لم يُعلَمْ حالُه ولم يظهَرْ منه ما يمنَع الائتمامَ به ، فصلاةُ المأمومِ صحيحةٌ

نصَّ عليه أحمدُ ؛ لأنَّ الأصلَ في المسلمينَ السلامةُ

ولو صلَّى خلْفَ مَن يشُكُّ في إسلامه ، فصلاتُه صحيحةٌ ؛ لأنَّ الظاهرَ أنه لا يتقدَّمُ للإمامةِ إلا مسلمٌ

 

"Əgər (namaz qıldıracaq adamın) halı bilinmirsə (məsturul haldırsa) və ondan imamlığa mane ola biləcək bir şey ortaya çıxmayıbsa, arxasında namaz qılanın (məmum) namazı səhihdir.

İmam Əhmədin də görüşü budur: Çünki, Müsəlmanlarda əsl olan səlamətdir.

Əgər bir kimsə müsəlman olub olmadığında şübhə etdiyi şəxsin arxasında namaz qılarsa, namazı səhihdir.

Çünki, zahir/yayğın olan budur ki, imamlığa ancaq müsəlman olan keçər."

 

Qaynaq: İbn Qudamə: Əl Muğni: 3/23

Riyad: Daru Aləmil Kutub: 1417/1997

 

 

[Usuli]

Yenə İbn Qudəmə (541-620 h/ 1146-1223 m) eyni kitabın başqa bir yerində deyir:
 

إذا صلَّى خلْفَ مَن شكَّ في إسلامِه ، أو كوْنه خُنْثى ، فصلاته صحيحةٌ ، ما لم يبِنِ كفْرُه ، وكوْنُه خُنْثى مشْكِلاً ؛ لأنَّ الظاهرَ مِن المصلِّينَ الإسلامُ ، سيَّما إذا كان إمامًا ، والظاهرُ السلامةُ مِن كوْنه خُنْثى ، سيَّما مَن يؤمُّ الرّجالَ ، فإنْ تبيَّن بعدَ الصلاةِ أنه كان كافرًا أو خُنْثى مُشْكِلاً ، فعليه الإعادةُ على ما بيَّنا

وإنْ كان الإمامُ ممن يُسلِم تارةً ويرتدُّ أخرى ، لمْ يصلِّ خلْفَه ، حتى يَعلمَ على أيِّ دينٍ هو ، فإنْ صلى خلْفَه ، وهو لمْ يعلمْ ما هو عليه نظَرْنا ؛ فإنْ كان قد علِم قبْلَ الصلاةِ إسلامَه ، وشكَّ في رِدّته ، فهو مسلمٌ

وإنْ علِم رِدتَه ، وشكَّ في إسلامِه ، لمْ تصحَّ صلاتُه

فإنْ كان علِم إسلامَه ، فصلى خلْفَه ، فقال بعْدَ الصلاةِ : ما كنتُ أسْلمتُ أو ارتدَدْت , لم تبْطُلْ الصلاةُ ؛ لأنَّ صلاتَه كانتْ صحيحةً حُكمًا ، فلا يُقبَل قوْلُ هذا في إبطالِها ؛ لأنه ممن لا يُقبَل قوْلُه . وإذا صلَّى خلْفَ مَن علِم رِدتَه ، فقال بعد الصلاة : قد كنتُ أسْلمتُ . قُبل قولُه ؛ لأنه ممن يُقبَل قولُه

 

"Bir kimsə, müsəlman olduğunda və ya xunsa (hermofradit) olduğunda şübhə etdiyi imamın arxasında namaz qılıbsa, - küfrü və ya müşkil xunsalığı ortaya çıxmadıqca - namazı səhihdir.

Çünki, zahir/yayğın olan namaz qılanların müsəlman olduğudur. Xüsusilə də imam durduğu zaman.

Eyni şəkildə insanda zahir/yayğın olan xunsa olmamasıdır. Xüsusilədə kişilərə imam durubsa.

Əgər namazdan sonra imamın kafir və ya müşkil xunsa olduğu ortaya çıxarsa, daha öncə açıqladığımız üzrə namazı iadə eləməsi lazımdır.

Əgər imam bəzən müsəlman olub bəzən mürtəd olan birisidirsə, onun hansı dində olduğunu bilmədikcə arxasında namaz qılmaz.

Əgər belə bir adamın hansı dində olduğunu bilmədən arxasında namaz qılarsa, baxarıq:

    1. Əgər namazdan əvvəl müsəlman olduğunu bilib və mürtədliyində şübhə edibsə, o zaman imamın hökmü müsəlman hökmüdür.

    2. Əgər namazdan əvvəl mürtəd olduğunu bilib, müsəlmanlığında şübhə edibsə. Namazı səhih/keçərli deyil.

Əgər onu müsəlman bilərək arxasında qılar, namazda sonra imam: "mən müsəlman olmamışdım" və ya "dindən çıxmışdım" deyərsə, arxasında qılan adamın namazı batil olmaz. Çünki, onun namazı hökmən səhih idi. Onun (imamın) namazın batilliyi haqda sözü qəbul edilməz. Çünki, o artıq sözü qəbul edilən kimsələrdən deyil.

Əgər mürtəd olduğunu bildiyi birinin arxasında qılarsa və imam namazdan sonra "mən müsəlman olmuşdum" deyərsə, imamın sözü qəbul edilər. Çünki, o artıq sözü qəbul edilən kimsələrdəndir."

 

Qaynaq: İbn Qudamə: Əl Muğni: 3/35

Riyad: Daru Aləmil Kutub: 1417/1997

[Usuli]

Şeyxul İslam Zəkəriyyə Əl Ənsari (823-926 h/1420-1520 m) "Əsnəl Mətalib şərhu Ravdit Talib" adlı əsərində deyir:

 

تصِحُّ الصلاةُ خلْفَ مجهولٍ إسلامُه أو قراءتُه , لأنَّ الأصلَ الإسلامُ والظاهرُ مِن حالِ المسلِم المصلِّي أنه يُحسِن القراءةَ

 

"Müsəlmanlığı və ya qiraətinin yetərli olub olmadığı bəlli olmayan kimsənin arxasında namaz səhihdir.

Çünki, (namaz qılan kimsədə) əsl olan İslam, namaz qılan müsəlmanda zahir/yayğın olan isə qiraətinin gözəl/yetərli olduğudur."

 

Qaynaq: Şeyxul İslam Zəkəriyyə Əl Ənsari: Əsnəl Mətalib: 1/218

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1422/2000

 

Qeyd: Şafi alimlərindən Xatib Əş Şirbininin "Muğnil Muhtac", İbn Həcərin "Tuhfətul Muhtac" adlı əsərlərində də eyni sözlər zikr edilmişdir. Burada imamın həm din, həm qiraət yönündən məchul olması hallarına ayrılıqda toxunulur. Hər ikisinində hökmü eynidir.

 

 

[Usuli]

Hənbəli alimlərindən İbn Teymiyyənin məsələmiz haqda bir çox sözləri vardır. Onlardan bildiklərimizi sizə çatdırmağa çalışacağıq.

İbn Teymiyyənin (661–768 h/1263–1328 m) "Əl Fətəval Kubra" adlı əsərində belə deyilir:

 

سُئل : الصلاةُ خلْفَ المرازِقةِ ، وعن بدْعتِهم

 

أجابَ : يجوز للرجلِ أن يصلِّيَ الصلواتِ الخمسَ والجُمعةَ وغيرَ ذلك خلْفَ مَن لم يَعلمْ منه بدعةً ، ولا فسْقًا، باتفاقِ الأئمةِ الأربعةِ وغيرِهم مِن أئمةِ المسلمينَ

وليس مِن شرْطِ الائتمامِ أن يعلَمَ المأمومُ اعتقادَ إمامِه ، ولا أن يَمْتحنَه ، فيقول : ماذا تعتقِد ؟ بل يصلِّي خلْفَ مستورِ الحالِ

ولو صلَّى خلْفَ مَن يعلَم أنه فاسقٌ أو مبتدعٌ , ففي صحّةِ صلاتِه قولانِ مشهورانِ في مذهبِ أحمدَ ، ومالكٍ

ومذهبُ الشافعي ، وأبي حنيفةَ الصحّة

وقولُ القائلِ : "لا أُسلِّم مالي إلا لِمن أعرِف" , ومرادُه : "لا أُصلِّي خلْفَ مَن لا أعرِفه ، كما لا أُسلِّم مالي إلا لِمن أعرفه" ، كلامُ جاهلٍ لم يقلْه أحدٌ مِن أئمةِ الإسلامِ

وأما إذا كان ترَك الصلاةَ يفوِّت المأمومَ الجمعة والجماعة ، فهنا لا يترُك الصلاةَ خلْفَهم إلا مبتدعٌ مُخالفٌ للصحابةِ رضي الله عنهم

وكذلك إذا كان الإمامُ قد رتَّبه ولاةُ الأمورِ ، ولم يكنْ في تركِ الصلاةِ خلفَه مصلحةٌ ، فهنا ليسَ عليه تركُ الصلاةِ خلفَه ، بل الصلاةُ خلْفَ الإمامِ الأفضلِ أفضلُ ، وهذا كلُّه يكون فيمَن ظهَر منه فسْقٌ ، أو بدعةٌ ، تظهَر مخالفتُها للكتابِ والسُّنةِ ، كبدعةِ الرافضةِ ، والجهميةِ ، ونحوِهم

ومَن أنكرَ مذهبَ الروافضِ وهو لا يصلِّي الجمعةَ والجماعةَ ، بل يكفِّر المسلمين ، فقد وقَع في مثلِ مذهبِ الروافضِ ، فإنَّ مِن أعظمِ ما أنكرَه أهلُ السنةِ عليهم ترْكَهم الجمعةَ والجماعةَ ، وتكفيرَ الجمهورِ

 

 

"İbn Teymiyyəyə "Məraziqa" (Osman bin Mərzuq tərəfdarları) firqəsinin arxasında namaz qılmaq və onların bidəti haqda sual verildi.

İbn Teymiyyə belə cavab verdi: Dörd imam və müsəlmanların digər imamlarının ittifaqıyla, insanın beş vaxt namazını, cüməni və digər namazları, bidətini və fisqini bilmədiyi kimsənin arxasında qılması caizdir.

Kiminsə arxasında namaz qılmaq üçün, tabe olacaq kimsənin (məmum) imamın etiqadını bilməsi, onu "etiqadın nədir?" deyə imtahan etməsi şərt deyil! Əksinə, halı bilinməyən (məsturul hal) kimsənin arxasında namaz qılar.

Əgər birisi, fasiq və mübtədi olduğunu bildiyi kimsənin arxasında namaz qılarsa, onun namazının səhihliyi haqda Əhməd və Malikin məzhəbində iki məşhur görüş vardır.

Şafi və Əbu Hənifənin görüşünə görə isə belə birisinin namazı səhihdir.

Bəzi kimsələr "Malımı sadəcə tanıdığım kimsəyə təslim edərəm" deyərlər. Belə deyənin qəsdi "Malımı tanımadığım kimsəyə təslim etmədiyim kimi, tanımadığım adamın arxasında namaz da qılmaram" deməkdir.

Bu bir cahilin sözüdür. İslam imamlarından heç kim belə deməmişdir. (daha sonra müxtəlif örnəklərlə bu sözün butlanını izah edir və davamən bidət firqələrinin arxasında namaza toxunaraq deyir) ...

 

... Əgər (bidətçilərin arxasında) namazı tərk etdiyi zaman cümə və camaat namazını qaçıracaqsa, belə bir halda onların (bidətçilərin) arxasında namaz qılmağı ancaq Səhabəyə - Allah onlardan razı olsun - müxalif olan bidətçi tərk edər.

İmamın təyinatının dövlət görəvliləri tərəfindən olması halı da belədir. Belə bir imamın arxasında namazı tərk etməkdə bir məsləhət/fayda yoxdur. Belə halda onun, imamın arxasında namazı tərk etməməsi lazımdır.

 (Seçim imkanı olduğu zaman) Daha əfdal imamın arxasında namaz qılmaq isə daha fəzilətlidir.

Bütün bu dediklərimiz, fisqi, bidəti ortaya çıxmaqla, Kitaba və Sünnətə müxalifəti ortaya çıxmış kimsələr haqqındadır. Rafizilər, Cəhmiyyə və bənzəri firqələrin bidəti kimi.

Kim Rafizilərin məzhəbini qınayar və bununla yanaşı (imamlar bidətçi olduqları üçün onların arxasında) cümə və camaat namazlarını qılmaz, müsəlmanları təkfir edərsə, onun özüdə Rafizilərin məzhəbinin bənzərinə bulaşmışdır.

Çünki, Əhli Sünnətin onları ən çox qınadığı məsələlərdən biridə cümə, camaat namazlarını tərk etmələri və müsəlmanların çoxunu təkfir etmələridir."

 

Qaynaq: Əhməd İbn Teymiyyə: Əl Fətava Əl Kubra: 2/306-308

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1408/1987

İbn Teymiyyə başqa bir yerdə eyni problemə toxunaraq deyir:
 

وتجوز الصلاةُ خلْفَ كلِّ مسلمٍ مستورٍ باتفاقِ الأئمةِ الأربعةِ وسائرِ أئمةِ المسلمِين , فمَن قال : لا أصلِّي جمعةً ولا جماعةً إلا خلْف مَن أعرِف عقيدتَه في الباطن فهذا مبتدِعٌ مخالفٌ للصحابةِ والتابعين لهم بإحسان وأئمةِ المسلمين الأربعة وغيرِهم

 

"Dörd məzhəb imamı və müsəlmanların digər imamlarının ittifaqıyla məstur/halı bilinməyən hər müsəlmanın arxasında namaz caizdir.

Hər kim "Mən cüməni və camaat namazını ancaq (açıq izhar etmədiyi) batinindəki əqidəsini bildiyim kimsənin arxasında qılaram" deyərsə o, səhabələrə, onlara gözəl bir şəkildə uyan tabiuna, müsəlmanların dörd məzhəb imamına və digərlərinə müxalif bir bidətçidir."

 

Qaynaq: Əhməd İbn Teymiyyə: Məcmuatul Fətəva: 4/331

Darul Vəfa: 1426/2005

 

İbn Teymiyyə başqa bir yerdə deyir:
 

ولما قدِم أبو عمرٍو عثمانُ بن مرزوقٍ إلى ديارِ مِصْرَ وكان مُلوكُها في ذلك الزمان مظهِرين للتشيُّع وكانوا باطنيةُ مَلاحِدةً وكان بسبَبِ ذلك قد كثُرت البِدَعُ وظهَرت بالديار المصرية - أمَر أصحابَه أن لا يصلُّوا إلا خلْفَ مَن يعرِفونه لأجْل ذلك , ثم بعد موْته فتَحها ملوكُ السنة مثلُ صلاحِ الدين وظهَرت فيها كلمةُ السنة المخالفةِ للرافضةِ , ثم صار العلمُ والسنةُ يكثُر بها ويظهَر

فالصلاة خلْفَ المستورِ جائزة باتفاقِ علماءِ المسلمين , ومَن قال : إن الصلاةَ محرَّمةٌ أو باطلةٌ خلْفَ مَن لا يُعرَف حالُه فقد خالفَ إجماعَ أهلِ السنةِ والجماعة

 

"Əbu Amr Osman bin Mərzuq Misirə gəldikdə - o zaman oranın hökmdarları şiəliyi açıq şəkildə izhar edən batini mülhidlər/kafirlər idi və bundan dolayı Misirdə bidətlər çoxalıb yayğınlaşmışdı – öz əshabına bu səbəblə ancaq tanıdıqları adamın arxasında namaz qılmalarını əmr etmişdi.

Onun ölümündən sonra oranı Salahuddin (Eyyubi) kimi sünni hökmdarlar fəth etdi və orada rafizilərin etiqadına müxalif sünni etiqadı yayıldı. Daha sonra isə orada elm və sünnə çoxaldı və yayıldı.

Məstur/halı məchul imamın arxasına namaz qılmaq müsəlman alimlərin ittifaqıyla caizdir.

Kim "halı bilinməyən (məstur) imamın arxasında namaz haramdır və ya batildir" deyərsə Əhli Sünnə vəl Caməanın icmasına müxalifət etmişdir!"

 

Qaynaq: Əhməd İbn Teymiyyə: Məcmuatul Fətəva: 3/175-176

Darul Vəfa: 1426/2005

 

 

Təliq: İbn Teymiyyənin verdiyi örnəkdəki ölkə, bəzilərinin xəyal qurduğu kimi darul İslam yox, əksinə mülhid batinilərin hakim olduğu və öz küfr əqidələrini izhar edib, imamları təyin elədikləri bir ölkədir. Batinilərin küfrü məşhurdur. Bu ölkənin imamları - günümüzdə olduğu kimi - batini liderlər üçün dua belə edirdilər.

Lakin belə bir ölkədə Osman bin Mərzuqun tətbiqatını İbn Teymiyyə müstəhəblik olaraq yozmuş və imamın məstur olmasından dolayı namazın batillik ehtimalını rədd etmişdir.