Bu mövzudakı ismarıc sayı: 2

[Zeynul Abidin]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Gündəlik həyatımızda bir çox qida məhsulları və cürbəcür geyim əşyaları ilə qarşılaşır və onlardan istifadə edirik.

Bu qidaların və geyimlərin hökmlərini bilmək bizə vacibdirmi?

Məsələn bir insan kvas içirsə bunun hökmünü araşdırmalıdırmı? Qəssabdan mənşəyi naməlum olan ət alırsa bunun hökmünü bilməlidirmi? Leş heyvan dərisindən hazırlanmış gödəkçə geyirsə bunun hökmünü bilməlidirmi?

Ümumiyətlə günlük məişətimizdə qarşılaşdığımız qida, geyim və bənzərlərinin hökmünü araşdırıb öyrənməliyikmi?

[Zeynul Abidin]

Şafi fəqihlərindən Muhyiddin Ən Nəvəvi (631-676 h/ 1233-1277 m) bu haqda deyir:

 

يلزَمه معرفةُ ما يحِلُّ وما يحرُم مِن المأكولِ والمشروبِ والملبوسِ ونحوِها مما لا غِنى له عنه غالبًا

 

"(Mükəlləfin) adətən istifadə elədiyi yeyiləcək, içiləcək, geyiləcək və bənzəri şeylərdən halal və haram olanını bilməsi lazımdır/vacibdir."

 

Qaynaq: Muhyiddin Ən Nəvəvi: Əl Məcmu: 1/50

Məktəbətul İrşad

[Zeynul Abidin]

Şafilərdən Xatib Əl Bağdadi (392-463 h/1002-1072 m) "Elm tələbi/təhsili hər Müsəlmana fərzdir" məzmunlu hədis barədə alimlərin müxtəlif rəylərini zikr etdikdən sonra deyir:

 

قلتُ : فواجبٌ على كلِّ أحدٍ طلَبُ ما يلزَمه معرفتُه ، مما فرَض اللهُ عليه ، على حَسَبِ ما يقدِر عليه مِن الاجتهادِ لنفسِه ، وكلُّ مسلمٍ بالغٍ عاقلٍ مِن ذكَرٍ أو أُنْثى ، حُرٍّ وعبدٍ ، تلزَمُه الطهارةُ والصلاةُ والصيامُ فرْضًا ، فيجبُ على كلِّ مسلمٍ تعرُّفُ علْمِ ذلك ، وهكذا يجبُ على كلِّ مسلمٍ ، أن يعرِفَ ما يَحِلُّ له وما يُحرَّم عليه ، مِن المَآكِلِ والمشارِبِ والملابِسِ والفُروجِ والدِّماءِ والأمْوالِ ، فجميعُ هذا لا يسَعُ أحدًا جهْلُه ، وفرْضُ عليهم أنْ يأخُذوا في تعلُّمِ ذلك ، حتى يبلُغون الحُلْمَ وهم مسلمونَ ، أو حينَ يُسلِمون بعد بلوغِ الحُلْمِ ، ويُجبِر الإمامُ أزواجَ النساءِ وساداتِ الإماءِ على تعليمِهنَّ ما ذكَرنا ، وفرْضٌ على الإمامِ أيضًا ، أن يأخُذ الناسَ بذلك ، ويرتِّبَ أقوامًا لتعليمِ الجُهَّال ، ويفرِضَ لهم الرزْقَ في بيتِ المالِ ، ويجب على العلماءِ تعليمُ الجاهلِ ، لِيتميَّزَ له الحقُ مِن الباطلِ

 

"Mən (Bağdadi) deyirəm: Hər kəsə vacib olan, gücü yetdiyi nisbətdə Allahın ona fərz qıldığı şeylərdən bilməli olduqlarının tələbidir/öyrənilməsidir.

Kişi və ya qadın, hürr və ya kölə olsun, hər aqil baliğ müsəlmana təharət, namaz və oruc fərzdir. Buna görədə hər müsəlmana bunların elminin öyrənməsi lazımdır.

Eləcədə hər müsəlmanın, yeməklərdən, içkilərdən, geyimlərdən, qadınlardan, qanlardan və mallardan ona halal olan və haram qılınanı bilməsi vacibdir.

Heç kimə, bütün bunlar haqqında məlumatsız olmaq caiz deyil.

Bu bilgiləri öyrənmələri, müsəlman olaraq həddi buluğa çatdıqları zaman və ya həddi buluqdan sonra müsəlman olduqları zaman, onların (müsəlmanların) üzərinə fərzdir.

İmam (Xəlifə), kişiləri öz xanımlarına, kölə sahiblərini cariyələrinə zikr etdiyimiz şeyləri öyrətməyə məcbur edər.

(Etinasızlıq etdikləri zaman) bu kimi şeylər üçün, İmamın insanları cəzalandırması, cahillərin öyrətməsi üçün müəyyən heyətlər təşkil edib, onlara beytul maldan maaş verməsidə həmçinin fərzdir.

Haqqı batildən seçə bilsinlər deyə, alimlərin cahilləri öyrətməsidə vacibdir."

 

Qaynaq: Əl Xatib Əl Bağdadi: Əl Fəqih vəl Mutəfəqqih: 2/173-174

Dar İbnil Cəvzi: 1417/1996