Bu mövzudakı ismarıc sayı: 9

[Zeynul Abidin]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Ucbun mahiyyəti:

 

Ucb – insana verilən nemətlərin, saleh əməllərin Allah tərəfindən olduğunun unudulub, şüur altından özündən qaynaqlandığını düşünməsidir. Belə birisi etdiyi ibadətlərlə Allaha minnət edər, cəza və bəlanı deyil mükafatı haqq etdiyinə əmin olar. Ucb özünün olmayan bir şeylə öyünməkdir. Ucb təkəbbürün üzərinə qurulduğu əsas, təkəbbürün kiçik qardaşıdır.

Ucbun qarşılığı, ziddi – nemətlərin tamamının Allahdan olduğunu iqrar etmək, saleh əməllərin ancaq Onun tövfiqiylə realladığını bilmək və acizliyini etiraf edərək bütün bunlar üçün Allah şükr etməkdir. Əgər bir mərtəbəyə çatmışsansa bu əsla səndən deyil, ancaq Allahdan gələn bir şeydir!

[Zeynul Abidin]

Ucbun ortaya çıxacağı yerlər:

 

Ucb, Allahın verdiyi bütün nemətlərdə ortaya çıxa bilər, elm, mal, soy, övlad, gözəllik, güc-qüvvət, sağlamlıq, ailə səadəti, əmirlik, saleh əməllər və s.

[Zeynul Abidin]

Ucbun qınanması:

 

Uca Allah Qurani Kərimdə buyurur: "Allah sizə bir çox yerdə və Huneyn günündə yardım etmişdi. O gün çoxluğunuzu bəyənmişdiniz, ancaq bu sizdən bir şeyi dəf etməmişdi." (Tövbə: 9/25)

Rəsulullah buyurur: "Üç şey həlak edicidir: İtaət edilən simiclik, uyulan hava və insanın özünü bəyənməsi".

Rəsulullah buyurur: "Günah işləməsəydiniz, sizin üçün günahdan daha böyük bir şeydən qorxardım ki, o da ucbdur".

Rəsulullah buyurur: "Atəş odunları yediyi kimi, ucbda yaxşı əməlləri yeyər".

Mutarraf belə demişdir: "Gecə namazına qalxmayıb səhər peşman olmaq, mənim üçün qalxıb sonra özümü bəyənməkdən daha sevimlidir."

Fəxruddin Ər Razi belə demişdir: "İbadətin əsli insanın öz acizliyini və Rəbbinin qüdrətini anlamasıdır". 

[Zeynul Abidin]

Ucbun təhlükəsi:

 

Allahın bizdən istədiyi ən təməl şey, İslam dininin əsası, Onun nemətlərini iqrar edib şükr etməmizdir. İbadət isə bu şükrün izhar formasıdır. Allahı ən çox qəzəbləndirən şey isə nemətlərinin etiraf edilməyib, başqalarına nisbət edilməsidir. Bunun ən bariz forması isə şirkdir.

Nemətlərin Allahdan gəldiyini etiraf etməmək müxtəlif cür ola bilər ki, bunun bir şəklidə ucbdur. Bu yönüylə ucb, İslamın ən təməl prinsipiylə ziddiyyət təşkil edir.

Ucb, Allahın ən çox qəzəb etdiyi küfrün bir parçasıdır. Allahın nemətlərini inkardır və bu təbii olaraq Allahın qəzəbini və əzabını cəlb edən şeydir.

Bunun xaricində ucb, təkəbbürə, Allahın tövfiqindən məhrum olmağa, günahları unutmağa, nemətlərin əldən alınmasına və bənzəri bir çox afətə səbəbdir.

[Zeynul Abidin]

Ucbun hökmü:

 

Ucb, Allahın qəzəbinə səbəb olub, qulu Ondan uzaqlaşdıran, nemətlərdən məhrum edən bir əməl olduğu üçün haramdır.

 

Ucb haqda bilgi və ondan qurtulmanın hökmü:

 

Ucb bu cür böyük təhlükələrə səbəb oduğu üçün onu bilmək və ondan çəkinmək, daha öncə düşdüyümüz ucblardan tövbə etmək fərzu ayndır.

[Zeynul Abidin]

Ucbu ortaya çıxaran və yaşadan motivlər:

 

1. Ümumi cəhalət.

2. Təfəkkür etməmək.

3. İnsanın özünü və Rəbbini tanımaması.

4. Bu cür mövzuların insanlar arasında aktual olmaması.

5. Çox təriflənmək.

6. Digər nemətlərə şükr etməmək.

7. Günahları unutmaq.

[Zeynul Abidin]

Ucbun tədavisi:

 

Daha öncə dəfələrlə qeyd etmişdik ki, tibbdə olduğu kimi xəstəlikər onları ortaya çıxaran və yaşadan səbəblərin ortadan qaldırılmasıyla tədavi edilər.

Ucbun tədavisi üçün insan daima öz yerini və Rəbbini bilməli, bütün nemətlərin və saleh əmələ irşadın ondan qaynaqlandığını xatırlamalıdır. Çoxca təfəkkür edib öz acizliyini və Allahdan başqa bir yardımçısının olmadığını düşünməlidir. Bu cür tərbiyəvi mövzularda kitablar oxumalıdır. Təriflənərkən və ya özünü harasa varmış zənn edərkən günah və qüsurlarını xatırlamalıdır. Daha öncə sahib olduğu nemətlər üçün Allaha şükr etməlidir. Bu xəstəliyin Allahın qəzəb və azabına, nemətlərin əlindən alınacağına, Allahın tövfiqindən məhrum olacağına səbəb olacağını düşünməlidir.

[Zeynul Abidin]

Allahın insana acizliyini mütəmadi xatırlatması:

 

Uca Allah mütəmadi olaraq acizliyimizi xatırlayıb, Ona yönəlməmiz üçün bizə vücudumuzda və ətraf aləmdə işarələr var etmişdir ki, ucba qapılmayaq. Məsələn yaradıldığımız maddə, ölüm qarşıdısındakı çarəsizliyimiz,  yeməyə, suya, yuxuya olan ehtiyacımız, zaman zaman cürbəcür xəstəliklərə düçar olmamız, ruzi üçün çalışmamız, istədiyimiz bir çox şeyi əldə edə bilməməmiz və s.

Bunun xaricində uca Allah öz kitabında dəfələrlə bizə hər şeyin Ona aid olduğunu, insanların sadəcə qul olduğunu müxtəlif formalarda, bəzən çox açıq bəzən qapalı olaraq xatırlatmışdır. Bu incəlikləri Quranı düşünərək oxumaqla yaxalaya bilərik.

Bütün bunlar bizə acizliyimizi xatırladır və ucba düşməyib nemətləri Allahdan bilməmizi tələb edir ki, İslam dinin əslidə məhz budur.

[Zeynul Abidin]

Bəzi zikrlərin ucba dərman olması:

 

Günlük bir çox zikrin mənası üzərində düşünən kimsə o zikrlərin ucba qarşı dərman olduğunu, nemətin Allaha nisbətini və qulun acizliyini necə gözəl ifadə etdiyini görər. Bəzi misallara baxaq:

Yuxudan durarkən: "Bədənimə afiyət verən, ruhumu geri qaytaran və mənə Onu zikr etmə fürsəti verən Allaha həmd olsun"

Yeməkdən sonra: "Mənim tərəfimdən heç bir güc və qüvvə olmadan, mənə bunu yedirən və ruziləndirən Allaha həmd olsun"

Paltar geyərkən: "Mənim tərəfimdən heç bir güc və qüvvə olmadan, mənə bu paltarı geydirən və ruziləndirən Allaha həmd olsun".

[Zeynul Abidin]

Sonda:

 

Özümüzə nəzər salaq, özümüzdən qaynaqlandığını zənn etdiyimiz hansı nemət varsa bu günahdan tövbə edək və daima nəfsimizi bu günaha qarşı profilaktika etmək üçün nəzarətdə saxlayaq. Və xüsusən belə bir təhlükənin fərqinə varmamız üçün bizi irşad etdiyindən dolayı Allaha şükr edək.