Səhabə Arasındakı Qanadsız Mələklər
Uca Allahın Dünya və içindəkilər barədə dəyişməyən qanunları vardır. O qanunlardan biri də, insanların iman və küfr üzrə siniflərə ayrıldığı kimi, iman edənlərin də müxtəlif siniflərə mənsub olmalarıdır.
Möminlər Allaha qarşı çıxmamaq üçün nəfslə mübarizədə müxtəlif mərtəbələrdədir. Səhabə nəslini günahsız mələklər səviyyəsinə çıxaran, onların etdiyi hər şeydə hikmət və ya üzr axtaranlar bu fikrə müxalif olsalar da, “təbəqələşmənin qaçınılmazlığı” qaydası bu nəslə də aiddir.
Səhabələr arasında çox üst səviyyədə möminlər olduğu kimi, çox bəsit, ipdən asılı insanlar da vardı. Bu yazımda bəzi səhabələrin alt sinfə yaraşacaq bəzi əməllərinə misallar vermək istəyirəm.
Bununla yanaşı diqqətinizi çəkmək istədiyim önəmli bir xüsus vardır. Bu günahlar sadəcə tövbə etməklə bağlanacaq növdən deyil. Əksinə bu növ günahların əlavə elementləri vardır və onları edən insanın şəxs olaraq yetişmədiyinə işarə edirlər. Hətta bunlar elə günahlar və ya xətalardır ki, sahibləri bizim cəmiyyətdə də özünə ancaq ən alt sinifdə yer tapa bilərdi ...
1. Peşəkar fahişə qadınlarla evlənib, onların malıyla yaşamaq istəyən bəzi səhabələr.
Əbu Muhəmməd Əl Bəğavi (436–510 h/1044–1117 m) “Ən Nur” surəsinin təfsirində deyir:
فقال قومٌ : قدِم المهاجِرون المدينةَ وفيهم فقراءُ لا مالَ لهم ولا عَشائرَ ، وبالمدينة نساءٌ بَغايا يُكْرِين أنفسَهن وهُن يومئذٍ أخصبُ أهل ِالمدينة ، فرغِب ناسٌ مِن فقراءِ المسلِمين في نكاحِهن ليُنْفِقْن عليهم ، فاستأذَنوا رسولَ الله صلى الله عليه وسلم فنزلتْ هذه الآية وحُرّم ذلك على المؤمِنينَ أن يتزوَّجوا تلك البغايا لأنهن كُنَّ مشركاتٍ، وهذا قولُ مجاهدٍ وعطاءِ بن أبي رباحٍ وقتادةَ والزُّهْري والشعْبي ، وروايةُ العوْفي عن ابن عباسٍ
“(Müfəssirlərdən) bir qrup belə demişdir: Mühacirlərlər Mədinəyə gəldilər. Onların içində malı və qohumları olmayan kasıblar vardı.
Mədinədə özünü satan (kafir) fahişə qadınlar da vardı və onlar o ərəfdə Mədinənin ən varlılarıydı. Kasıb müsəlmanlardan bəzi insanlar, pullarını istifadə etmək üçün onlarla evlənmək istədilər. Bu münasibətlə Allah Rəsulundan – sallallahu aleyhi və alihi və səlləm – icazə istədilər. Sonra bu ayə endi və bu fahişə qadınlarla evlənmək möminlərə haram qılındı. Çünki, o qadınlar müşrik idi.
Mücahid, Ata bin Əbi Rəbah, Qatadə, Zuhri, Şabi bu fikirdədir. Avfinin İbn Abbasdan rəvayətinə görə o da bu görüşdədir.”
Qaynaq: Əbu Muhəmməd Əl Bəğavi: Məalimut Tənzil: 6/9
Darut Taybə: 1417/1997
Təbəri öz təfsirində bu rəvayətlərin bir çoxunu adı çəkilən şəxslərdən sənədiylə qeyd etmişdir. Rəvayətlərin bəzisinin səhih sənədləri vardır. Onlardan birini nümunə üçün sizlərə təqdim edirəm.
Hakim Ən Neysəburi (321-405 h/933-1015 m) “Əl Mustədrək”adlı əsərində nəql edir:
في قوله تعالى : {الزَّانِي لَا يَنْكِحُ إِلَّا زَانِيَةً أَوْ مُشْرِكَةً} قال : «كنَّ نساءً مَوارِدَ بالمدينةَ ، فكان الرجلُ المسلمُ يُزوّج المرأةَ مِنهن لتُنفِق عليه فنُهُوا عن ذلك» هذا حديثٌ صحيحٌ على شرطِ الشيخين ولم يخرّجاه
التعليق - من تلخيص الذهبي : على شرط البخاري ومسلم
“...“Zinakar kişi ancaq zinakar qadın və ya müşrik qadınla evlənər...” (Ən Nur: 24/3) ayəsi haqqında: Mədinədə ümumi istifadədə olan qadınlar vardı. Müsəlman bir kişi, pulundan istifadə etmək üçün onlardan bir qadınla evlənərdi. (Bu ayəylə) bu cür etmələri qadağan edildi.”
Hakim: Təxric etməsələr də, Buxari və Muslim şərtlərinə görə səhih hədisdir.
Zəhəbi: Buxari və Muslim şərtlərinə görə (səhihdir).”
Qaynaq: Hakim Ən Neysəburi: Əl Mustədrək: 2/430
Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1411/1990
Vurğulanması vacib olan nöqtə, bu qadınların bir anlıq ayaq büdrəməsilə zina edənlər deyil, əksinə peşəkar fahişələr olmasıdır. Bununla yanaşı kafir idilər və evli ikən bu qədim peşəyə nə qədər sadiq qalacaqları bəlli deyildi…
Məsələnin günah və ya tövbə yönü bir yana, ancaq bizlər də bilirik ki, fahişə bir qadınla evlənmək, istənilən normal bir insan, şəxsiyyət sahibi tərəfindən rədd ediləcək çirkin bir işdir. Bu cür davrananlar normal cəmiyyətdə hörmətsiz və şəxsiyyət yönündən aşağı səviyyədən sayılarlar…
2. Mücahid xanımını zorlamağa çalışan səhabə.
Əbu Abdir Rahman Ən Nəsai (215-303 h/830-915 m) “Əs Sunənul Kubra” adlı əsərində nəql edir:
عن أبي اليسَر ، قال : أتتْه امرأةٌ ، وزوْجُها قد بعَثه نبي الله صلى الله عليه وسلم في بعْثٍ فقالتْ له : بِعْني بدرهمٍ تَمْرًا فقلتُ لها - وأعْجبتْني -: إن في البيتِ تمرًا أطْيبَ مِن هذا فانطلَق بها فغمَزها وقبَّلها
“...Əbu Yəsardan: Dedi: Onun yanına bir qadın gəlir. Qadının ərini Peyğəmbər bir iş üçün (hədisin sonunda bu işin Cihad olduğu qeyd edilir) göndərmişdi.
Qadın ona deyir: Mənə bir dirhəmə xurma sat. Qadın xoşuma gəldi və ona dedim: Evdə daha yaxşı xurma var. Qadınla bərabər evə getdilər. Adam qadını əllədi, öpdü ...”
Qaynaq: Əbu Abdir Rahman Ən Nəsai: Əs Sunənul Kubra: 6/480
Beyrut: Muəssəsətur Risələ: 1421/2001
Əlbəninin “Həsən” olaraq dəyərləndirdiyi bu hədisin davamında adamın tövbə üçün müraciət etdiyi və Namazın bu kimi “kiçik” günahlara kəffarə sayıldığı cavabını aldığı və bu münasibətlə ayə nazil olduğu deyilir...
Mən məsələnin mücərrəd günah yönü üzərində durmaq istəmirəm. İnsan pisliyi əmr edən nəfsə sahibdir. Lakin, günahların hamısı eyni deyil. Onlardan bir qismi insanın çox ciddi şəxsiyyət qüsuruna sahib olduğunu göstərir.
Bu hadisənin günümüzdə olduğunu düşünün. Bir nəfər cihad üçün evindən çıxır və başqa bir müsəlman, qadının evli və mücahid xanımı olduğunu bildiyi halda onu zorlamaq üçün evinə aparıb əldən keçirir... Məgər belə birisi müsəlmanların ən alt sinfinə qoyulmazdımı?
Məhz bu səbəbdən, adı çəkilən günahın öz anasıyla yatmaq qədər çirkin olduğu başqa bir hədisdə xüsusilə vurğulanır: “Geridə qalanlar üçün Mücahid xanımlarının toxunulmazlığı öz analarının toxunulmazlığı kimidir.”
3. Qadınlara baxmaq üçün arxa saffda yer tutan səhabələr.
Əbu Abdir Rahman Ən Nəsai (215-303 h/830-915 m) “Əl Muctəba min Əs Sunən” adlı əsərində nəql edir:
عن ابن عباس قال : كانتْ امرأة تُصلي خلفَ رسول الله صلى الله عليه وسلم حَسناءُ مِن أحسنِ الناس قال : فكان بعضُ القوم يتقدَّم في الصفّ الأول لئلا يَراها ، ويستأخِر بعضُهم حتى يكونَ في الصفّ المؤخَّر ، فإذا ركَع نظَر مِن تحتِ إبْطِه، فأنزَل الله عز وجل : وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنْكُمْ، وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِينَ
“İbn Abbasdan: Peyğəbərin qıldırdığı camaat namazına çox gözəl bir qadın da qoşulurdu. Müsəlmanlardan bəziləri onu görməmək üçün ilk saflara keçirdilər. Bəziləri isə, axırıcı safda duracaq qədər geridə qalar və rukuya getdikdə qoltuq altından (o qadına) baxardı. Uca Allah bununla əlaqəli “Sizdən öncə gəlib keçənləri də, sonra gələcəkləri da bilirik” ayəsini endirdi.”
Qaynaq: Əbu Abdir Rahman Ən Nəsai: Əl Muctəba min Əs Sunən: 2/118
Hələb: 1406/1986
Əlbəni, Əhməd Şakir, Hakim və Zəhəbinin səhih olaraq dəyərləndirdiyi bu hədisdə də bir nöqtəyə diqqət çəkmək istəyirəm. İnsanın bir qadına baxması müəyyən mənada adət edilmiş haldır. Bəzən gözümüz əks cins üçün imtahan olaraq xüsusi gözəllikdə yaradılmış qadınlara sataşır.
Lakin, Allahın hüzurunda, Peyğəmbərin imamlıq etdiyi bir namazda, qadınlara baxmaq məqsədilə arxa saffda yer tutmaq insanın ciddi burulğanlar içərisində olduğunu göstərir... Uca Allahın bururduğu üzrə Namaz pis əməllərə qalxan olmalı ikən, bəziləri üçün pis əməllərin plasdarmıdır... Bizlərin namaz qıldığı məscidlərdə bu kimi hal olsa idi, yəqinki əməl sahibi döyülərək məsciddən qovulardı…
4. Qadın üçün Hicrət edən səhabə
Bu səhabənin adı bizə məlum olmasa da, “Ummu Qaysın mühaciri” olaraq məşhurdur.
İbn Həcər Əl Asqalani (773-852 h/1372-1449 m) bu hadisəni qısa olaraq nəql edir və sənədini dəyərləndirir:
بن مسعود قال : مَن هاجرَ يبتغي شيئا فإنما له ذلك . هاجرَ رجلٌ ليتزوَّج امرأةَ يقال لها أمُّ قيسٍ ، فكان يقال له مهاجرُ أم قيسٍ
ورواه الطبراني مِن طريقٍ أخرى عن الأعمش بلفظٍ كان فينا رجلٌ خطَب امرأةً يقال لها أم قيسِ فأبتْ أن تتزوَّجه حتى يُهاجرَ فهاجرَ فتزوَّجَها ، فكنا نسمّيه مهاجرَ أم قيسٍ ، وهذا إسنادٌ صحيحٌ على شرطِ الشيخين
“İbn Məsud: Kim bir şey üçün hicrət edərsə, qarşılığı da sadəcə o olar. Bir adam Ummu Qays adlı qadınla evlənmək üçün hicrət etmişdi. O adama “Ummu Qaysın mühaciri” deyilirdi.
Bunu Tabərani başqa yolla Aməşdən bu ləfzlə rəvayət etmişdir: Bir adam Ummu Qays adlı qadına elçi düşdü. Qadın, hicrət etmədikcə onunla evlənməyəcəyini dedi. Adam da hicrət edib, o qadınla evləndi. Biz ona “Ummu Qaysın mühaciri” adını verdik. Bu, Buxari və Muslim şərtlərinə müvafiq səhih bir isnaddır.”
Qaynaq: İbn Həcər: Fəthul Bari: 1/10
Beyrut: Darul Məarifə: 1379
Bu səhabəyə verilən ləqəb onun digər səhabələrin öz arasında da ciddiyə alınmadığını, Allah və Rəsuluna deyil, qadın üçün hicrət etdiyinin aşkarlığını ortaya qoyur.
Ümumilikdə Mühacir təbəqəsi səhabələrin ən üstün təbəqəsi sayılır. Bu adı daşıyanların bir çoxu da həqiqətdə bu məqama layiqdir. Ancaq gördüyümüz kimi, Mühacir təbəqəsinin özü də iki sinifdən ibarətdir. Allah və Rəsulunun Mühacirləriylə yanaşı qadın mühacirləri də vardır...
Bir insanın Allah üçün vacib hicrətdən imtina edib, qadın üçün “hicrət” etməsi, sinfinin və ciddiyyətinin nə dərəcə aşağı olduğunun göstəricisidir...
5. Peyğəmbər xanımına iftira atan səhabələr.
Aişə anamıza iftira atılması, İfk hadisəsindən xəbərdar olmayanımız demək olar ki yoxdur. Lakin, iftiranı atanlara gəlincə, üzəri ört basdır edilməyə çalışılsa da, içlərində bir qrup səhabə var və onlardan üçünün adı bizə məlumdur. Hətta iftira yaydıqları qəti olduğu üçün hər üçünə hədd cəzası tətbiq edilmişdir.
Əbu Davud (202-275 h/817-889 m) öz Sünənində məsələni belə nəql edir:
عن عائشة رضي الله عنها ، قالت : لما نزِل عذري ، قام النبي صلى الله عليه وسلم على المنبَر ، فذكَر ذاك ، وتلا - تعني – القرآنَ ، فلما نزَل مِن المنبر ، أمَر بالرجلَين والمرأةِ فضُرِبوا حدَّهم
فأمرَ برجلَين وامرأةٍ ممن تكلَّم بالفاحشةِ حسان بن ثابتٍ ، ومِسْطَح بن أُثَاثةَ ، قال النُّفَيلي : ويقولون : المرأة حَمنةُ بنتُ جَحْشٍ
“Aişə - Allah ondan razı olsun – dedi: Mənim bəraətim nazil olduqda, Peyğəmbər minbərə çıxdı və bunu xatırladaraq Qurandan müvafiq ayələri oxudu. Minbərdən endikdə iki kişi və bir qadın haqqında göstəriş verdi və onlara (iftira) həddi vuruldu.
Nufeyli rəvayəti: Haqqında göstəriş verdiyi iki kişi və bir qadın, çirkin ittihamı edənlər idi. Hassan bin Sabit, Mistah bin Usəsə. Nufeyli dedi: hədd vurulan qadının Hamnə bint Cahş olduğunu dedilər.”
Qaynaq: Əbu Davud: Sunən Əbi Davud: 4/162
Beyrut: Əl Məktəbətul Asriyyə
Əlbəni və Arnaut hədisi “həsən” olaraq dəyərləndirmişlər. İstənilən namuslu qadına iftira atmaq, hətta bu qadın kafir olsa da çirkin bir işdir. Çünki, normal bir qadın üçün namus ən önəmli xüsusdur. İftira atılan xanımın eyni zamanda Peyğəmbərimizin namusu olduğunu da nəzərə alsaq, iftiraçının halı daha da pisləşər... Saydığımız hallar içində sahibinin şəxsiyyətindəki qüsura ən çox dəlalət edən günah da məhz budur...
Təəssübün verdiyi bitməz enerjiylə bu səhabələri müdafiə etmək, onların hamısının necə örnək şəxsiyyətlər olduğunu bizə gülünc təvillərlə “izah” etməyə çalışan “səhabə dostları” əlbəttə peyda olacaq...
Onlarla uzun uzadı mənasız mübahisələrə girmədən, məsələni sadəcə bir sual üzərindən aydınlaşdırmağa çalışaq... Bu sual, insana haqqında danışdığı şeyi öz üzərində hiss etməyə, reallığı daha yaxşı anlamağa kömək edir... Siz bunları edər, yaxud dostlarınızın, yaxınlarınızın etməsinə normal yanaşardınızmı?
Sizlər peşəkar fahişə bir qadınla pul üçün evlənərdinizmi? Yaxud bu cür davranan yaxınlarınıza münasibətiniz necə olardı?
Sizlər bir mücahidin xanımını zorlayardınızmı? Yaxud siz cihadda Müsəlmanların namusunu qoruyarkən, başqa müsəlman sizin xanımınızı zorlasaydı sizin gözünüzdəki yeri nə olardı? Tövbə edib halallıq alar və daha sonra evinizə qonaqmı gələrdi? Yoxsa ən yaxşı halda əbədiyyən üz çevirərdiniz?
Günümüzdə məscidin qadınlar sektoruna kamera qoyub onları müşahidə edənləri yaxalasaydınız, davranışınız necə olardı?
Biriləri xanımınızı zina ilə ittiham etsə və oturduğu hər məclisdə bunu açıqca söyləsə, sizin gözünüzdə belə birinin sinfi nə olardı?
Sahibi səhabə olduqda müdafiəyə çalışdığınız əməllər o qədər çirkindir ki, onları nəinki özünüzə yaraşdırmırsınız, hətta bir yaxınınız bu əməlləri etsəydi ən aşağı kastaya endirərdiniz... Səhabələrin içində sizin belə diskindiyiniz əməlləri edənlər olub... Ancaq təəssübünüz səbəbilə eyni əməlləri edən səhabələri nəinki endirmək, az qala mücahid xanımını zorladığı, Peyğəmbər xanımına iftira atdığı üçün tərifləyə, bu əməlləri onların fəzilətləri sırasına yazasınız...
Nəql etdiyimiz bu misallar ağıl sahibi üçün bir nəticə hasil edir: Səhabələr də digər nəsillər kimi, sinif sinifdir. İçlərində çox sayda salih və adil insanlar vardır ki, əsla Peyğəmbər adına yalan uydurmazlar. Eyni zamanda içlərində yumşaq təbirlə desək bəsit insanlar vardır və etdikləri edə biləcəklərinin təminatıdır...!
Peyğəmbərin namusuna iftira atan kimsələrin, Peyğəmbərin adına yalan danışmaqdan məsum olduğunu hansı ağıl sahibi iddia edər?
Uca Allahın qoyduğu dəyişməz qanunları dəyişdirməyə çalışanların ikili standartlar arasında boğulması, bir birini nəqz edən dəlillər arasında təngənəfəs olması qaçınılmazdır... Krala xəyali paltarlar biçsəniz də, inanın kənardan çox gülünc görsənir... Çünki, kral hamının görəcəyi şəkildə çılpaqdır...
