Mövzuda Bir İsmarıc Var

[Zeyd]

Əs salamu aleykum qardaşlar. Sualım bir neçə gün öncə Suriyada silahlı hücum zamanı öldürülən, Əsəd rejiminə yaxınlığı ilə tanınan, Əhli-sünnətə nisbət edilən alim Ramazan əl Buti haqqındadır. Bu alimi həm də, son zamanlar çap edilən kitablarından da tanıyırıq. Ona görə də onun barəsində sual verməyi lazım bildik. Ümumiyyətlə bu alimin dini - siyasi görüşləri və məzhəbi nədir? Cavaba görə əvvəlcədən təşəkkürlər.

[Usuli]

 Aleykumus salam və rəhmətullah

 

 

Ümumiyyətlə insanlara hazır qərarlar, nəticələr vermək yox, onlara qərarlar qəbul edə bilmə, sağlam nəticələr əldə etmə üsullarını öyrətməkdən yanayam. Bu fürsəti istifadə edib insanlar haqqında düzgün nəticələrə varmaq üsulunu dəyərli oxucularımıza təqdim etmək istəyirəm.

Əvvəla Şəri qərarlar sadəcə şəri bilgilərlə alınmır. Çünki, şəri hökmlər müəyyən hadisələr üçün verilib və bu hadisənin vaqe olduğu haqda bilgi sahibi olmadan şəri hökmü tətbiq edə bilmərik. Deməli nəticəyə varmaq üçün 2 rüknə möhtacıq:

 

1. Reallıq/Vaqiə. Bizim məsələdə Butinin əməlləri.

2. Şəri hökm. Bizim məsələdə Butinin etdiyi əməl sahiblərinin şəri hökmü.

 

Öncəliklə reallığa nəzər salaq. İnsanları bir çox yöndən dəyərləndirmək mümkündür. Əqidəsinə, mənsub olduğu fiqhi məktəbə, söz-əməl uyuşmasına, kimlərin yanında yer aldığına və s.

Bir insanı dəyərləndirmədən öncə, hansı yönünü dəyərləndirməmizin lazım olduğunu düşünməliyik.

Məsələn Butini ələ alsaq, hər bir kimsədə olduğu kimi müxtəlif yönləri vardır. Lakin bizi hal hazırda narahat edən, haqqında mübahisələrin qızışdığı nöqtə onun əqidəsi, fiqhi mənsubiyyəti deyil. Bizi narahat edən nöqtə onun kimin safında yer alması məsələsidir.

Sabitdir ki, Buti uzun illərdən bəri Suriyanın Nusayri kafir hökümətinin yanında yer almışdır. Son illər çıxan daxili savaşdada bütün zülmlərinə rağmən Buti Nusayrilərin yanında oldu, onları İslam savaşçısı, öldürülən məzlum müsəlmanları isə qanı halal kimsələr elan etdi. Öldürüldüyü günə qədər öz mövqeyindən döndüyünə dair güvənilir bir məlumata sahib deyilik. Məsələnin reallıq yönünü yekunlaşdırsaq: Buti, kafir Nusayrilərin yanında yer alıb müsəlmanların qanını tökməyə təşviq edən bir insandır.

Məsələnin reallıq boyutunu təsbit etdikdən sonra bu kimi iş sahiblərinin Şəri hökmünə nəzər salaq. Şəri hökmü bir neçə qismdə incələyə bilərik:

 

1. Təkfiri.

2. Öldürülməsinin hökmü.

3. Şəhadəti.

4. Haqqında dua edilməsi.

5. Müsəlmanların örnək şəxsiyyətlərindən sayılıb sayılmayacağı.

 

Təkfirinə gəlincə bu məsələylə məşğul olmaq üçün onun söylədiyi sözlərin toplanıb incələnməsi lazımdır. Bu isə hal hazırda zaman ayırmağa dəyməyəcək bir yönüdür. Lakin etdiyi sabit olan bir qism əməllərin alimlərin bir qismi nəzdində qəti küfr olduğunu söyləmək mümkündür.

 

Öldürülməsinin caizliyinə gəlincə, kafirlərin yanında yer alıb, onları müsəlmanların üzərinə təşviq etdiyi üçün öldürülməsi fiqhən caizdir. Ölümü kimin əlindən gerçəkləşməsindən asılı olmayaraq qanı haqlı səbəbdən tökülmüşdür.

 

Şəhadəti məsələsi. Bəzi müsəlmanlar ətrafda olub bitəni anlamaqdan aciz olduqları üçün hay küyə gedərək Butinin şəhid olduğunu zənninə qapıldılar. Halbuki, şəhid ümumi mənada Allah yolunda qətl ediləndir. Buti isə insanları Bəşşər Əsədin rəsminə səcdə etdirən, ondan başqa ilah olmadığını söylətdirən zındıq bir tayfanın uğrunda öldürülmüşdür. Belə birisi haqqında əsla şəhid deyilə bilməz.

 

Haqqında dua edilməsi məsələsinə gəlincə, bunun caizliyi adamın müsəlman yoxsa kafir olaraq öldürüldüyü məsələsinə bağlıdır. Kim, kafir olaraq öldüyünü düşünürsə onun Buti üçün bağışlanma diləməsi caiz deyildir. Kim müsəlman ancaq fasiq olaraq öldüyünü düşünürsə o digər fasiqlərdə olduğu kimi Buti üçündə dua edə bilər.

 

Müsəlmanlar üçün örnək şəxs, alim tituluna gəlincə, qeyd etdiyimiz kimi ömrünü zındıqların safında keçirib, orduya qatılıb müsəlmanları öldürmədiyi üçün Allahdan utandığını söyləyən, orada ölən birisi normal bir müsəlman üçün yox ancaq bir münafiq üçün örnək şəxsiyyət, hörmət edilməsi gərəkli olan bir zat ola bilər. Butinin ölümü İslam aləmi üçün bir itki deyil, qazancdır.

 

Onun tövbə etməsi və ikrah altında olduğu kimi xəbərlərə gəlincə, bunlar ciddiyə alınacaq qaynaqdan bizə çatmadığı üçün, sadəcə şaiyəni alıb yəqini dəlilləri nəqz etməmiz mümkün deyil. Əgər işin həqiqətində belə bir şey varsa, Allah öz qullarına qarşı yetərincə mərhəmətlidir. Batinlərə görə hökm edən odur. Bizlərsə sadəcə zahir olana görə hökm verə bilirik.

 

Bu, bizim Buti haqqındakı mövqeyimizdir. Reallığın dəyərləndirilib, şəri əsaslara görə qiymətləndirilməsi əsası üzrə qurulub. Hər kim bu hikmətli metodu kənara buraxıb filankəs belə dedi, Cifri onun üçün ağladı, cənazəsinə on min adam qatıldı və bənzəri tutarsız metodlara baş vuraraq özünü aldatmaq istəyirsə bu onun öz işidir. Həmişə dediyimizi indidə deyirik: Şəriət tərəziləri kimliyindən asılı olmayaraq hər kəs üçün quruludur.