Bu mövzudakı ismarıc sayı: 6

[Zeynul Abidin]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Görüşlərin fərqllilik ərz etdiyi məsələlərdən biridə mütəşəbih sifətlərin ərəbcədən başqa dillərə tərcüməsinin hökmü məsələsidir. Demək olar ki, bu məsələ hər gün qarşılaşdığımız məsələlərdəndir.

Allahın izni və yardımı ilə bu barədə elm əhlindən bizə məlum olan görüşləri sizlərlə paylaşmağa çalışacağam. Tövfiq ancaq Allahdandır.

[Zeynul Abidin]

Əbul Fəth Əş Şəhristəni (479-548 h/1086-1153 m) bu barədə sələfdən belə nəql edir:

 

واحتاطَ بعضُهم أكثرَ احتياطٍ حتى لم يفسِّرِ اليدَ بالفارسِية ولا الوجهَ ولا الاستواءَ ولا ما ورد مِن جنسِ ذلك , بل إن احتاجَ في ذكْرِه إلى عبارةٍ عبَّر عنها بما ورَد لفظاً بلفظٍ

فهذا هو طريقُ السلامة , وليس هو مِن التشبيه في شيءٍ

 

"Onlardan (sələfdən) bəziləri bu mövzuda çox ehtiyat göstərərək hətta yəd/əl, vəch/üz, istiva və bu cinsdən varid olmuş heç nəyi farsca söyləmirdilər.

Danışdıqları zaman bu şeylərdən birinə toxunmalı olsalar, nasslarda gələn ləfzlərin eynisini işlədirdilər.

Bu yol daha sağlamdır və bu metodun təşbihlə əlaqəsi yoxdur/daha uzaqdır."

 

Qaynaq: Əbul Fəth Əş Şəhristəni: Əl Miləl vən Nihəl: 93

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1413/1992

[Zeynul Abidin]

Zəhəbi sələf imamlarından Əbul Abbas İbn Sureyc Əl Bəğdədidən (249-306 h/863-918 m) onun belə dediyini nəql edir:

 

اعتقادُنا فيه وفي الآي المتشابهة في القرآن ، أن نقبَلَها ولا نرُدَّها ، ولا نتأوَّلَها بتأويل المخالفين ، ولا نحمَلَها على تشبيه المشبِّهين ، ولا نُتَرجِمَ عن صفاته بلغةٍ غيرِ العربية، ونسلِّمَ الخبرَ لظاهره والآيةَ لظاهر تنـزيلِها

 

"(Nüzul/eniş, yədeyn/iki əl, istiva, təəccüb kimi sifətlər) və Qurandakı mütəşəbih ayələr haqqında etiqadımız budur:

Onları qəbul edirik rədd etmirik, müxaliflərin təvil etdiyi şəkillərdə təvil etmirik, onları müşəbbihənin təşbihlərinə həml etmirik, Onun sifətlərini Ərəb dilindən başqa dilə tərcümə etmirik, xəbər və ayələri zahirinə təslim edirik."

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Kitəbul Arş: 2/275

Məktəbətu Ədvəis Sələf: 1420/1999

[Zeynul Abidin]

On ikinci əsr Hindistan alimlərindən Şeyx Nizamuddin Əl Bəlxinin başçılığında iyirmi üç nəfərlik bir Hənəfi fəqih heyəti tərəfindən hazırlanmış məşhur "Əl Fətavəl Hindiyyə"də bu haqda belə deyilir:

 

وفي التخيير : ما جاء في القرآن مِن اليد والوجه لله تعالى وليس بجارحة , هل يجوز إطلاق هذه الأشياء بالفارسية ؟ قال بعض المشايخ رحمهم الله تعالى : يجوز إذا لم يعتقِد الجوارحَ , وقال أكثرهم لا يصح , وعليه الاعتماد , كذا في التتارخانية

 

"... "Ət Təxyir" adlı kitabda deyilir: Quranda uca Allah nisbət edilərək gələn yəd/əl, vəch/üz kimi şeylər orqan deyildir.

Bu şeylərin Fars dilində (tərcümə edilərək) deyilməsi caizdirmi?

1. Bəzi şeyxlər – uca Allah onlara rəhmət etsin – demişlər: Orqan olduğuna etiqad etmədən deyilməsi caizdir.

2. Alimlərin əksəriyyəti isə bunu doğru görməmişlər. Etimad da bu görüşədir.

"Ət Tətərxaniyyə" adlı kitabda da belədir."

 

Qaynaq: Nizamuddin Əl Bəlxi: Əl Fətavəl Hindiyyə: 2/281

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1421/2000
 

[Zeynul Abidin]

Hənəfi alimlərindən Əbul Muin Ən Nəsəfi (418-508 h/1027-1115 m) bu haqda deyir:

 

ويجوز أن يقال : بأنَّ للهِ تعالى يداً بالعربية , ولا يجوز بالفارسية

 

"Ərəb dilində "uca Allahın yədi/əli var" demək caizdir. Lakin Fars dilində caiz deyildir."

 

Qaynaq: Əbul Muin Ən Nəsəfi: Bəhrul Kəlam: 105

Məktəbətu Daril Farfur: 1421/2000

[Zeynul Abidin]

Qədim Hənəfi alimlərindən Muhəmməd Əbul Yusr Əl Bəzdəvi (421-493 h/1030-1100 m) bu məsələ haqda deyir:

 

وهل يجوز إطلاقُ هذه الصفاتِ بلسانٍ سِوى لسانِ العَرَب

بعضُ أهلِ السنة والجماعة قالوا : يجوز ذلك ولكنْ بشرطِ ألَّا يعتقِد أنه جارحةٌ

وبعضُهم احتاطُوا وقالوا : لا يجوز , وهو الصحيح

 

"Bu sifətlərin (yəd, ayn kimi) ərəb dilindən (tərcümə edilərək) başqa bir dildə deyilməsi caizdirmi?

1. Əhli sünnə vəl camaadan bəziləri belə demişlər: "Bu caizdir. Lakin o şərtlə ki, söyləyən bunun orqan olduğuna etiqad etməsin."

2. Bəziləri isə ehtiyat edərək belə demişlər: "Caiz deyildir." Doğru olan görüşdə budur."

 

Qaynaq: Əbul Yusr Əl Bəzdəvi: Usuluddin: 39

Qahirə: Əl Məktəbətul Əzhəriyyə lit Turas

[Usuli]

Şafi alimlərindən olan Əbu Bəkr Əl Beyhəqi (384-458 h/994-1066 m) - rahimahullah - özünün "Əl Əsma vəs Sifət" adlı kitabında, İmam Şafinin şeyxlərindən olan Sufyan bin Uyeynədən belə dediyini nəql edir:

 

ما وصَف الله تبارك وتعالى به نفْسَه في كتابِه فقراءتُه تفسيره ، ليس لأحَدٍ أن يفسِّرَه بالعربيّة ولا بالفَارسِيّة

 

"Uca Allahın öz kitabında özünü onunla vəsf etdiyi hər birşeyin təfsiri (yalnız) onun oxunuşudur. Heç kimə onu nə Ərəbcə nə də Farsca təfsir etmək/açıqlamaq olmaz!"

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əl Beyhəqi: Əl Əsma vəs Sifət: 332

Qahirə: Darul Hədis: 1426/2005