Bu mövzudakı ismarıc sayı: 3

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Bu gün toxunmaq istədiyim mövzu, İslamda atıcılığa təşviq edilməsi mövzusudur.

Əslində mövzu daha genişdir.İslamda təşviq edilən atıcılığın özü deyildir. Hər zamanın döyüşdə üstünlük təmin edən özünəməxsus stratejik faktorları vardır. Qədim savaşlarda bu faktorlar istehkam, ordunun manevr qabiliyyəti, üzbəüz savaş və atıcılıq peşəkarlığı kimi şeylər idi.

Zaman dəyişdiyi kimi, stratejik faktorlar da dəyişməkdədir. Elə isə hədəfləri yer üzünə İslamı hakim qılmaq olan müsəlmanlar, hədəfə aparan vasitələrə yaxşı yiyələnməlidirlər!

Lakin, çox təəssüf ki, müasir cihad qruplarının bir çoxu komunist partizan qrupların yarısı qədər belə stratejik ünsürlərə sahib deyillər. Əlbətdəki bunun bir çox səbəbi vardır. Lakin məncə - Allah daha gözəl bilir - başlıca səbəblərdən biri, müsəlmanların "əzbərçi" bir tərzlə köhnə taktikaları artıq dəyişmiş şərtlərdə tətbiq etməyə çalışmaları, zamanla ayaqlaşa bilməmələridir... Bu həm cihad sahəsində, həm elmdə, həm tasavvufda müşahidə edilən bir axsamadır...

Bu "əzbərçiliyi" ortaya çıxaran səbələrdə təbii ki çoxdur. Lakin bunların geniş müzakirə edilmə yeri bura deyildir.

 

Beləliklə bizlər yer üzündə İslamı hakim qılmağı hədəfləmiş insanlarıq. Bunun ən real və yayğın yolu isə savaşdır! Dolayısıyla bizlər zamanımızdakı stratejik üstünlük təmin edən faktorların nə olduğunu bilməli və onlara yiyələnməliyik.

Allah Rəsulunun - sallallahu aleyhi və səlləm - atıcılığa təşviq edən hədisləri də məhz buna dəlalət edir. Yoxsa "əzbərçi" yanaşma ilə anlaşılacağı üzrə mücərrəd atıcılığa deyil.

Atıcılıq müəyyən mənada öz strateji önəmini qorusada əvvəlki mərtəbəsində deyildir. "Yeni Dünya"da ən böyük stratejik faktorlar artıq kimyəvi, bioloji, nüvə silahları, hava üstünlüyünü təmin edən təyyarələr, kəşfiyyat toplayan uydular, düşmən ölkənin infrastrukturunu çökdürməyə qadir cyber savaş qrupları və bənzəri şeylərdir.

Bu səbəblə şərhləriylə bərabər təqdim edəcəyim hədislər "əzbərçilik" prinsipinə görə anlaşılmamalıdır! Əksinə bu hədislər hər cür stratejik üstünlüyü əldə etməyə təşviq olaraq anlaşılmalıdır.

Ümumiyətlə bu prinsip, İslam üçün canı yanan hər müsəlmanın həyat şüarlarından olmalıdır:

"İslama və müsəlmanlara verəcəyim fayda lazımi bilgi və bacarıqlarım nisbətindədir!..."
 

[Usuli]

İslam alimləri tarix boyu bu mövzuda kitablar yazaraq müsəlmanları zamanlarındakı güc faktorlarına təşviq ediblər. Onlardan bəzilərini zikr etmək istəyirəm ki, İslam alimlərinin ümmətin güclü olmasına göstərdiyi xidmətlər bəlli olsun.

 

1. İshaq Əl Qarrab "Fədailur Ramy fi Səbililləhi Təala"

 

فضائل الرمي في سبيل الله تعالى

 

2. Muhəmməd bin Xələf Vəki "Ər Ramy vən Nidal"

 

الرمي والنِّضال

 

3. Şəmsuddin Əx Saxavi "Əl Qavlut Təmm fi Fadlir Ramyi bis Siham"

 

القول التام في فضل الرمي بالسهام

 

4. İbn Ən Naqib Əl Hənəfi "Mərifətur Ramyi bis Siham"

 

معرفة الرمي بالسهام

 

5. Əbul Qasim Ət Tabərani "Kitabur Ramy"

 

كتاب الرمي

 

6. Tacuddin İbn Ət Turkməni Əl Hənəfi "Kitabu Əhkəmir Ramy vəs Sabq"

 

كتاب أحكام الرمي والسبق

 

7. Muhəmməd bin Huseyn Əl Attar "Risalətun fir Ramyi bil Qunbara vət Tub"

 

رسالة في الرمي بالقُنْبَرة والطُّوب

 

8. İzzuddin İbn Caməa "Əvlal Əsbəb fir Ramy bin Nuşşab"

 

أولى الأسباب في الرمي بالنُّشَّاب

 

9. İbn Cərir Ət Tabəri "Əl Vazih fir Ramyi vən Nuşşab"

 

الواضح في الرمي والنشاب

 

10. Cəlaluddin Əs Suyuti "Ğarsul Ənşəb fir Ramyi bin Nuşşab"

 

غَرْس الأنشاب في الرمي بالنشاب

 

11. Muhəmməd bin Əhməd Əl Xalvəti "Tuhfətu Ulil Əlbəb fir Rəmyi bin Nuşşab"

 

تحفة أولي الألباب في الرمي بالنشاب

 

12. Əli bin Qasim Əs Sadi "Əl İfadə li Əhlis Səadə fi İlmir Ramyi bin Nuşşab"

 

الإفادة لأهل السعادة في علم الرمي بالنشاب

 

13. Əl Həsən Əl Buxari "Hidayətur Rami iləl Əğraz vəl Mərami"

 

هداية الرامي إلى الأغراض والمرامي

 

[Usuli]

Bu mövzuda bəzi məşhur və səhih hədislər:

 

وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ أَلاَ إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْىُ أَلاَ إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْىُ أَلاَ إِنَّ الْقُوَّةَ الرَّمْىُ

 

1. Allah Rəsulu - sallallahu aleyhi və səlləm – minbərdəykən buyurdu: "Onlara qarşı gücünüz çatdığı qədər qüvvə toplayın..." (Əl Ənfal: 8/60)

Diqqət edin! Şübhəsiz ki, qüvvə atmaqdır.

Diqqət edin! Şübhəsiz ki, qüvvə atmaqdır.

Diqqət edin! Şübhəsiz ki, qüvvə atmaqdır."

 

Hədisin mərtəbəsi: Səhih.

Qaynaqları: Muslim, Əbu Davud, Beyhaqi, Hakim, Tabərani, Əhməd, İbn Macə, Darimi, İbn Hibban.

 

سَتُفْتَحُ عَلَيْكُمْ أَرَضُونَ وَيَكْفِيكُمُ اللَّهُ فَلَا يَعْجِز أَحَدُكُمْ أَنْ يَلْهُوَ بِأَسْهُمِهِ

 

2. Allah Rəsulu - sallallahu aleyhi və səlləm - buyurdu: "Ölkələr sizə fəth etdiriləcək. Allah sizə yetər. Elə isə sizdən biri oxlarıyla oynamaqdan (hədəf üzərində məşq eləməkdən) uzaq qalmasın!"

 

Hədisin mərtəbəsi: Səhih.

Qaynaqları: Muslim, Tirmizi, Əhməd, İbn Hibban, Tabərani, Beyhaqi, Əbu Yala.

 

أَنَّ فُقَيْمًا اللَّخْمِيَّ قَالَ لِعُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ تَخْتَلِفُ بَيْنَ هَذَيْنِ الْغَرَضَيْنِ وَأَنْتَ كَبِيرٌ يَشُقُّ عَلَيْكَ

قَالَ عُقْبَةُ لَوْلَا كَلَامٌ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَمْ أُعَانِيهِ قَالَ الْحَارِثُ فَقُلْتُ لِابْنِ شَمَاسَةَ وَمَا ذَاكَ قَالَ إِنَّهُ قَالَ مَنْ عَلِمَ الرَّمْيَ ثُمَّ تَرَكَهُ فَلَيْسَ مِنَّا أَوْ قَدْ عَصَى

 

 

3. Fuqeym Əl Ləxmi (səhabədən olan) Uqbə bin Amirə dedi: Yaşlı olub çətinlik çəkdiyin halda bu iki hədəf arasında gedib gəlirsən.

Uqbə cavabən dedi: Allah Rəsulundan – sallallahu aleyhi və səlləm – duyduğum bir söz olmasaydı bu işə tab gətirməzdim.

Haris dedi: (Hədisin ravilərindən olan) Əbu Şəmasədən bu sözün nə olduğunu soruşdum. Dedi: Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurmuşdur: "Kim atıcılığı öyrənər, sonra bunu tərk edərsə bizdən deyildir" və ya "mənə üsyan etmişdir!"

 

Hədisin mərtəbəsi: Səhih.

Qaynaqları: Muslim, İbn Macə, Tabərani, Beyhaqi.

 

إنَّ اللهَ يُدْخِلُ بِالسَّهْمِ الوَاحِدِ ثَلاَثَةَ نَفَرٍ الجَنَّةَ : صَانِعَهُ يَحْتَسِبُ في صَنْعَتِهِ الخَيْرَ ، وَالرَّامِيَ بِهِ ، ومُنْبِلَهُ .وَارْمُوا وَارْكَبُوا ، وَأنْ تَرْمُوا أحَبُّ إليَّ مِنْ أنْ تَرْكَبُوا

وَلَيْسَ مِنَ اللَّهْوِ إِلاَّ ثَلاَثَةٌ تَأْدِيبُ الرَّجُلِ فَرَسَهُ وَمُلاَعَبَتُهُ زَوْجَتَهُ وَرَمْيُهُ بِنَبْلِهِ عَنْ قَوْسِهِ

وَمَنْ عَلِمَ الرَّمْىَ ثُمَّ تَرَكَهُ فَهِىَ نِعْمَةٌ كَفَرَهَا

 

4. Allah Rəsulu - sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: "Şübhəsiz ki, Allah bir ox səbəbilə üç nəfəri Cənnətə daxil edər:

1. Oxu Axirətdə xeyrini umaraq hazırlayan.

2. Oxu atan.

3. Oxçunun ona ox verən yardımçısı.

Ox atın, at minin! Atıcılıqla məşğul olmanız mənim üçün at minmənizdən daha sevimlidir.

Əyləncədən sayılmayan ancaq üç şey vardır:

1. İnsanın atını əhliləşdirməsi.

2. Xanımıyla oynaşması.

3. Oxunu yayına qoyub atması.

Kim atıcılığı öyrənib sonra tərk edərsə, bu onun küfr etdiyi/nankor olduğu bir nemətdir."

 

Hədisin mərtəbəsi: Səhihdir.

Qaynaqları: Hakim, Tirmizi, Beyhaqi, Əbu Davud, Əhməd, İbn Macə, Nəsai, Tabərani.

 

مَرَّ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَى نَفَرٍ مِنْ أَسْلَمَ يَنْتَضِلُونَ فَقَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ارْمُوا بَنِي إِسْمَاعِيلَ فَإِنَّ أَبَاكُمْ كَانَ رَامِيًا ارْمُوا وَأَنَا مَعَ بَنِي فُلَانٍ قَالَ فَأَمْسَكَ أَحَدُ الْفَرِيقَيْنِ بِأَيْدِيهِمْ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَا لَكُمْ لَا تَرْمُونَ قَالُوا كَيْفَ نَرْمِي وَأَنْتَ مَعَهُمْ قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ارْمُوا وَأَنَا مَعَكُمْ كُلِّكُمْ

 

5. Nəbi – sallallahu aleyhi və səlləm – Bənu Əsləm qəbiləsindən ox atmaqda yarışan kimsələrin yanına gəldi və dedi: "Ey İsmayıl oğulları! Atın! Çünki sizin atanız (ulu babanız) oxçu idi. Atın! Mən filankəslərlə bərabərəm/onların tərəfini tuturam."

İki yarışan qrupdan biri (tərəfi tutulmayan) atmağı buraxdı. Allah Rəsulu – sallalahu aleyhi və səlləm – dedi: "Sizə nə oldu atmırsınız? "

Dedilər: Sən onlarla bərabərkən/tərəflərini tutarkən biz necə ataq?

Nəbi - sallalahu aleyhi və səlləm – buyurdu: "Atın! Mən hamınızla bərabərəm/tərəfinizi tuturam."

 

Hədisin mərtəbəsi: Səhihdir.

Qaynaqları: Buxari, İbn Macə, Hakim, Beyhaqi, Tabərani, Əhməd, İbn Əbi Şeybə.

 

عَلَيْكُمْ بِالرَّمْيِ فَإِنَّهُ خَيْرٌ أَوْ مِنْ خَيْرِ لَهْوِكُمْ

 

 

6. Allah Rəsulu - sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: "Atıcılıqla məşğul olun! Çünki o xeyirlidir" və ya "əyləncələrinizin ən xeyirlisidir."

 

Hədisin mərtəbəsi: Səhihdir.

Qaynaqları: Bəzzar, Tabərani.

 

 

Bura qədər təqdim etdiklərim səhih hədislərin bir qismi idi. Bu mahiyətdə nisbətən daha zəif hədislər də vardır ki, onların da mənası səhih hədislər tərəfindən dəstəkləndiyi və fəzilətli əməllərə təşviq etdiyi üçün zikr edilmələrində bir bəis görmürəm:

 

وأخرج القَّرَّابُ عن عقبةَ بنِ عامرِ رضي الله عنه قال : لا أترُك الرمْيَ أبدًا ولو كانتْ يديَّ مقطوعةً بعد شيءٍ سمعتُه مِن رسولِ اللهِ صلى الله عليه و سلم

سمعتُ رسولَ الله صلى الله عليه وسلم يقول : من تعلَّم الرمْيَ ثم ترَكه فقد عَصاني

 

"Əl Qarrab Uqbə bin Amirin – Allah ondan razı olsun - belə dediyini rəvayət edir: Əllərim kəsik olsa belə, mən Rəsulullahdan – sallalahu aleyhi və səlləm – duyduğum bir şeydən sonra atıcılığı buraxmaram. Mən Rəsulullahın – sallalahu aleyhi və səlləm – belə buyurduğunu eşitdim: Kim atıcılığı öyrənər, sonra tərk edərsə mənə üsyan etmişdir."
 

حقُّ الولدِ على والدِه أن يعلِّمَه الكتابةَ والسِّباحةَ والرِّماية ، وأن لا يرزُقَه إلا طيِّبًا

 

"Uşağın atası üzərindəki haqları bunlardır:

1. Yazı yazmağı öyrətməsi.

2. Üzməyi öyrətməsi.

3. Atıcılığı öyrətməsi.

4. Ona ancaq halal yedirməsi."
 

عَلِّمُوا بَنِيكُمُ الرَّمْيَ فَإِنَّهُ نِكَايَةُ الْعَدُوِّ

 

"Oğullarınıza atıcılıq öyrədin. Çünki, bu düşməni məğlub edər."

 

عَلِّمُوا أَبنَاءَكُمُ السِّبَاحَةَ والرَّمْيَ ، والمَرْأَةَ الْمِغْزَلَ

 

"Oğullarınıza üzmək və atıcılıq, qadınlara isə yun əyirmək öyrədin."
 

انْتَضِلُوا وَارْكَبُوا ، وَأَنْ تَنْتَضِلُوا أَحَبُّ إِلَيَّ

 

"Ox atın/atıcılıqda yarışın! Ox atmanız/atıcılıqda yarışmanız mənim üçün daha sevimlidir."

 

أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ ، كَتَبَ إِلَى أَهْلِ الشَّامِ : أَنْ عَلِّمُوا أَوْلَادَكُمُ السِّبَاحَةَ وَالرَّمْيَ وَالْفُرُوسِيَّةَ

 

"Ömər bin Əl Xattab Şam xalqına belə bir məktub yazmışdı: "Övladlarınıza üzməyi, atıcılığı və at minməyi öyrədin."

 

[Usuli]

Abdur Rauf Əl Munəvi (952-1031 h/1545-1622 m) "Kim atıcılığı öyrənər, sonra bunu tərk edərsə mənə üsyan etmişdir" hədisini şərh edərkən deyir:

 

مَنْ تَعَلَّمَ الرَّمْيَ" بالنُّشابِ "ثُمَّ تَرَكَهُ فَقَدْ عَصَانِي" لأنه قد حصَلتْ له أهليةُ الدِّفاعِ عن الدينِ ونِكايةِ العدوِّ , فتعيَّن قيامُه بوَظِيفةِ الجهادِ , فإذا ترَكه حتى جهِله فقد فرَّط في القيامِ مما تعيَّن عليه

وتشديدُ الوعِيد يُفيد حُرْمتَه , بل إنه كبيرةٌ , لكنَّ مذهبَ الشافعيةِ الكراهةُ , وأفتى ابنُ الصلاحِ بأنَّ الرمْيَ أفضلُ مِن الضرْبِ بالسيْفِ , لأنَّ فضيلةَ كلِّ منهما إنما هي مِن حيثُ كونِه عدةً وقوةً لأهلِ الطاعةِ على أهلِ المعصيةِ , والرمْيُ أبلغُ في ذلك

 

"..."Kim atıcılığı öyrənər" yəni: oxla atmağı/oxçuluğu. "Sonra bunu tərk edərsə mənə üsyan etmişdir" : Çünki (atıcılığı öyrənməklə) onda Dini müdafiə etmək və düşməni zərərə uğratmaq bacarığı meydana gəlmişdir. Beləcə onun cihad vəzifəsini yerinə yetirməsi fərzul ayn olmuşdur.

Atıcılığı unudacaq şəkildə tərk etdiyi zaman, üzərinə fərzul ayn olan bir şeyə qarşı etinasızlıq göstərmiş olur.

Hədisdəki təhdidin ağır olması ("mənə üsyan etmişdir" şəklində) öyrəndikdən sonra atıcılığı tərk etmənin haramlığını göstərir. Hətta bu böyük günahlardandır.

Lakin Şafi məzhəbinə görə (şiddətli) məkruhdur.

İbn Əs Salah, atıcılığın qılınclaşmadan daha üstün olduğu haqda fətva vermişdir. Çünki, bunların üstün olması sadəcə itaət əhli üçün günahkarlara qarşı hazırlıq və qüvvət olması yönündəndir. Atıcılıq isə bu mövzuda daha effektivdir."

 

Qaynaq: Abdur Rauf Əl Munəvi: Feydul Qadir: 6/107 (8600)

Beyrut: Darul Məarifə: 1391/1972

 

 

Qeyd: Diqqət edərsək atıcılığın qılınclaşmağa üstün olmasının səbəbi döyüşdə düşmənə daha çox zərər verməsi, daha effektiv olmasıdır. Mövzunun müqəddiməsində də dediyimiz kimi, müsəlmanların əzbərçi olmamaları və işlərin mahiyyətinə varmaları, Allahın onlara verdiyi ağıl nemətini haqqıyla dəyərləndirmələri lazımdır. Dolayısıyla günümüzdə üzərimizə düşən, zamanın ən effektiv mübarizə vasitələrini təsbit edib onlara yiyələnməkdir.

Çünki, müsəlmanların izzəti İslamın izzətidir!

Gərəkli güc faktorlarını əldə etməyən xalqlar və millətlər, bunu əldə etmiş olanların köləsi olarlar. Bunun ən acınacaqlı örnəyini öz ölkəmizdə görmək mümkündür...