Bu mövzudakı ismarıc sayı: 3

[Bakuvi]

Əssəlamu Aleykum Və Rahmətullah

 

Əziz Usuli qardaş!

 

Sələfi şeyxlərindən Muhəmməd bin Salih Əl Useyminin «Ən Nisə 4/64» haqqındakı açıqlamasına münasibətiniz nədir?

Birisi, «Allah Rəsulu’nun (sallallahu aleyhi və səlləm) qəbrinə gəlib mənim üçün istiğfar etməsini və Allah qatında mənə şəfaət etməsini istəsəm bu caiz olur mu?» şəklində bir sual yönəltsə veriləcək cavab «Caiz deyildir.» olacaqdır. Bunun üzərinə «Allah belə buyurmur mu?» deyərək bu aşağıdakı âyəti oxusa:

“…Əgər onlar nəfslərinə zülm etdikləri zaman, sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanma diləsəydilər və rəsul da onlar üçün bağışlanma diləsəydi, Allahı tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olaraq görərdilər.” (Ən-Nisa: 4/64).”

Ona, «Bəli. Allah belə buyurur. Ancaq diqqət edilərsə (zülm etdiklərində) deyir. Buradakı (iz) Ərəbcədə keçmiş zaman zarfıdır. (İz) yerinə gələcək zaman bildirən (izə) zarfı istifadə edilsəydi, anlamı (zülm edərlərsə) olacaqdı ki bu durumda Allah Rəsulu’nun (sallallahu aleyhi və səlləm) vəfatından sonrası için də bağışlanma istəmə söz mövzusu olabiləcəkdi. Ancaq (iz) zarfının istifadə edilməsi surətiylə bağışlanma istəyi Allah Rəsulu’nun (sallallahu aleyhi və səlləm) yaşadığı dönəm ilə sınırlanmış olmaqdadır.

İbn Useymin: Məcmu’, səf. 81.

 

Təklif: Usuli qardaş! Ümumiyyətlə bu mövzu ilə bağlı gözəl bir müstəqil kitab hazırlansa ümid edirik ki, müəyyən qədər də olsa mövcud problemlərdən biri aradan qalxmış olar. Məsələn «Halal Ət» kitabı kimi. Allah bu kitabı yazandan razı olsun çox gözəl bir kitab təlif edib.

[Usuli]

Və aleykumussalam və rahmətullahi və bərəkətuh.

Bu sözlərdə İbn Useyminin bir çox sözü kimi məntiqdən uzaqdır. İşin texnik yönünə girmək istəmirəm. Anlayacağınız şəkildə qısa izah edim.

 

İbn Useyminin “məntiqi” çox sadədir: Bir şeyin keçmişdə olması, indi olmasına əngəldir... Təbii ki, bu müqəddimənin bir əsası ola bilməz. Çünki, müvafiq örnək üzərindən danışsaq, Rəsulullahın duası ona müraciət edənlərə dərman olduğu kimi, irəlidə Qiyamət günündə də insanlar ona dua/şəfaət üçün müraciət edəcəklər. Biz bunu hamılıqla qəbul edirik. İbn Useyminin “qaydasına” görə, bu ayə şəfaətidə nəfy etməlidir. Çünki “iz” keçmiş zaman ədatı işlədilib.

 

Ümumiyyətlə keçmişlik nisbi bir şeydir. Bu ayə endikdən bir həftə sonra belə “iz” ədatı keşmişi ifadə edirdi. O zaman möminlərin Rəsulullaha gəlib dua istəmələri bu ayəyə müxalifət etməkmiydi? Bunu Rəsulun vəfatıyla məhdudlaşdırırsa bu artıq ayrı bir mövzudur və keçmiş-gələcəklə əlaqəsi yoxdur. Sağı göstərib solla vurmaqdır. Ölüm hansı əsasla keçmişlə gələcəyi ayırır?

Belə bir iddianı tətbiq edərsək Qurani Kərimdən çox anormal nəticələr çıxar.

[Bakuvi]

Qardaş! Allah razı olsun cavablandırdığınız üçün. İbn Useyminin bu məsələ ilə bağlı gətirdiyi hədisi alimlərimiz necə anlayıb?

İbn Useyminin ölünün qəbrində dua edə bilməyəcəyinə dair gətirdiyi hədis:

 

"İnsan öldüyü zaman üçü şey xaric əməli kəsilər: qalıcı sədəqə, faydalanılan elm, onun üçün dua edən salih övlad."

Bu hədis haqqında fəqihlər nə buyurub?

 

 

[Talib]

Ölünün Qəbrində Dua Edə Biləcəyinə Dəlil

 

Əbu’d Dərda’nın (Allah ondan razı olsun) belə söylədiyi nəql edilmişdir: "Sizin əməlləriniz ölülərinizə göstərilir. Bu üzdən ölüləriniz sevinir və üzülür". Bu üzdən Əbu’d Dərda (Allah ondan razı olsun) belə deyərdi:

"Allah’ım! Abdullah bin Rəvaha’nın (Allah ondan razı olsun) yanında rəzil olacağım əməl işləməkdən sənə sığınıram... " Qaynaq: Zeynuddin İbn Rəcəb Əl Hənbəli: Əhvalu’l-Qubur: 117

Ənəs’dən (Allah ondan razı olsun) nəql edildiyinə görə Hz. Peyğəmbər salləllahu aleyhi və səlləm belə buyurmuşdur: "Sizin əməlləriniz ölmüş əqrabalarınıza və qəbilənizə göstərilir. Əgər əməlləriniz yaxşı isə onlar sevinirlər, yox əgər əməlləriniz yaxşı deyilsə onlar “Allahım! Bizə hidayət etdiyin kimi onlara da hidayət etmədən onları öldürmə!”şəklində dua edərlər."

Qeyd: Muasir mühəddis Şeyx Muhəmməd Nasiruddin Əl Əlbani öncədən bu hədisin zəif olduğunu bildirmiş. (Əs Silsilətu’d Daifə: Hədis nö: 863) Daha sonra bu görüşündən dönmüş və hədisin səhih olduğunu ifadə etmişdir. (Əs Silsilətu’s Səhihə: Hədis nö: 2758)

Bu hədis ölünün qəbrində dua edə biləcəyinə açıq dəlildir. Ən doğrusunu Uca Allah bilir.