Bu mövzudakı ismarıc sayı: 12

[Zeynul Abidin]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Bu mövzuda haqqında danışmaq istədiyim hədis, sələfilərin Allahdan başqasından kömək kateqoriyasından saydıqları və şirk, zındıqlıq olduğunu iddia etdikləri bir hədisdir.

Bu qruplaşmanın sünni əqidəyə müxalifətlərini dəfələrlə göstərmişik. Allahın iznilə bu dəfədə onların şirk və zındıqlıq saydığı şeyin alimlər qatındakı yerinə nəzər salacaq və onların elm və əhliylə əlaqəsi olmayan bədəvilərdən ibarət olduğunu növbəti dəfə isbat edəcəyik. Tövfiq Allahdandır.

[Zeynul Abidin]

Öncəliklə hədislərdən bir neçəsinin mətnini təqdim etmək istəyirəm:

 

إذَا انْفَلَتَتْ دَابَّةُ أَحَدِكُمْ بِأَرْضٍ فَلَاةٍ فَلْيَقُلْ يَا عِبَادَ اللَّهِ احْبِسُوا فَإِنَّ لِلَّهِ فِي الْأَرْضِ حَاضِرًا سَيَحْبِسُهُ

 

1. “Sizdən birinin heyvanı kimsəsiz bir çöldə ürküb qaçarsa belə desin: “Ey Allahın qulları onu tutun! Çünki, Əziz və Cəlil olan Allahın yer üzündə (bu iş üçün) hazır olan qulu vardır və onu tutar”

 

Hədisi Tabərani, Əbu Yala, İbnus Sunni, Heysəmi və digərləri təxric etmişlər.

 

إن لله ملائكة في الأرض- سوى الحفظة - يكتبون ما يسقط من ورق الشجر فإذا أصاب أحدَكم عُرْجة بأرضٍ فلاةٍ فلينادِ : أعِينوا عباد الله

 

2. “Allahın yer üzündə hafaza mələklərindən başqa mələkləri vardır ki, onlar ağacdan düşən hər yarpağı qeyd edərlər. Sizdən birinin kimsəsiz bir çöldə sıxıntısı olarsa belə desin: Yardım edin ey Allahın qulları!”

 

Hədisi Bəzzar “Əl Müsnəd” adlı kitabında təxric etmiş, Heysəmi “Məcmuuz Zəvaid” əsərində raviləri güvənilirdir demişdir. Beyhəqi "Şuabul İman" da həsən isnadla rəvayət etmişdir.

 

إذا أضَلَّ أحَدُكُم شَيْئاً أوْ أرادَ غَوْثاً وهُوَ بِأرْضٍ لَيْسَ بِها أنِيسٌ فَلْيَقُلْ يا عِبادَ الله أغِيثُونِي يا عِبادَ الله أغِيثُونِي فإِنَّ لله تعالى عِباداً لا يَراهُمْ

 

3. “Sizdən biri yol yoldaşının olmadığı bir çöldəykən bir şeyi itirər və ya köməyə ehtiyacı olarsa belə desin: Ey Allahın qulları mənə yardım edin! Ey Allahın qulları mənə yardım edin! Çünki, Allahın elə qulları var ki, onlar onu görməzlər.”

 

Hədisi Tabərani, Suyuti, Heysəmi və digərləri təxric etmişlər.

[Zeynul Abidin]

İbn Teymiyyənin tələbələrindən olan Şəmsuddin İbn Muflih (708-763 h/1308-1362) “Əl Ədəb Əş Şəriyyə” adlı kitabında deyir:

 

فصل فيما يقول من انفلتتْ دابته أو ضلّ الطريق

 

وروى ابن السني في كتابه عن عبد الله بن مسعود رضي الله عنه عن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال : { إذَا انْفَلَتَتْ دَابَّةُ أَحَدِكُمْ بِأَرْضٍ فَلَاةٍ فَلْيَقُلْ يَا عِبَادَ اللَّهِ احْبِسُوا فَإِنَّ لِلَّهِ فِي الْأَرْضِ حَاضِرًا سَيَحْبِسُهُ } قال عبد الله بن إمامنا أحمد سمعت أبي يقول : حججتُ خمسَ حججٍ منها اثنتين راكبا وثلاثا ماشيا او ثلاثا راكبا واثنتين ماشيا، فضللتُ الطريقَ في حجة وكنت ماشيا، فجعلت أقول : يا عبادَ الله دُلُّونا على الطريق، فلم أزل أقولُ ذلك حتى وقعتُ على الطريق

 

“Fəsl: Heyvanı ürküb qaçan və ya yolda azan adam nə deməlidir?

 

İbnus Sunni öz kitabında Abdullah bin Məsuddan – Allah ondan razı olsun – Rəsulullahın – sallallahu aleyhi və səlləm – belə dediyini rəvayət etmişdir:

“Sizdən birinin heyvanı kimsəsiz bir çöldə ürküb qaçarsa belə desin: “Ey Allahın qulları! Onu mənim üçün tutun! Çünki, Allahın yer üzündə (bu iş üçün) hazır olan qulu vardır və onu tutar.”

İmamımız Əhmədin oğlu Abdullah dedi: Atamı belə deyərkən eşitdim: “Beş dəfə Həccə getdim. İki dəfə miniklə, üç dəfə isə piyada. Və ya üç dəfə miniklə, iki dəfə piyada. Piyada getdiyim bir Həcc yolçuluğunda yolumu azdım. “Ey Allahın qulları! Bizə yolu göstərin” deməyə başladım və yolu tapana qədər bunu deməyə davam etdim.”

 

Qaynaq: İbn Muflih: Əl Ədəb Əş Şəriyyə: 1/457

Beyrut: 1419/1999

 

Təliq: Bu hadisəni Əhmədin oğlu Abdullah öz atasından rəvayət edir. Həmçinin İbn Muflih məzkur əsərində, İbn Asakir “Tarixu Diməşq” (sənədi səhihdir deyərək!), Beyhaqi “Şuabul İman”, İbn Kəsir “Əl Bidayə vən Nihayə”, Cələluddin Əs Suyuti “Əl Habəik fi Əxbəril Mələik” adlı kitabında heç bir inkar və şirk (!) ittihamı olmadan nəql etmişlər. Sizlərə görə Əhməd “yalnız sənə ibadət edir, yalnız səndən kömək istəyirik” ayəsini bilirdimi?

[Zeynul Abidin]

Şafi fəqihi Muhyiddin Ən Nəvəvi (631-676 h/1233-1277 m) “Əl Əzkar min Kələmi Seyyidil Əbrar” adlı kitabında bunları deyir:

 

باب ما يقول إذا انفلتتْ دابّته

 

رَوَيْنا في كتاب ابن السني عن عبد الله بن مسعود رضي الله عنه عن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال : إِذَا انْفَلَتَتْ دَابَّةُ أَحَدِكُمْ بِأَرْضٍ فَلاَةٍ فَلْيُنَادِ : يَا عِبَادَ اللهِ ، احْبِسُوا يَا عِبَادَ اللهِ احْبِسُوا : فَإِنَّ لِلَّهِ عز وجل فِي الأَرْضِ حَاصِرًا سيَحبِسه

قلت : حكى لي بعض شيوخنا الكبار في العلم أنه افلتتْ له دابة أظنّها بَغلة ، وكان يعرِف هذا الحديث ، فقاله ، فحبّسها الله عليهم في الحال ، وكنت أنا مرة مع جماعة ، فانفلتتْ منها بهيمة وعجَزوا عنها ، فقلته ، فوقفت في الحال بغير سبب سوى هذا الكلام

 

 

“557 - Heyvan ürküb qaçdığı zaman (Müsəlmanın) nə deyəcəyi babı:

 

(Şeyxlərimiz bizə nəql etdi:) İbnus Sunni, Abdullah bin Məsuddan Rəsulullahın – sallallahu aleyhi və səlləm – belə dediyini rəvayət etmişdir:

“Sizdən birinin heyvanı kimsəsiz bir çöldə ürküb qaçarsa belə desin: “Ey Allahın qulları onu tutun! Ey Allahın qulları onu tutun!”. Çünki, Əziz və Cəlil olan Allahın yer üzündə onu tutacaq qulu vardır və onu tutar”.

 

İmam Nəvəvinin hədisə açıqlaması:

Deyirəm: Elmdə dərinləşmiş şeyxlərimizdən biri (Muhəmməd bin Əbil Yəsər) mənə belə bir hadisə danışdı: “Onun bir heyvanı ürküb qaçmışdı. Bu heyvanın qatır olduğunu zənn edirəm. O Şeyx, bu hədisi bilirmiş və söyləyib. Allah onların heyvanını dərhal durdurub.”

Mən (Nəvəvi) bir dəfə bir qrup adamla bərabər idim və onların heyvanı ürküb qaçdı, tuta bilmədilər. Mən hədisdəki sözləri söylədim və heyvan bu sözlərdən başqa bir səbəb olmadan durdu.”

 

Qaynaq: Muhyiddin Ən Nəvəvi: Əl Əzkar: 1/256

Ər Riyad: 1417/1997

[Zeynul Abidin]

Məşhur mühəddis Əbul Qasim Ət Tabərani (260-360 h/873-971 m) böyük hədis toplusu olan “Əl Mucəm Əl Kəbir” adlı əsərində hədisi rəvayət etmiş və təcrübədən keçirildiyinə dair bir qeyd əlavə etmişdir:

 

عن عُتْبَة بن غَزْوان عن نبي الله صلى الله عليه و سلم قال :

إذا أضَلَّ أحَدُكُم شَيْئاً أوْ أرادَ عَوْناً وهُوَ بِأرْضٍ لَيْسَ بِها أنِيسٌ فَلْيَقُلْ يا عِبادَ الله أغِيثُونِي يا عِبادَ الله أغِيثُونِي فإِنَّ لله تعالى عِباداً لا نَراهُمْ

وقد جُرِّب ذلك

 

“... Utbə bin Ğazvan Allahın Nəbisinin - sallallahu aleyhi və səlləm - belə dediyini rəvayət etmişdir:

“Sizdən biri yol yoldaşının olmadığı bir çöldəykən bir şeyi itirər və ya köməyə ehtiyacı olarsa belə desin: Ey Allahın qulları mənə yardım edin! Ey Allahın qulları mənə yardım edin! Çünki, Allahın elə qulları var ki, biz onları görmürük.”

Tabərani: Bu, təcrübədən keçirilmişdir.”

 

Qaynaq: Əbul Qasim Ət Tabərani: Əl Mucəm Əl Kəbir: 17/117-118

Qahirə: Məktəbətu İbni Teymiyyə: 1404/1983

[Zeynul Abidin]

Maliki alimlərindən İbn Əl Hacc Əl Məliki (v. 737 h/ 1336 m) “Əl Mədxal” adlı əsərində bu haqda deyir:

 

فصل: وينبغي له أنه إذا استصعبتْ عليه دابته أن يقرأ في أذنها { أَفَغَيْرَ دِينِ اللَّهِ يَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَإِلَيْهِ يُرْجَعُونَ } وإذا انفلتتْ دابته نادى { يَا عِبَادَ اللَّهِ احْبِسُوا } يقولها مرتين أو ثلاثا

 

“Fəsl: Heyvanı/miniyi itaətsizlik edən kimsə heyvanın qulağına bunu oxumalıdır:

“Göydə və Yerdə kim varsa istəyərək və istəməyərək ona təslim oluş və Ona döndəriləcəkkən Allahın Dinindən başqasınımı axtarırlar?” (Ali –İmran: 3/83)

Heyvanı örkdüyü zaman isə belə deyər: “Ey Allahın qulları tutun!” və bunu iki və ya üç dəfə təkrar edər.”

 

Qaynaq: İbn Əl Hacc: Əl Mədxal: 4/50

Qahirə: Darut Turas

[Zeynul Abidin]

Maliki fəqihlərindən Şihabuddin Ən Nəfrəvi (1044-1126 h/1634-1714 m) “Əl Fəvakihud Dəvəni alə Risaləh İbni Əbi Zeyd Əl Qayravani” adlı kitabında Həcc ziyarəti yolçuluğundakı davranışlar haqda danışarkən belə deyir:

 

ومنها: أنه يستحب إذا أشرف على محل النزول أو على قرية أن يقول: { اللَّهُمَّ إنِّي أَسْأَلُك خَيْرَهَا وَخَيْرَ ما فيها ، وَأَعُوذُ بِك من شَرِّهَا وَشَرِّ أَهْلِهَا وَشَرِّ ما فيها }، وإذا نزل فليقلْ: { أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ }، فإنه عليه الصلاة والسلام قال: من قال ذلك لم يضره شيء حتى يرتحل من منزله ذلك، وإذا انفلتت دابته قال: { يَا عِبَادَ اللَّهِ احْبِسُوا } مرتين أو ثلاثا فإن الله عز وجل حاضر

 

“Müstəhəbdir ki, yolcu düşərgəyə və ya qəsəbəyə yaxınlaşdığı zaman belə desin: Allahım! Mən Səndən buranın və buradakıların xeyrini istəyirəm. Buranın, əhlinin və buradakıların şərindən Sənə sığınıram.”

Oraya girib yerləşdiyi zaman belə desin: “Yaratdıqlarının şərindən Allahın tam/nöqsansız kəlimələrinə sığınıram.”

Allah Rəsulu - aleyhis salatu və səlləm - buyurub ki, kim bunu desə, o yerdən ayrılana qədər ona heç bir şey zərər verməz.

Heyvanı ürkdüyü zaman isə iki və ya üç dəfə belə deyər: “Ey Allahın qulları! Tutun!”

Allah – Azzə və Cəll – onun duasına cavab verəcək.”

 

Qaynaq: Şihabuddin Ən Nəfrəvi: Əl Fəvakihud Dəvəni: 1/578

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1418/1997
 

[Zeynul Abidin]

Abdur Rauf Əl Munəvi (952-1031 h/1545-1622 m), Caləluddin Əs Suyutinin (849-911 h/1445-1505 m) “Əl Camius Sağir min Əhədisil Bəşirin Nəzir” adlı kitabında yazdığı “Feydul Qadir Şərhu Camiis Sağir” adlı şərhində deyir:

 

فَلْيُنَادِ أي بأعلى صوْتِه (يا عبادَ الله احبِسُوا عليَّ دابّتي) أي امنَعُوها من الهَرْب وعلَّله بقوله (فإن للهِ في الأرضِ حاضراً) أي خلْقاً من خلقِه إنسياً أو جنياً أو ملكاً لا يغيب (سيَحبِسُه عليكم) يعني الحيوانَ المنفلِتَ فإذا قال ذلك بنيّةٍ صادقةٍ وتوجّهٍ تامٍ حصَل المرادُ بعوْنِ الجَوَاد ، ويظهَر أن المرادَ بالدابةِ ما يشمَل كلَّ حيوانٍ كثوْرٍ أو ظَبْيٍ بل يحتمِل شمولُه للعبْد ونحوه

 

“Hədisdəki “Səslənsin” sözü – yəni var səsiylə səslənsin deməkdir.

Hədisdəki “Ey Allahın qulları! Heyvanı mənim üçün tutun” sözləri – yəni onu qaçmağa qoymayın. Bu səslənişə səbəb olaraq da “Çünki, Allahın yer üzündə onu tutacaq qulu vardır” qismini zikr etmişdir.

Hədisdəki “Çünki, Allahın yer üzündə onu tutacaq qulu vardır” sözləri – yəni Onun yaratdıqlarından biri, hazır olan insan, cin və ya mələk.

Hədisdəki “Onu sizin üçün tutar” sözləri – yəni qaçan heyvanı. Bu sözləri sadiq niyyət və tam bir yönəlməylə dediyi zaman Əl Cavadın (Allahın) iznilə muradına çatar.

Aydın olan, heyvandan murad öküz və ya ceyran kimi hər cür heyvandır, hətta bunun kölə və bənzəri şeylərə də şamil olması mümkündür.”

 

Qaynaq: Abdur Rauf Əl Munəvi: Feydul Qadir: 1/307 (501)

Beyrut: Darul Məarifə: 1391/1972

[Zeynul Abidin]

Hənbəli alimlərindən İbn Teymiyyə (661-728 h/ 1263-1328 m) sünnətdə varid olan zikr və duaları topladığı "Əl Kəlimut Tayyib fil Əzkəril Varidə an Rasulillah" adlı əsərində deyir:

 

فصلٌ في الدابة تَنْفلِتُ

عن ابنِ مسعودٍ - رضي الله عنه - عن النبيِّ - صلى الله عليه و سلم - قال :

إذا انفلتتْ دابةُ أحدِكم بأرْضِ فَلاةٍ فلْيُنادِ : " يا عبادَ اللهِ احبِسوا , يا عبادَ اللهِ احبِسوا " , فإنَّ لله - عزَّ و جلَّ - في الأرْضِ حاضرًا سيَحبِسُه

 

"34 - Minik heyvanının ürküb qaçması halında (ediləcək zikr) haqda fəsl:

Hədis 172: İbn Məsud – radiyallahu anh – Nəbidən – sallallahu aleyhi və səlləm – onun belə dediyini rəvayət etmişdir:

Sizdən birinin heyvanı kimsəsiz bir çöldə ürküb qaçarsa belə desin: "Ey Allahın qulları onu tutun! Ey Allahın qulları onu tutun!"

Çünki, Əziz və Cəlil olan Allahın yer üzündə (bu iş üçün) hazır olan qulu vardır və onu tutar."

 

Qaynaq: İbn Teymiyyə: Əl Kəlimut Tayyib: 134/H:172

1401/1981

 

Qeyd: İbn Teymiyyənin bu kitabı Nasiruddin Əl Əlbəni tərəfindən "Sahihul Kəlimit Tayyib" adı altında "şirkdən təmizlənərək" Riyadda nəşr edilmişdir. Dolayısıyla bu rəvayəti o kitabda axtarmayın…

 

[Zeynul Abidin]

Hənbəlilərdən İbn Qeyyim (691-751 h/1292-1350 m) "Əl Vabilus Sayyib və Rafiul Kəlimit Tayyib" adlı kitabında bu hədisi zikr etmiş və minik heyvanın qacdığı zaman söylənməsinin gərəkli olduğunu bildirmişdir:

 

الفصلُ السابعُ والثلاثونَ في الدابّة إذا انفَلتتْ وما يُذكَر عند ذلك

عن ابنِ مسعودٍ - رضي الله عنه - عن النبيِّ - صلى الله عليه و سلم - قال :

إذا انفلتتْ دابةُ أحدِكم بأرْضِ فَلاةٍ فلْيُنادِ : " يا عبادَ اللهِ احبِسوا " , فإنَّ لله - عزَّ و جلَّ - في الأرْضِ حاضرًا سيَحبِسُه

 

"37-ci Fəsl: Minik heyvanının qaçması və bu halda ediləcək zikr.

İbn Məsud – radiyallahu anh – Nəbidən – sallallahu aleyhi və səlləm – onun belə dediyini rəvayət etmişdir:

"Sizdən birinin heyvanı kimsəsiz bir çöldə ürküb qaçarsa belə desin: "Ey Allahın qulları onu tutun!"

Çünki, Əziz və Cəlil olan Allahın yer üzündə (bu iş üçün) hazır olan qulu vardır və onu tutar."

 

Qaynaq: İbn Qeyyim: Əl Vabilus Sayyib: 335

Daru Aləmil Favaid

[Zeynul Abidin]

Hənəfi alimlərindən Mulla Əli Əl Qari (v. 1014 h/1606 m) hədisin şərhində deyir:
 

المراد بهم الملائكة أو المسلمون من الجن أو رجال الغيب المسمون بأبدال

قال بعض العلماء الثقات : حديث حسن يحتاج إليه المسافرون , وروي عن المشايخ أنه مجرَّبٌ

 

“(Yardıma gələn qullardan) murad, mələklər yaxud müsəlman cinlər, yada abdal adlanan qeyb insanlarıdır.

Bəzi güvənilir alimlər demişlər: Bu hədis yolçunun ehtiyac duyduğu gözəl bir hədisdir. Şeyxlərdən bu hədisin təcrübədən keçirildiyi də rəvayət edilmişdir.”

 

Qaynaq: Mulla Əli Əl Qari: Əl Hirz Əs Səmin lil Hisnil Həsin/Əlyazma-378

 

[Zeynul Abidin]

Hafiz Əbu Bəkr Əl Beyhəqi (384–458 h/994–1066 m) “Əl Ədəb” adlı kitabında bu hədisi rəvayət etdikdən sonra belə deyir:

 

هَذَا مَوْقُوفٌ على ابْنِ عَبَّاسٍ ، مُسْتَعْمَلٌ عِنْدَ الصَّالِحِينَ مِن أَهْلِ العِلمِ لِوُجُودِ صِدْقِهِ عِنْدَهُمْ فِيمَا جَرَّبُوا

 

“Bu hədis İbn Abbasda məvqufdur. Elm əhlindən olan salihlər bu hədislə əməl etmişlər. Çünki, onların qatında bu doğru bir xəbərdir.”

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əl Beyhəqi: Əl Ədəb: 1/269 (Hədis-657)

Beyrut: Muəssəsətul Kutubis Səqafiyyə: 1408/1988

[Zeynul Abidin]

Sələfilərin xüsusi simpatiya ilə yanaşdığı Muhamməd bin Əli Əş Şəvkəni (1173-1250 h/ 1760-1834 m) “kimsəsiz yerdə görmədiyimiz qullardan yardım istəmə” hədisini şərh edərək deyir:

 

وفي الحديث دليلٌ على جواز الاستعانة بمَن لا يَراهم الإنسانُ مِن عبادِ الله مِن الملائكة وصالحي الجنِّ , وليس في ذلك بأس كما يجوز للإنسان أن يَستعِين ببني آدم إذا عثَرت دابته أو انفلَتت

 

“Bu hədis, insanın görə bilmədiyi, mələk və saleh cinlərdən olan Allah qullarından yardım istəməyin caizliyinə dəlildir.

Miniyi büdrədiyi və ya ürkdüyü zaman insanın başqa bir insandan yardım istəməsi caiz olduğu kimi, bu əməldə də bir problem yoxdur.”

 

Qaynaq: Muhamməd bin Əli Əş Şəvkəni: Tuhfətuz Zəkirin: 202

Beyrut: Muəssəsətul Kutubis Səqafiyyə: 1408/1988