Bu mövzudakı ismarıc sayı: 3

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Sələfilər tərəfindən yazılmış “Əqidə” kitablarında illərdir insanlara oxudulan sarsılmaz bir prinsip vardır: Qeybi bildiyini iddia edən kafirdir, müşrikdir!

Bu deviz xüsusilə şeyxlərinin və imamlarının qeybi bildiyini iddia edən Sufi və Şiələrin gözü qapalı təkfirində uğurla tətbiq edilir… Lakin, bir çox məsələdə olduğu kimi sələfilər buradada əsillərindən xəbərsizdirlər. Bu məqalədə Allahın lütfüylə İbn Teymiyyənin qeybi bildiyinə dair öz tələbələrindən nəqllər təqdim edəcəyəm.

Burada sələfilərin iki yolu vardır: Ya bu mövzuda xəta etdiklərini etiraf edəcəklər, ya da öz şeyxul İslamlarını da digərləri kimi təkfir edəcəklər. Üçüncü bir yol daha var. İkili standarta yol verib başqalarını təkfir edərkən İbn Teymiyyəyə göz yummaq. Ancaq bu yol İslami deyil, Yəhudicə bir yol olduğundan onu zikr etmirəm… Çünki qarşımızdakılar nəticədə müsəlmanlardır… Yəhudi deyillər...

Bütün bu sitatları oxuduqdan sonra sizə görə İbn Teymiyyə və seçkin tələbələri tövhiddən xəbərsiz cahil müşrikmi, yoxsa bilmədikləri tövhidin imamlarıdır? Tövfiq Allahdandır!
 

[Usuli]

İbn Teymiyyənin tələbəsi olmuş, Siracuddin Əl Bəzzar (688-749 h/1289-1348 m) öz şeyxinin həyatı haqqında qələmə aldığı əsərdə onun kəramətlərini sıralayərkən, onun qeybi bilməsi haqqında deyir:

 

وحدَّثني مَن لا أتَّهمُه أن الشيخَ رضي الله عنه حين نزَل المُغل بالشام لأخذ دمشقَ وغيرِها رجَف أهلُها وخافوا خوفا شديداً

وجاء اليه جماعةٌ منهم وسألوه الدعاء للمسلمين فتوجَّه إلى الله ثم قال : أبشِروا فإنَّ الله يأتيكم بالنصْر في اليوم الفلاني بعد ثالثة حتى ترَون الرؤوسَ معبَّأةً بعضها فوق بعضٍ

قال الذي حدثني : فوالذي نفسي بيدِه أو كما حلَف ما مضى إلا ثلاثٌ مثلُ قولِه حتى رأينا رؤوسَهم كما قال الشيخ على ظاهرِ دمشقَ معبَّأة بعضُها فوقَ بعضٍ

 

وحدَّثني الشيخُ الصالح الورْعُ عثمانُ بن أحمدَ بن عيسى النَّسَّاج أن الشيخ رضي الله عنه كان يعود المرْضى بالبِيمارِسْتان بدمشقَ في كلِّ أسبوعٍ فجاءَ على عادته فعادَهم فوصَل إلى شابٍّ منهم فدَعا له فشُفي سَريعاً وجاءَ إلى الشيخ يقصِد السلامَ عليه فلما رآه هشَّ له وأدْناه ثم دفَع اليه نفقةً وقال : قد شفاك الله فعاهِدِ اللهَ أن تُعجِّل الرجوعَ إلى بلدك أيجوز أن تترُكَ زوجتَك وبناتٍ لكَ أربعاً بلا نفقةٍ وتُقيم ها هنا فقبَّل يدَه وقال : يا سيدي أنا تائبٌ إلى الله على يدِك

وقال الفتى : وعجَبتُ مما كاشفني به وكنتُ قد تركتُهم بلا نفقةٍ ولم يكن قد عرَف بحالي أحدٌ مِن أهلِ دمشقَ

 

وحدَّثني مَن أثِق به أن الشيخَ رضي الله عنه أُخبِر عن بعضِ القضاة أنه قد مضى متوجِّها إلى مصرَ المحروسةِ ليقلَّد القضاء وأنه سمِعه يقول : حال ما أصل إلى البلد قاضياً أحكُم بقتلِ فلانٍ , رجلٍ معينٍ مِن فضلاءِ أهلِ العلمِ والدينِ قد أجمَع الناسُ على علمِه وزُهدِه وورَعِه

ولكن حصَل في قلبِ القاضي منه مِن الشَّحْناءِ والعَداوةِ ما صوَّب له الحكمَ بقتْله فعظُم ذلك على مَن سمِعه خوفاً مِن وقوعِ ما عزَم عليه مِن القتل لمثلِ هذا الرجل الصالحِ وحذَراً على القاضي أن يُوقِعَه الهوى والشيطانُ في ذلك فيلقَى اللهَ متلبِّساً بدمٍ حرامٍ وفتْكٍ بمسلمٍ معصومِ الدم بيقينٍ , وكرَهوا وقوعَ مثل ذلك لما فيه مِن عظيمِ المفاسد فأُبلِغَ الشيخَ رضي الله عنه هذا الخبرُ بصفته

فقال : إن الله لا يمكِّنه مما قصَد ولا يصِل إلى مصرَ حيَّا فبقي بين القاضي وبين مصرَ قدرٌ يسيرٌ وأدرَكه الموتُ فماتَ قبلَ وصولها كما أجرى الله تعالى على لسانِ الشيخ رضي الله عنه

 

قلتُ : وكراماتُ الشيخ رضي الله عنه كثيرةٌ جداً لا يليق بهذا المختصَر أكثرُ مِن ذكرِ هذا القدَر منها

ومِن أظهر كراماتِه أنه ما سُمِع بأحدٍ عاداه أو غضَّ منه إلا وابتلي بعدةِ بلايا غالبُها في دينه . وهذا ظاهرٌ مشهورٌ لا يُحتاج فيه إلى شرح صفته

 

“Kəramət – 1. İttiham etmədiyim (güvəndiyim) bir adam mənə rəvayət etdi ki, Monqollar Dəməşqi və digər yerləri ələ almaq üçün Şama gəldiklərində, oranın əhalisi çox qorxdu. Onlardan bir qrupu şeyxin (yəni İbn Teymiyyənin) yanına gəlib, müsəlmanlar üçün dua etməsini istədilər. O da Allaha dua etdi və sonra belə dedi: Sevinin! Çünki Allah sizə filan gündə zəfər verəcək! Hətta Düzülmüş bir ordu görəcəksiniz.

Ravi mənə dedi: Nəfsim əlində olana and olsun ki, üç gün keçmədi - şeyxin dediyi kimi ordunu düzülmüş halda Dəməşq kənarlarında gördük.

 

Kəramət – 2. Mənə salah və vəra sahibi olan şeyx Usman bin Əhməd bin İsa Ən Nəssac rəvayət etdi ki, şeyx (yəni İbn Teymiyyə) – radiyallahu anh – Dəməşqdə hər həftə xəstəxanaya gedib, xəstələri ziyarət edərdi.

Yenə adəti üzrə ziyarətdəykən bir gəncin yanına gəldi, onun üçün dua etdi və gənc çox qısa müddətdə sağaldı.

Sağaldıqdan sonra şeyxlə (yəni İbn Teymiyyəylə)  görüşmək üçün onun yanına gəldi. Şeyx onu görüb sevindi, ilgi göstərdi və ona bir miqdar pul verib dedi: Allah sənə şəfa verdi! Elə isə tez bir zamanda öz məmləkətinə dönəcəyinə dair Allaha söz ver! Xanımını və dörd qızını məmləkətində pulsuz buraxıb, burada yaşaman caizdirmi?

Gənc adam şeyxin əlini öpüb dedi: Ey ağam! Mən sənin vasitənlə Allaha tövbə edirəm!

Daha sonra gənc dedi: Mənə dediyi şeylərdən təəccübləndim. Mən ailəmi pulsuz buraxıb gəlmişdim və Dəməşq sakinlərindən heç biri bunu bilmirdi...

 

Kəramət – 3. Güvəndiyim biri mənə rəvayət etdi ki, şeyxə (yəni İbn Teymiyyə) – radiyallahu anh – bəzi qazilər tərəfindən bir qazi haqqında məlumat verildi. O qazi Misirə qazilik vəzifəsini üstlənmək üçün gəlirdi və belə demişdi: Mən o məmləkətin qazisi olduğun zaman, filankəsin qətlinə hökm verəcəm.

Öldürüləcək bu adam elm əhlinin fəzilətlilərindən idi. İnsanlar onun zühdü, vərası üzərində həmfikir idilər. Ancaq qazi ona qarşı ölüm hökmü verməsini asanlaşdıracaq kin və düşmənlik duyğuları bəsləyirdi.

Qazinin bu sözlərini duyan kimsə narahat olmuşdu ki qazi, bu saleh insana qarşı planladığı qətli həyata keçirər, nəfsi və şeytan onu bu işə sürükləyər və Allahın hüzuruna məsumluğu qəti olan bir müsəlman qanı tökmüş olaraq çıxar. Bu böyük məfsədətin ortaya çıxmasını istəmədilər və şeyxə (İbn Teymiyyəyə) bu xəbər çatdırıldı.

Şeyx dedi: Şübhəsiz ki, Allah ona bu işi etmə fürsəti verməyəcək! O qazi Misirə sağ olaraq gedə bilməyəcək.

Qazinin Misirə çatmasına çox az qalmışdı ki, yolda vəfat etdi. Uca Allahın İbn Teymiyyənin – radiyallahu anh -  diliylə dedirtdiyi kimi Misirə çatmadan vəfat etdi.

 

Mən (Siracuddin Əl Bəzzar) deyirəm: Şeyxin – radiyallahu anh – kəramətləri həddən artıq çoxdur və bu müxtəsərdə ancaq bu qədərini qeyd etmək olar.

Onun ən üstün kəramətlərindən biri budur: Ona düşmənlik edib, onu aşağılayıb, daha sonra çeşidli bəlalara mübtəla olmayan bir adam yoxdur. Bu bəlaların çoxuda din mövzusunda olmuşdur. Bu dediyim açıqlamasına ehtiyac duyulmayacaq qədər açıqdır, məşhurdur.”

 

Qaynaq: Siracuddin Əl Bəzzar: Əl Əlamul Aliyyə fi Mənaqibi Şeyxil İslam İbn Teymiyyə: 56-58

Beyrut: Darul Kitəbil Cədid: 1396/1976

 

İbn Teymiyyənin ən məşhur tələbələrindən İbn Qeyyim (691-751 h/1292-1350) öz şeyxinin qeybi bilgilərə sahib olduğu haqda rəvayətlərdən çox az bir qismini zikr edir:

 

ولقدْ شاهدْتُ مِن فِراسةِ شيخِ الإسلام ابنِ تيميةَ - رحمه الله - أموراً عَجيبةً . وما لمْ أشاهدْه منها أعظمُ وأعظمُ . ووقائعُ فراسته تستدْعي سَفْراً ضَخْماً

 

أخبرَ أصحابَه بدخول التتارِ الشامَ سنةَ تسعٍ وتسعينَ وستمائةٍ ، وأن جيوشَ المسلمين تُكسَر ، وأنَّ دمشقَ لا يكون بها قتلٌ عامٌّ ولا سبيٌ عامٌّ ، وأن كلَبَ الجيشِ وحِدَّتَه في الأموال . وهذا قبلَ أن يهُمَّ التتارُ بالحرَكة

 

ثم أخبرَ الناس والأمراءَ سنةَ اثنتينِ وسبعمائةٍ لما تحرَّك التتارُ وقصَدوا الشام : أن الدائرةَ والهزيمةَ عليهم , وأن الظفَرَ والنصْرَ للمسلمين . وأقسمَ على ذلك أكثرَ مِن سبعينَ يميناً . فيقال له : قلْ إن شاء الله . فيقول : إن شاء اللهُ تحقيقا لا تعليقا . وسمِعته يقول ذلك . قال : فلما أكثَروا عليَّ قلتُ : لا تُكثِروا , كتبَ الله تعالى في اللوح المحفوظ أنهم مهزومُون في هذه الكرَّة , وأن النصرَ لجيوش الإسلام . قال : وأطْمَعتْ بعضَ الأمراءِ والعسْكَرِ حَلاوةُ النصرِ قبلَ خروجهم إلى لقاءِ العدو

وكانت فراسته الجزئية في خلالِ هاتَينِ الواقِعتَين مثل المطَر

 

ولما طُلِب إلى الديار المصرية ، وأُريد قتلُه - بعدما أُنْضِجَت له القدور ، وقُلِّبت له الأمور - اجتمَع أصحابه لوَداعه . وقالوا : قد تواترتْ الكتب بأن القومَ عاملونَ على قتلك . فقال : واللهِ لا يصِلون إلى ذلك أبداً . قالوا: أفتُحْبَس؟ قال : نعم ، ويُطول حبْسِي . ثم أخرُج وأتكلَّم بالسنة على رءوسِ الناس . سمعته يقول ذلك

 

ولما تولَّى عدوُّه الملقَّب بالجاشِنْكير المُلكَ أخبَروه بذلك . وقالوا : الآن بلَغ مرادَه منك . فسجَد للهِ شكراً وأطالَ . فقيل له : ما سبَبُ هذه السجدة ؟ فقال : هذا بدايةُ ذُلِّه ومفارقةُ عزِّه مِن الآن ، وقرْبُ زوالِ أمره . فقيل : متى هذا ؟ فقال: لا تُربَط خُيولُ الجند على القُرْط حتى تُغلَبَ دولتُه . فوقَع الأمرُ مثلَ ما أخبَر به . سمعتُ ذلك منه

 

وقال مرةً : يدخُل عليَّ أصحابي وغيرُهم . فأرى في وجوهِهم وأَعْيُنِهم أموراً لا أذكرها لهم

فقلتُ له - أو غيري - لو أخبرْتهم ؟ فقال : أتُريدون أن أكونَ معرِّفا كمعرِّفِ الولاة ؟

وقلتُ له يوما : لو عاملتَنا بذلك لكان أدْعى إلى الاستقامةِ والصلاحِ , فقال : لا تصبِرون معي على ذلك جُمُعةً ، أو قال : شهْراً

 

وأخبرني غيرَ مرةٍ بأمورٍ باطنةٍ تختَصُّ بي مما عزَمتُ عليه ، ولم ينطِق به لساني

وأخبَرني ببعضِ حوادثَ كبارٍ تجري في المستقبَل . ولم يعيِّنْ أوقاتَها . وقد رأيتُ بعضَها وأنا أنتظِر بقيتَها

وما شاهدَه كبارُ أصحابِه مِن ذلك أضعافُ أضعافِ ما شاهدتُه

 

“Mən, şeyxul İslam İbn Teymiyyənin – Allah ona rəhmət etsin – fərasəti mövzusunda qəribə hadisələrə şahid oldum. Mənim şahid olmadıqlarım isə bundan daha çoxdur. Onun fərasət örnəklərini toplamaq üçün böyük bir kitab tələb olunur.

O, 699 cu ildə öz əshabına Tatarların Şama girəcəyini, müsəlmanların ordusunun məğlub ediləcəyini, Dəməşqdə kütləvi qətl və kütləvi əsir alma hadisəsinin baş verməyəcəyini, ordunun dərdinin mal əldə etmək olduğunu xəbər vermişdi. Bu xəbəri verərkən Tatarlar hələ hərəkətə keçməyə qərar verməmişdilər.

 

Daha sonra, 702 ci ildə Tatarlar hərəkətə keçib, Şama yönəldiklərində insanlara və əmirlərə Tatarların məğlub, müsəlmanların isə qalib olacağını xəbər verdi. Dediyini təsdiq üçün yetmişdən çox and içdi.

Ona deyildiki: “Allah dilərsə/in şəə Allah de!”. Şeyx Allahın diləməsinə bağlamaq üçün deyil, sadəcə doğrulamaq/təsdiqləmək anlamında “Allah dilərsə” dedi. Mən onun bu sözləri dediyini eşitdim.

Sonra şeyx dedi: Bu mövzuda çox etiraz etdilər və məndə dedim: Uzatmayın! Uca Allah “Əl Ləvhul Məhfuz”da (mənim dediyim kimi) bu dəfə onların məğlub olacaqlarını və müsəlmanların ordusunun qalib gələcəyini yazmışdır.

 

Şeyx dedi: Zəfərin ləzzəti - düşmənlə üz-üzə gəlmədən öncə - bəzi əmirləri və əsgərləri ümidləndirdi. Onun bu iki hadisədəki cüzi fərasəti, yağmur kimidir.

 

Şeyxin ölümünə fərman vermək üçün Misirə çağırdıqlarında əshabı onunla vidalaşmaq üçün toplanıb dedi: Çoxsaylı məktublar göstərirki səni öldürməyə əzmlidirlər.

Şeyx dedi: Allaha and olsun ki, heç vaxt bunu edə bilməyəcəklər. Sonra həbs ediləcəksənmi deyə soruşdular. Şeyx dedi: Bəli! Uzun müddət həbsdə qalacam. Sonra həbsdən çıxıb, insanların içində sünnətə uyğun danışacam. Bunu dediyini özüm eşitdim.

 

Onun düşməni, Caşingir ləqəbli adam hakimiyyətə gəlincə şeyxə bu barədə xəbər verib, artıq onu incidəcəyini dedilər. Şeyx, Allaha şükür olaraq uzun bir səcdə etdi. Ondan bu səcdənin səbəbi soruşuldu. Şeyx cavab verdi: Bütün bunlar onun izzətinin itməsi, zillətinin başlanğıcı, işinin bitməsidir. Bunun nə vaxt olacağı soruşuldu. Şeyx dedi: ən qısa zamanda onun dövləti yıxılacaq. Sonra hadisələr onun dediyi kimi baş verdi. Bunu dediyini özüm eşitdim.

 

Bir dəfə dedi: Yanıma əshabım və qeyriləri daxil oldu. Onların üz gözündə onlara demədiyim şeylər gördüm.

Mən və ya başqası şeyxə dedi: Kaş onlara bunu desəydin. Şeyx dedi: Mənim əmirlərin xəbərçisi kimi bir xəbərçi olmağımımı istəyirsiniz?

 

Bir gün şeyxə dedim: Bizə bu bildiklərinə görə davransan istiqamət və salaha səbəb olar. Şeyx dedi: Mənimlə bir həftə və ya bir ay buna dayana bilməzsiniz.

 

Bir çox dəfə, mənə özəl olaraq qəlbimdə olan, əzm etdiyim, lakin dilə gətirmədiyim şeylərdən xəbər vermişdir.

Gələcəkdə bəzi böyük hadisələrin olacağını mənə xəbər vermiş, ancaq dəqiq vaxtlarını deməmişdi. Onların bir qisminə şahid oldum, digərlərinin də olmasını gözləyirəm.

Onunla daha çox oturub duran əshabının şahid olduğu şeylər isə mənim danışdıqlarımdan qat qat çoxdur.”

 

Qaynaq: İbn Qeyyim Əl Cəvziyyə: Mədəricus Salikin: 2/459

Beyrut: Darul Kitəbil Arabi: 1416/1996

 

İbn Teymiyyənin tələbəsi olan İbn Şeyxil Həzzəmin (657-711 h/1259-1311 m) digər tələbələrinə ürək dirək vermək üçün yazdığı və içərisində hardasa İbn Teymiyyənin tələbələri xaricində müsəlman olmadığını vəhm etdirdiyi risaləsində öz şeyxinin qədərlərə, Allahın səmaya endirdiyi əmrlərə və qeybə vaqif olduğunu deyir:

 

شيْخُكم-  أيّدكم الله تعالى - عارف بأحكام أسمائِه وصفاتِه الذاتيةِ

ومثلُ هذا العارفِ قد يُبْصِر ببصيرته تنزُّلَ الأمر بين طبقاتِ السماءِ والأرْضِ

فالناس يحُسُّون بما يجري في عالَم الشهادة ، وهؤلاءِ بصائرُهم شاخصةٌ إلى الغيب ، ينتظِرون ما تجري به الأقدار ، يشعُرون بها أحيانًا عند تنزُّلِها

 

“Sizin şeyxiniz (İbn Teymiyyə) - Allah sizi dəstəkləsin – Allahın isim və zati sifətlərinin hökmlərini bilərdi.

Belə bir arif adam, öz bəsirətilə səmanın və yerin təbəqələri arasında (qədərlər haqda) əmrin endirilişini görər.

Normal insanlar görülən aləmdə baş verənləri hiss edir. Onların (yəni İbn Teymiyyə kimi vəlilərin) baxışları isə qeybə yönəlikdir.

Qeybdə hansı qədərlərin cərəyan edəcəyini gözləyırlər. Bəzən isə qədərlər endirildiyi zaman (daha hadisələr baş vermədən) bu bilgiyə sahib olarlar.”

 

Qaynaq: İbn Şeyxil Həzzəmin: Ət Təzkirə vəl İtibər vəl İntisar lil Əbrar: 43

Səudiyyə: Məktəbətu İbnil Cəvzi: 1408/1988

 

[Usuli]

Qeyd: Təqdim etdiyim sitatlardakı təməl faydaları tərtibləyək:

1. İbn Teymiyyə savaş olacağını nəinki öncədən bilir, hətta bu mövzuda dəqiq tarixlər söyləyirdi. Ordunun şəhərə girib nələr edəcəyini də bilirdi.

2. İbn Teymiyyə savaşdan öncə kimin qalib olacağını qəti şəkildə bilirdi. Hətta o qədər qəti bilgiyə sahib idi ki, bu nəticəni Allahın diləməsinə belə bağlamırdı...

3. İbn Teymiyyə uzaq diyarlarda sahibsiz qalmış ailələr, fərdlərinin sayını belə bilirdi.

4. İbn Teymiyyə “Əl Ləvhul Məhfuz”da yazılanlardan xəbərdar idi.

5. Öldürülməyib, uzun müddət həbs ediləcəyini bilirdi.

6. Hakimiyyətə gələnlərin taleyi, dövlətlərin yıxılacağı haqda bilgi sahibi idi.

7. İbn Teymiyyə insanların harda və nə zaman öləcəyini bilirdi.

8. İbn Teymiyyə qəlblərdən keçən, Allahdan başqa heç kimin bilmədiyini bilirdi.

9. İbn Teymiyyə qədərlərin göy və yer arasındakı axışını izləyirdi.

10. Kim İbn Teymiyyəylə düşmənçilik etsəydi Allah mütləq ona bəla verərdi.

11. İbn Teymiyyə insanlara öz qeybi bilgilərinə görə davransaydı, onlar tab gətirməzdilər. Xıdırla Musanın – hər ikisinin üzərinə Allahın salamı olsun - qissəsindəki kimi...

12. Burada zikr edilənlər onun kəramətlərinin sadəcə kiçik bir qismidir... Hamısını toplamaq üçün böyük bir kitab tələb olunur.
 

[Usuli]

Mövzu ətrafındakı bəzi etirazların cavablandırılması:

 

Əslində məqaləni yazarkən sonunda etirazlarlar bölümü də əlavə etməyi düşünmüşdüm. Sonra məqalədə zikr etdiyim şeylərin açıqlığını və zaman azlığını nəzərə alaraq bu fikrimdən vaz keçdim. Ancaq görünür yanılmışam. Məqalə sosyal şəbəkələrdə paylaşıldığı anda etirazlar yüksəldi… Adətən kol arxasında gizlənən, nəyə inandığını belə təsbit etməkdən aciz, dünyaya gəliş məqsədi kimlərəsə əl çalmaq olan kimsələr etirazları havada qaparaq var gücləriylə bizi iftira atmaq, anlayışsızlıq və ağıl qıtlığı kimi şeylərlə ittiham etdilər… Halbuki ömrünü onun bunun kölgəsində keçirən bu siçovulların bir çoxu bizim ana dilimizdə qələmə aldığımız yazıları nəinki cavablandırmaq, orada bir ziddiyyət yaxalamaq, anlamaqdan belə acizdirlər… Hətta bu məqaləni belə zəncir gəmirərək oxuyarkən mənadan xilas olmuş həyatlarının, on beş dəqiqəsini itirmiş olarlar…

Gələk etirazı ortaya atanın iddialarına. Məni tanıyanlar bilir ki, həmişə səviyyəli müzakirələrin tərəfdarı olmuşam. Ancaq kimsə ətrafındakı “liker”lərin sərxoşluğuna qapılıb, dəfələrlə uyarılmasına baxmayaraq normal müzakirə sərhədlərini qoruya bilmirsə burada bizim edə biləcəyimiz bir şey yoxdur. Hər kəs öz safını və safının gərəkli qıldığı davranışı seçmiş olar…

 

Etirazlara cavabı iki qisimdə vermək istəyirəm. Birinci qisim ümumiyyətlə yazının motivləri, bu yöndəki etirazlar  haqqındadır. İkinci qisimdə isə məsələnin özünü müzakirə etmək və edilən etirazlara cavab vermək istəyirəm. Tövfiq Allahdandır.

 

Öncəliklə onu deyim ki, bu yazı ümumiyyətlə İbn Teymiyyəni hədəfləmirdi. Məqsədim sələfilərə bunu deməkdi: Eyni iddialara görə başqalarını təkfir edərkən İbn Teymiyyəni niyə təkfir etmirsiz?. Və məqaləmin bu hədəfi gerçəkləşdirdiyinə inanıram.

Hətta məqalə İbn Teymiyyəni tənqid üçün yazılsaydı belə, burada etiraz ediləcək bir şey yoxdur. İbn Teymiyyə mənim bildiyim qədərilə peyğəmbər deyil və xətaları, hətta saçmalıqları ola bilər və vardır. Xətası olan hər kəs isə tənqid edilə bilər. Əgər tənqid haqsız olarsa, tənqidin əslinə deyil içəriyinə cavab verilər.

İdda edilir ki, bizlər İbn Teymiyyəni müxalif olduğu üçün tənqid etmişik. Məni yaxından tanıyan hər kəs bilir ki, tənqiddə heç vaxt müvafiq-müxalif ayırımı etməmişəm və haqlı olduğum zaman kimsənin adının gurultusu məni qorxutmayıb! Təqib etdiyim məzhəbin fəqihlərini belə açıq xəta etdiyi zaman, lazım olduğu şəkildə tənqid etmişəm və Allahın iznilə edəcəyəm. Bunun onlarca şahidi vardır.

Təəssübkeşlik iddialarına gəlincə Vallahi bu sizə daha yaraşır. Hər ikimizin yazısını oxuyan ağıl və insan sahibi bunu açıqca görə bilər. Müxaliflərə qarşı acımasız, ölçüsüz tənqidlərə gəlincə mənsub olduğunuz məzhəb bu yöndə İslam ümməti içində liderliyini daim qoruyub…

 

Məsələnin özünə gəlincə, ümumiyyətlə cavab olaraq tələsik yazılmış yazı, mövzunu çözməyəcək qədər yetərsiz, kimlərinsə “qardaş iftiraya cavab verdi” deməsi üçün yetərlidir…

Yazıda belə bir üslub təqib edilir. Çoxsaylı iddiaların içindən üzərində danışılıb, sağa sola çəkiləcək olanlar seçilir, “cavablandırılır” və digərləri görməzdən gəlinib…

Prinsip olaraq onu qeyd edim ki, bizim üçün önəmli olan isimlər deyil, mahiyyətlərdir! Bu hadisələrə istər kəşf, istər zuhurat, istər qeybi bilmək, istər qeybdən ilham almaq, istər firasət deyin, hətta şərti olaraq “ABC” deyək… Məsələ budur: Bu “ABC” dediyiniz olay, sufi şeyxlərində və ya bənzərlərində ortaya çıxdıqda təkfir edilir, ancaq İbn Teymiyyə bunu etdikdə kəramət olur… Cavab istədiyimiz nöqtə budur! Əşyaların adlarını dəyişdirərək, onsuzda anlayış qıtlığından əziyyət çəkənlərin qaldırdığınız toz dumanda yolunu dahada itirməsinə çalışmayın!

Fərasətin mənasına gəlincə elə İbn Qeyyimin şərh yazdığı sözügedən kitabın Həravi tərəfindən yazılmış “Mənəzilus Sairin” adlı əslində, firasət belə tərif edilir: “Firasət – təvəssum/ diqqətlə incələmək, təfərrus/müşahidə etməkdir ki bu da müşahidə edilənlə istidlal etmədən və təcrübəyə əsaslanmadan qeybi bilməkdir”.

Curcani “Ət Tərifat” əsərində firasəti belə tərif edir: “Firasət – lüğətdə təsəbbut/əminlik deməkdir. Həqiqət əhlinin terminalogiyasında isə yəqinin hasil olması və qeybi görməkdir”.

Lakin bu terminin üzərində durmaqda fayda görmürəm. Çünki mahiyyətlərin üzərində duraraq ixtilafın daha rahat çözə bilərik. İbn Qeyyimin firasət deyərkən nə qəsd etdiyi önəmli deyil.

Bizim işlətdiyimiz “qeybi bilmə” sözünə gəlincə, yenə təkrar edirəm: bu, qeybi bilmə iddiasıdır. Bir insan başqalarının ölüm tarixlərini, ölüm yerlərini, döyüş nəticələrini, uzaq diyarlarda sahibsiz qalan ailə və uşaq saylarını, öz həbs müddətini, ölməyəcəyini bilirsə bunun adı birmənalı olaraq qeybi bilməkdir! Adını qeybi bilmək deyil, “ABC” qoysaq belə hal hazırda İbn Teymiyyə mənsublarının bu iddiaya görə təkfir etdiyi məşhurdur.

İstər bunu İbn Teymiyyə desin, istər tələbələri. Nəticə dəyişməz! Əgər bu bir iftiradırsa, bizim yox tələbələrinin iftirasıdır…

 

“Əl Ləvhul Məhfuz”da yazılanları bilməsinə gəlincə, öncəliklə o qədər xüsusun içindən bunu seçib çıxarıb, sanki bütün ixtilafın mədarı bu nöqtəymiş kimi danışırsız. Bunu bir kənara qoysaq belə, insanların ölüm yerini, tarixini, uzaq diyarlardakı ac ailələri bilmək qeybi bilmək deyilsə nədir?

Əgər bir şey çürüdüləcəksə onun ya bütün maddələrinə, yaxudda rüknlərinə saldırılar. Yoxsa hərhansı bir maddə ələ alınıb, onun ətrafında tozu dumana qatmaqla deyil…

İbn Teymiyyənin özündən belə bir iddianın dinə müxalifliyi haqda nəql zikr etmisiniz. Onun “Əl Ləvhul Məhfuz” oxuduğu haqqında iddianın sahibi, biz yox öz tələbələridir. Əgər bu bir ziddiyətdirsə bunu sizin çözməniz lazımdır bizim deyil!

Ümumiyyətlə İbn Teymiyyənin ziddiyyətə düşməsinə əngəl olan bir xüsusmu var? Məsələn tələbələrinin ondan nəql etdiyinə görə qazinin harada və nə zaman öləcəyini bilirdi. Lakin risalələrinin birində deyir:

 

لا يُستحبُّ للرجل أن يَحفِرَ قبرَه قبل أن يموت ، فإن النبي - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - لم يفعلِ ذلك هو ولا أصحابُه ، وأيضًا فإن الله تعالى يقول : (وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَداً وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ) ، والعبد لا يدري أين يموت

 

“İnsanın ölmədən öz qəbrini qazması müstəhəb deyil! Çünki Nəbi – sallallahu aleyhi və səlləm – və əshabı belə etməyib. Üstəlik uca Allah buyurur: “Heç bir nəfs sabah nə qazanacağını bilməz, Heç bir nəfs harada öləcəyini bilməz!” Qul, nə zaman öləcəyini bilməz”. Məgər İbn Teymiyyə və ziddiyyət bir birinə o qədərmi yaddır. Bizim forumda belə onun müsəlmanların parçalanmasında adların rolu haqda sözləri təhlil edilib və açıq ziddiyyəti göstərilib.

Daha sonra deyilir ki, İbn Teymiyyənin buradakı qəsdi Allahın möminlərə qələbə vəd etməsidir. Bu, batilliyi aşkar bir cavabdır. Reallığa və naslara ziddir. Sanki İbn Kəsir buraxılmış səhvin fərqinə varıb, onu qisməndə olsa düzəltməyə çalışıb. Ancaq belə yanaşmaya istidlal yox, ayənin kölgəsində gizlənmək adı yaraşır.

Çünki Peyğəmbərlərin içində olduğu ordular belə dəfələrlə yenilmişlər və bunun ən çarpıcı örnəyi Uhud savaşıdır. Şam əhli Allahın vədinə Onun elçisindən dahamı layiq idilər? İşin reallıq tərəfi belədir.

Nassa gəlincə uca Allah, Uhudda məğlub olan müsəlmanlara müraciətlə  buyurur: “Sizə bir yara toxundusa, o qövmə də bunun kimi bir yara toxunmuşdu. Bu günləri beləcə insanlar arasında dövr etdirərik...” (Ali İmran: 3/140)

Uca Allah döyüşlərdə qələbə və məğlubiyyəti kimlərəsə xas qıldığını deyil, dövr etdirdiyini bildirir. Onun üçün bu cür zorlama təvillərin faydası yoxdur!

Müsəlmanların elə Tatarlarla savaşda uduzduğu neçə neçə döyüşlər vardır. Məgər o zaman bu ayələr keçici olaraq hökmünümü itirmişdi?

Yəni uca Allah “Əl Lövhul Məhfuzda” prinsip olaraq belə bir şey yazmamışdı. Ancaq İbn Teymiyyə özü ora baxaraq müəyyən savaşda kimə qalibiyyət yazıldığını bilirdi… Tələbələrinin iddiası budur.

Sizin dediyiniz kimi ümumi mənada orada yazılanlara bütün bəşəriyyət vaqif idisə, niyə İbn Teymiyyədən təliq istəyirdilər? Bəlkə oxuyub yaza bilmirdilər və bu səbəblə orada yazılanı ancaq İbn Teymiyyə oxudu?...

Bütün bu yazdıqlarınızı incələdikdən sonra mən iltifatınıza müqabil olaraq, sizə ədəbli şəkildə “elmi toz duman yaratma ustası” adını verə bilərəm. Allah və ağıl sahibləri kimin daha səmimi olduğunu bilir.

Gətirilən nəqllərin toplusundan oratay çıxan nəticə və xüsusən İbn Şeyxil Həzzəminin sözləri açıq aydın bir şəkildə İbn Teymiyyənin eynilə sufi şeyxləri kimi qeybi bildiyinə dəlalət edir!