Mövzuda Bir İsmarıc Var

[Bədil]

Əssələmu Aleykum. Çoxdandır məni narahat edən və sizində zaman zaman toxunduğunuz bir məsələ var. Bildiyimiz kimi Şimali Qafqazda əmirlik qurulub. Bu əmirliyin nümayəndələri xüsusilə dağıstanda bir çox qardaşı sıxışdırıb, zəkat və hərbi vergi adı altında pul toplayırlar. Ödəmədən imtina edən bəzi qardaşlar öldürüldü və ya mülkləri yandırıldı, yaxud da güllə boran edildi.

Möhtərəm elm tələbələri bu prosesin şəri hökmü haqqında nə deyə bilər? Öncədən təşəkkürlər.

[Muslih]

Və aleykumus salam və rahmətullah. Sual verdiyiniz mövzu müsəlmanların böyük bir probleminin parçasıdır.

Bu mövzunu oxumadan öncə “Toxunulmazlar Kastası” adlı məqaləni oxumanızı tövsiyə edirəm. Qafqazda zəkat motivində baş verən hadisələrin bir çoxu şəriət tətbiqi yox, şəriətdə cinayət sayılan əməllərdəndir.

Məsələnin tərtibli analizini etsək:

1. Öncəliklə bu adamlar müsəlmanların imamı deyillər. Özləri əmirlik elan etmiş insanlardır. O bölgələrdə müsəlman öndərlərin razılığıyla başa gəlmiş kimsələr deyillər. Ümumiyətlə ortada başına gəlinəcək bir dövlətdə yoxdur. Sadəcə quru, ancaq gurultulu adlar vardır. Kimsə qaldığı meşədə dövlət və ya imarət elan edirsə - doğru, yanlış - bu ancaq onun hökm etdiyi meşə sahəsi üçün keçərlidir. Digər müsəlmanlar üçün bir bağlayıcılığı yoxdur.

2. Hətta bu insanlar şəriətə əsasən leqal imam olsaydılar belə, zəkat hər maldan deyil, sadəcə zahir olan mal-qara kimi mallardan alınır. Onlar isə nəinki zahir mallardan, hətta ittifaqla zəkata tebe olmayan mallardan belə haqq tələb edirlər.

3. Bu mallar şəriət əsasında toplansa belə, şəriətin tələb etdiyi yerlərə xərclənmir. Sözü gedən bölgədə bu cür tətbiqatın olmadığı aşikardır.

4. Son olaraq imam zəkat toplamağa imam adını daşımaqla deyil, real olaraq öz əhalisini qorumaqla haqq qazanır. İmamın himayə etmədiyi bölgədən zəkat toplama haqqı yoxdur. Zikr etdiyiniz kimsələrisə özlərini belə himayə etmə gücü olmadığı üçün dağlara çəkiliblər.

 

Hənəfi fəqihlərindən Alauddin Əl Kəsəni (v. 587 h/1191 m) imamın/dövlət başçısının zəkat toplama haqqının sözdə deyil, həqiqətdə imamlıq edən kimsələrə aid olduğunu vurğulayır:

 

وِلايةُ الآخِذ فأنواعٌ : منها وجودُ الحِماية مِن الإمام حتى لو ظهَر أهلُ البغي على مدينةٍ مِن مَدائنِ أهل العدْل أو قريةٍ مِن قُراهُم وغلَبوا عليها فأخَذوا صدقاتِ سوائمِهم وعشورَ أراضِيهم وخَراجها ثم ظهَر عليهم أهلُ العدْل لا يأخُذ مِنهم ثانيا

لأن حقَّ الأخْذ للإمام لأجْل الِحفْظ والحِماية، ولم يُوجد إلا أنهم يُفتون فيما بينهم وبين ربّهم أن يُؤّدوا الزكاةَ والعشورَ ثانياً

 

“Zəkat alma vilayətinə/yetkisinə gəlincə bunun növləri var. Onlardan biri İmamın/Dövlət başçısının (o bölgəni) himayəsidir.

Belə ki, əgər üsyançılar dövlətin bir şəhərini və ya qəsəbəsini ələ keçirər, orada onların mal qaralarının zəkatını, ərazilərinin öşür və xəracını toplayarsa, daha sonra dövlət onlardan bu şeyləri ikinci dəfə ala bilməz.

Çünki, imamın/dövlət başçısının zəkat alma haqqı, qoruma və himayə səbəbilədir və sözü gedən halda bu (himayə) mövcud deyildir.

Lakin alimlərimiz bu halda olan kimsənin (hüquqi olaraq deyil) Allahla öz arasında olan məsuliyyətdən qurtulması üçün zəkat və öşrü iadə etməsinə fətva veriblər.”

 

Qaynaq: Alauddin Əl Kəsəni: Bədəius Sanəi: 2/450

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1424/2003

 

 

Nəticə olaraq sözü gedən insanların nəinki bu səbəblə kimsəni öldürmək, hətta əslən bu mallarda vilayət baxımından heç bir haqqı yoxdur. Bu proseslər “şəriət qoruyucularının” şəriəti heçə sayma örnəklərindən biridir.

Bütün bu saydıqlarımız səthi bir müzakirənin məhsuludur. Oradakı hadisələri yaxından təqib edənlər, durumun çox vahim olduğunun, bu savaşın faktiki olaraq uduzulduğunun, işlərin yarı cinəyətkar qruplaşmaların əlinə keçdiyinin fərqindədirlər.

Həmçinin məlumdur ki, Dağıstan bölgəsində “reket” yoluyla toplanan pullar astronomik məbləğlərə çatır. Bu pulların təyinatı xaricində dağıdılmasının qarşısını almaq yerinə, kiçik məbləğlər üçün zəkat adı altında müsəlmanların qanını tökmək Allah nəzdində çox çirkin bir davranışdır. Və bütün bu çirkinliklərin nəticələrini oradakı hərəkatın gedişatında görmək mümkündür...

Müsəlmanlar gözləri önündəki şeyləri görmədikcə, gördüklərinin üzərində düşünmədikcə, fərqinə vardıqları nöqtələrdə tənqidə cəsarət tapmadıqca hər şey bu şəkil davam edəcək.