Bu mövzudakı ismarıc sayı: 2

[Muslih]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Hədislər Dinimizin ikinci qaynağı sayılsa da Quran kimi orijinallığını qoruya bilmədiyi açıqdır.

Bizi israrla hər şeyin yolunda olduğuna inandırmağa çalışsalar da, həm nəzəri üsul sahəsində, həm də praktik sahədə ciddi problemlərin olduğu açıqdır.

Qaynaq olaraq qəbul etdiyimiz sular yetərincə filtrlənmədiyi üçün ana qaynağı kirlətməsi də qaçınılmazdır…

Bu məqaləmdə həm üsul həm də praktik yöndən hədis tənqidlərimi toplamaq istəyirəm. Beləcə qaynaqlarımızın durulmasında bizim də əməyimiz olsun. Xüsusilə də, bu həqiqətləri dilə gətirib, aqibətinə qatlanacaq insanlar yox deyiləcək qədərkən… Tövfiq yalnız Allahdandır!

[Muslih]

“Tək Sayda İsticmar” Hədisinin Tənqidi

 

Bizə Peyğəmbər adına nəql edilən hədislərdən birində deyilir:

 

عن أبي هريرةَ ، يرفَعه :  إذا استَجمَر أحدُكم ، فليستَجْمِرْ وِتْرًا ، فإنَّ اللهَ وِترٌ يُحِبُّ الوِتْرَ

 

“Əbu Hureyrə Peyğəmbərə isnadla deyir: Sizdən biri isticmar etdikdə tək sayda etsin! Çünki, Allah təkdir və təki sevər!”

 

Hədisi Əhməd bin Hənbəl Müsnədində nəql etmiş və kitabı təhqiq edən Şuayb Əl Arnaut başçılığındakı heyət 7345 ci hədis təliqində “Buxari və Muslim şərtlərinə görə səhihdir” ifadəsilə, Əhməd Şakir isə 7340 cı hədis təliqində “səhih” ifadəsilə Peyğəmbərə nisbətini təsdiqləmişlər.

 

Hədisin Əlbəni tərəfindən səhih sayılan (Səhihul Camiis Sağir – 1830 cu hədis) versiyası isə belədir:

 

إنَّ اللهَ وِتْرٌ يحِبُّ الوِتْرَ، فإذا استجْمَرْتَ فأوتِرْ

 

“Allah təkdir və təki sevər. Elə isə, isticmar etdiyin zaman tək sayda et!”

 

Hədisin tam anlaşılması üçün mənasını biraz da açıqlayaq.

İsticmar – Tualet ehtiyacını dəf edərkən öndən və ya arxadan çıxan nəcasətin xırda daşlarla təmizlənməsidir.

Tək sayda etmək – yəni bu nəcasət təmizləməsini tək sayda daşla etmək. Məslən 3, 5, 7 … Buradakı təklik, cütün əksi olan təklikdir.

Elə isə, hədisin xülasəsi bu şəkilədir:

“Allah təkdir və təki sevər! Elə isə tualet sonrası öndən və ya arxadan çıxan nəcasəti təmizləmək üçün seçdiyiniz daşların sayı tək olsun!”

 

Peyğəmbərə nisbət edilən və mənə görə Peyğəmbərin əsla dilə gətirməyəcəyi bu sözlər haqqındakı fikirlərim aşağıdakı kimidir:

1. İnsandan çıxan nəcasətin üzərinə yaxıldığı daşların sayını Allahın təkliyiylə əlaqələndirmək zındıqlıq və Allahı ələ salmaqdır! İnsanların ən kafirlərinin deyə biləcəyi bu cür bir iyrəncliyin Allah elçisinə nisbət edilməsi və bu nisbətin mümkün sayılması necə caiz ola bilər?

2. Bəli Allah təkdir. Lakin Onun təkliyi ümumiyətlə say yönündən deyil, bənzərsizliyi yönündəndir. 3, 5, 7 kimi tək sayların ümumiyyətlə tövhidlə nə əlaqəsi ola bilər?
Məgər uca Allah öz kitabında “Allah üçün üçüncüsüdür deyənlər kafirdirlər” buyurmurmu? Elə isə 3 və ya 5 kimi saylar tövhidlə yox şirklə əlaqəli olmalı deyilmi..?

3. Əgər Allahın bu cür bir sevgisi olsa və bunun rəqəmlərdə göstərilməsini istəsəydi şübhəsiz ki öz tövhidinin nəcasət təmizlənməsində yox, namaz kimi bir ibadətdə əks olunmasını istərdi. Lakin, biz görürük ki, bir gün ərzində qıldığımız namazlarda - axşam namazı xaric - rükət sayı cütdür. Ayrıca nafilə namazların tamamına yaxınında rükətlər cüt saydadır.

Qulun Allaha ən yaxın olduğu səcdələrin sayı isə, bütün namazlarda istisnasız cütdür… Olmayan ağlınızın buna münasibəti necədir?

4. Bütün bu tənqidi nöqtələrə əlavə olaraq bu cür bir hədisin keçilməz qala sayılan hədis filtrlərindən keçməsi ayrı bir rəzalətdir… On dörd əsr ərzində hədisdəki bu bariz anormallıq heç kimi narahat etməyib…Çünki, sənəddəki filankəslər güvəniləcək adamlardır. Bəlkə də, müxalif məzhəbləri dəsətəkləyən hədisləri zəiflətməklə məşğul olduqları üçün vaxtları qalmayıb…
Əgər kimsə bu hədisin Peyğəmbərə nisbət edilməsinə qarşı çıxıbsa bunun tək səbəbi sənəddəki hansısa ravinin küçədə yemək yeməsidir… Məzmunun küfr ifadə etməsi “dərin əllamələr” üçün bir şey ifadə etməyib…

Əgər bir yolda qaçaq insanları yaxalamaq üçün postlar qurulubsa və o postlardan nəinki qaçaq adamlar hətta yük avtomobilləri keçə bilirsə bu hadisə ağıl sahiblərinə postlardakı halın nə olduğunu göstərir… Ağıl sahiblərinə…

Ağlını işlətməyənlərə Allahın vədi isə, üzərlərinə nəcasət yağmasıdır… Elə bir nəcasət ki, onu nə tək, nədə cüt sayda daşla təmizləyə bilmirlər…

[Muslih]

“Mədinə Körük Kimidir” Hədisinin Tənqidi

 

Buxari, Muslim və başqalarının rəvayət etdiyi məşhur və ittifaqla səhih olan bir hədisdə deyilir:

 

عن جابرِ بن عبد اللهِ ، أن أعرابيًّا بايعَ رسولَ الله صلى الله عليه وسلم ، فأصابَ الأعرابيَّ وَعْكٌ بالمدينةِ ، فأتى النبي صلى الله عليه وسلم ، فقال : يا محمدُ ، أقِلْني بيعتي ، فأبى رسولُ الله صلى الله عليه وسلم ، ثم جاءَه ، فقال : أقِلْني بيْعَتي ، فأبى ، ثم جاءَه ، فقال : أقِلني بيْعتي فأبى ، فخرَج الأعرابيُ ، فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم : إنما المدينةُ كالكِير ، تنفِي خَبْثَها ، وينصَع طَيِّبَها

 

“Cabir bin Abdillahdan: Bir bədəvi Peyğəmbərə beyət etdi. Daha sonra Mədinədə qızdırma xəstəliyinə tutuldu və Peyğəmbərin yanına gəlib dedi: Ey Muhəmməd! Mənim beyətimi ləğv et.

Peyğəmbər ondan üz çevirsə də yenidən iki dəfə yanına gəlib tələbini təkrarladı. Peyğəmbər təkrarən üz çevirdi. Sonra bədəvi Mədinədən çıxıb getdi.

Peyğəmbər buyurdu: Mədinə (dəmirçilərin istifadə etdiyi) körük kimidir! Xəbislərini kənarlaşdırar, təmizlərini ortaya çıxarar.”

 

Bu hədis haqqında tənqidi fikirlərim aşağıdakı kimidir:

1. Hədisdə tənqid edilməyə ən layiq nöqtə Mədinəyə nisbət edilən xüsusiyyətdir. Pisi yaxşıdan ayırıb, şəhərdən çıxarma xüsusiyyəti…
Bu xüsusiyyət ya şəhərin özündə, ya da əhalisində ola bilər. Bir şəhərin bu xüsusiyyətə sahib olmadığında şübhə yoxdur.
Şəhər əhalisinə gəlincə Qurani Kərim və müşahidə dəlalət edir ki, Mədinə əhalisi nəinki pisləri arasından təmizləmə xüsusiyyətinə sahib deyildi, hətta şəhərin bir qismi insanların ən şərlilərindən olan münafiqlərdən ibarət idi. Onlar orada yaşayır, orada ölürdülər. Allahın Kitabında buna dəlalət edən onlarca ayə vardır.
Əgər xəstəlik səbəbilə öz diyarına dönmək istəyən biri xəbis sayılırdısa, o zaman heç bir şəri üzrü olmayan və müsəlmanların ən zərərli düşməni olan münafiqlər bu vəsfə daha layiq deyildilərmi? Niyə Mədinə onları çıxarmadı?

2. Uca Allah münafiqlikdə kök atmış kimsələrin bir qismini Peyğəmbərin də tanımadığını bəyan edərək buyurur:
“Ətraf bölgələrdəki bədəvilərdən və Mədinə əhlindən nifaqa vərdiş etmiş münafiqlər var. Sən onları tanımırsan, biz tanıyırıq...” (Ət Tövbə: 9/101)

Əgər Peyğəmbər nifaqı adət halına gətirmiş kimsələrin bir qismini tanımırdısa Mədinə əhlinin tanıması və onları şəhərdən çıxarması necə mümkün ola bilər?

3. Biz geriyə dönüb ilahi sünnətə baxdıqda bu hədisdəki mənanın tam əksini görürük. Nuh və Lutun xanımları küfr və nifaqlarına rağmən nəinki şəhərdən, hətta evlərindən çıxarılmadılar... Peyğəmbərlərin evlərinin pis insanlardan təmizlənməsi, şəhərlərinin təmizlənməsindən daha önəmli deyildimi?
Hər nə qədər bunun bizim Peyğəmbərə verilmiş xüsusiyət olma ehtimalı dilə gətirərək “cavab” verilməyə çalışılsa da bu çox uzaq ehtimaldır...

4. Bəziləri bu hədislə Qiyamət öncəsi Mədinənin kafir və münafiqləri təmizləyəcəyinin qəsd edildiyini deyərək təvil etməyə çalışsalar da, hədisin mətni bunu qəti şəkildə rədd edir. Peyğəmbər bu sözü məhz bədəvinin Mədinədən getməsi üzərinə, müəyyən hadisə haqqında söyləmişdir. Bu yönü dəstəkləyən başqa ümumi ifadəli hədislər də vardır.
Qiyamətdən öncə Mədinənin özünü təmizləyəcəyi hədisi isə başqa bir hədis olub, ayrıca müzakirəyə möhtacdır.
Əgər bu hədisin şərhlərinə müraciət etsəniz, sizi rahatladacaq və “bu qənaətbəxş təvildir” deyə biləcəyiniz bir açıqlama görə bilməzsiniz. Görəcəyiniz açıqlamalar isə, başını quma soxmaqdan başqa bir şey olmayacaq...

 

Xülasə olaraq İslam tarixində şəhərlərin fəzilətləri haqqında çox absurd və tutarsız rəvayətlər uydurulmuşdur. Bu uydurmaların təməl motivlərindən biri məhz siyasi səbəblərdir ki, bu hədisin də Zubeyri-Əməvi çəkişməsinin bir məhsulu olma ehtimalı yüksəkdir.

Lakin təəssüf ki, bizim “Hədis Üsulu” adlandırdığımız elmdə hədislərin siyasi təsirə məruz qalması və bunun fəsadlarının necə təsbit edilib ortadan qaldırılacağı haqda işə yaracayacaq bir kiçik bab da tapa bilməzsiniz... Halbuki hədislərin sağlamlığına təsir edən ən böyük amillərdən biri məhz siyasidir…

Məhz üsuldakı bu boşluq səbəbilə yaxın zamanda Şam hədisləri nağıllarıyla minlərcə insanı Suriya torpaqlarına toplayıb qırdıranlar hazırda susmağa və rəzil halda başlarını önə əyməyə məhkum oldular.

İllər öncə bu hədislərin tamamilə siyasi təbliğat məhsulu olduğunu dediyimizdə bizi daşqalaq edənlər, hazırda o qədər susqundurlar ki, sanki Şamın üzərinə Rəhmanın mələklərinin qanadlarının gərildiyinə imanı vacib görən səfehlər onlar deyildi... Ağıl sahibləri ibrət alın...!