Bu mövzudakı ismarıc sayı: 35

[Usuli]

بسم الله الرحمن الرحيم

 

Haqq olduğuna inandığımız üçün, bir çoxuna müxalifət edərək tutduğumuz mövqeylərdən biridə Əbu Sufyanın oğlu Muaviyəyə münasibətimizdir.

Bu bizim üçün aktuallıq təşkil edən bir mövzu olmasada, zamanla aktuallaşdı və insanlar bu məsələni artıq Əhli Sünnət olmağın ölçüsü halına gətirdilər. Beləki Muaviyəni sevmək sünnilik, buğz etmək rafizilik sayıldı. Bu, batilliyində şübhə olmayan bir tərəzi, əsassız bir yoldur.

Mövzu çox şaxəli olsada mən Əhli Sünnət alimlərindən bu mövzuda həmfikir olduğumuz kimsələrin görüşlərini zikr etməklə kifayətlənəcəyəm. Düşünürəm ki, bu miqdar bir bilgi bu məsələnin tərəzi olmadığını anlamaq üçün "ilk yardım" olaraq, düşünməkdən ürküdülmüş müsəlmanlara yetərli olacaq. Tövfiq Allahdandır.

[Usuli]

Qədim Hənəfi fəqihlərindən Əbul Ala Əl Ustuvai (343-432 h/954-1040 m) məzhəb alimlərinin usuluddin haqqında sözlərini topladığı “Kitəbul İtiqad” adlı əsərində Əbu Hənifənin tələbəsi, Bəlxin imamı sayılan Səlm bin Salimdən nəqlən deyir:
 

وعن سَلْم بن سالم قال : سمعت أبا حنيفة - رضي الله عنه – يقول : ما جاريتُ أحدا بسيئته قط ، قال : أتدْرون لِم يُبغِضُنا أهلُ البصْرة ؟ قلنا : لا , قال : لأنا لو حضَرنا صِفِّين كُنا مع عليِّ رضي الله عنه على معاوية , فلذلك لا يُحبُّوننا

 

“Səlm bin Səlim  dedi: Əbu Hənifənin – Allah ondan razı olsun - belə dediyini duydum: Qətiyyən heç kimin pis əməliylə razılaşmadım!

(Əbu Hənifə) dedi: Bilirsinizmi Bəsrəlilər bizə niyə nifrət edirlər? Bilmədiyimizi söylədik.

(Əbu Hənifə) dedi: Çünki, əgər biz Siffin savaşında olsaydıq Muaviyəyə qarşı Əlinin – Allah ondan razı olsun – yanında yer alardıq (savaşardıq)! Onlar da bunun üçün bizi sevmirlər.”

 

Qaynaq: Əbul Ala Əl Ustuvai: Kitəbul İtiqad: 191

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 2005
 

Qeyd: Bu rəvayəti başqa Hənəfi alimləridə zikr etmişlər. Məsələn Əbu Muhəmməd Əl Harisi “Kitəbul Kəşf”, Ayni “Aqdul Cuman” adlı əsərlərindədə qeyd etmişlər. Ancaq digər rəvayətlərdə nifrət edənlərin Şamlılar olduğu söylənir ki, bu həqiqətə daha uyğundur.
Gördüyümüz kimi imam Əbu Hənifə burada “əlimizin batmadığı qana dilimizi batırmayaq” prinsipilə deyil, uca Allahın Quranda əmr etdiyi “iki tayfadan həddini aşanla savaşın” ayəsinə uyğun davranmışdır.

İmam həmçinin Bəttiyə yazdığı risalədə həm Əlinin – kərrəmallahu vəchəh – həmdə Muaviyənin haqlı olduğu düşüncəsinin batil olduğunu açıq şəkildə söyləmişdir.

 

[Usuli]

Məşhur muhəddis, “Əl Musannəf” sahibi Abdur Razzaq bin Həmmam (126–211 h/744–827 m) Muaviyə haqqında:

 

قال أبو جعفر العُقيْلي : حدثنا أحمد بن بُكيْرٍ الحضْرَمي ، حدثنا محمد بن إسحاق بن يزيد البصْري ، سمعت مخلَدا الشَّعِيرِي يقول   

كنتُ عند عبدِ الرزاق ، فذكَر رجلٌ معاويةَ ، فقال : لا تقذِّر مجلسَنا بذكْرِ ولَدِ أبي سفيانَ

 

“Əbu Cəfər Əl Uqeyli – Əhməd bin Bukeyr Əl Hadrami – Muhəmməd bin İshaq bin Yezid Əl Bəsri: Məxləd bin Əş Şairinin belə dediyini duydum:

Abdur Razzaqın yanındaydım. Bir nəfər Müaviyədən bəhs etdi. Abdur Razzaq dedi: Əbu Sufyanın oğlunun adını çəkərək məclisimizi zibilləmə!”

 

Bu rəvayəti bir çox kimsə nəql etmiş, hətta bəziləri bu rəvayəti Abdur Razzaqı şiəliklə ittiham edərək cərh etmək üçün istifadə etmişlər...

Rəvayətin keçdiyi qaynaqlardan bəziləri: Zəhəbinin “Təzkirətul Huffaz”, “Siyər”, “Mizanul İtidal” kitabları, Uqeylinin “Əd Duafa”, İbnul Cəvzi “Əd Duafa vəl Mətrukin” adlı əsərləri.
 

[Muslih]

Məşhur “Əl Mustədrək” adlı hədis kitabının sahibi Hakim Ən Neysəburi hamımız tərəfindən tanınan biridir. Təracim kitabları onun öygüsüylə doludur. Zəhəbi onu imam, hafiz, mühəddislərin şeyxi, Subki imaməti üzrə ittifaq edilmiş hafiz, Farisi öz əsrində mühəddislərin imamı adlandırmış, İbn Furak kimi mütəkəllimlər onu özlərindən üstün görmüşlər.

Bütün görüşlərində şiələrdən uzaq olan Hakimi bəziləri sadəcə Müaviyəni sevmədiyi üçün Rafizi olaraq isimləndirməkdən çəkinməmişlər... Özlərindən dinləyək:

 

قال ابن طاهر : كان شديدَ التعصُّب للشيعة في الباطن ، وكان يُظهِر التسنُّن في التقديم والخلافة ، وكان منحَرفا غاليا عن معاوية - رضي الله عنه - وعن أهل بيته ، يتظاهر بذلك ، ولا يعتذِر منه

فسمِعت أبا الفتح سَمْكَوَيه بهراة ، سمعت عبد الواحد الملِيحي ، سمعت أبا عبد الرحمن السُّلمي يقول : دخلتُ على الحاكم وهو في داره ، لا يُمكنه الخروج إلى المسجد مِن أصحاب أبي عبد الله بن كرَّام ، وذلك أنهم كسَروا مِنْبرَه ، ومنَعوه مِن الخروج ، فقلتُ له : لو خرَجت وأمْليْتَ في فضائل هذا الرجل حديثاً ، لاسترحتَ من المحنة ، فقال : لا يجيء مِن قلْبي ، لا يجيء مِن قلْبي

 

“İbn Tahir onun batində ciddi şiə mütəəssibi olduğunu, ancaq (digər xəlifələri) önə keçirmə və xilafət məsələsində sünniliyi izhar etdiyini, Müaviyəyə və onun ailəsinə (Yezidi qəsd edir) qarşı aşırı olduğunu, bunu açıqca söylədiyini və ona üzr tanımadığını demişdir.

Əbul Fəth ibn Səmkəveyhdən Heratda dinlədim: Abdul Vahid Əl Məlihi belə dedi: Əbu Abdir Rahman Əs Suləmi dedi:

Əbu Abdillah Əl Hakimi evində ziyarət etdim. (Kərramilərin lideri olan məşhur mücəssim) Abdullah bin Kərramın əshabının əlindən məscidə gedə bilmirdi. Çünki onlar onun minbərini qırmışdılar və onu evdən çölə çıxmağa qoymurdular.

Hakimə dedim: Çıxıb bu adamın (Muaviyənin) fəziləti haqda bircə hədis nəql etsən bu fitnədən qurtularsan. Cavabında dediki: içimdən gəlmir! içimdən gəlmir!”

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubələ: 17/175

Beyrut: Muəssəsətur Risələ: 1405/1985

 

Qeyd: Burada bəzi nöqtələrə toxunmadan keçə bilməyəcəm:

1. Hakim Müaviyəni ciddi şəkildə tənqid edənlərdən olmuş və onun fəzilətini qəbul etməmişdir. Bəziləri bu səbəblə onu Rafizi, bəziləri isə yüngülləşdirərək şiəyə meylli adlandırmışlar.

2. “Cərh imamı” olan bəzi kimsələrin zahirdə bəzi lüzumsuz şeylərə dayanaraq insanları cərh etdiyinə rast gəlmişdim. Ancaq insanların qəlbini oxuyaraq zahirdə sünni, daxildə şiə olduğuna belə qərar verə biləcək qədər mahirləşmiş olanlarına ilk dəfə rastladım...

3. Onlar qatında Rafiziliyin tək ölçüsü Müaviyə və onun zorla müsəlmanların başına keçirdiyi nanəcib oğlu Yezidi sevməməkdir. İstərsən kitabında dörd xəlifənin və Aişənin fəzilətləri haqda bab aç, Müaviyə və Yezidi sevmədikcə Rafizisən.

4. Diqqətinizi çəkmək istədiyim bir nöqtə də bəzi “dini-cinayətkar” qruplaşmaların bu mövzudakı təzyiqləridir. Müaviyə və Yezidi sevmədikcə ev dustağı olmaqdan başqa seçənəyiniz qalmır.

Şübhəsiz ki ev dustağı olmaq, zülm özgürü olmaqdan daha xeyirlidir. Və Əhli Sünnət kiminsə atadan qalma bostanı deyil ki, öz qoyduğu tutarsız ölçülərlə insanları o bostana alsın və ya çıxarsın...

Batil isim dəyişdirməklə batillikdən qurtulmadığı kimi, Haqq da isim dəyişdirməklə haqq olmaqdan çıxmaz!
 

[Usuli]

Səhabədən Ammar bin Yasir Şamlıları/Müaviyə tərəfdarlarını təkfirdən çəkindirmiş, lakin onların fisq və zülm etdiklərini deməyi uyğun görmüşdür. Bunu Beyhaqi və İbn Əbi Şeybə rəvayət etmişdir. Rəvayətin sənədi haqqında təməl kitablarda məlumat tapa bilməsəmdə, bəzi təhqiq kitablarında "həsən li ğayrih" qeydini gördüm.

 

Hafiz Əbu Bəkr Əl Beyhaqi (384-458 h/994-1066 m) "Əs Sunənul Kubra" adlı hədis məcmuasında deyir:

 

أخبرنا أبو زكريّا بن أبى إسحاقَ أخبرنا أبو عبدِ الله بن يعقوبَ حدثنا محمد بن عبدِ الوهّاب أخبرنا جعفرُ بن عونٍ أخبرنا مِسْعَرٌ عن عبدِ الله ِبن رَباحٍ أن عمّارًا رضى الله عنه قال : لا تقولوا : " كفَر أهلُ الشامِ " ولكن قولوا : فسَقوا أو ظلَموا

 

"Hədis: 16761: Əbu Zəkəriyyə bin Əbi İshaq – Əbu Abdillah bin Yaqub – Muhəmməd bin AbdilVəhhəb – Cəfər bin Avn – Misar bin Abdillah bin Rəbah: Ammar (bin Yasir) Allah ondan razı olsun dedi:

"Şam Əhli (Müaviyə tərəfdarları) küfr etdilər" deməyin! Lakin "fisq etdilər" və ya "zülm etdilər" deyin!"

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əl Beyhəqi: Əs Sunənul Kubra: 8/302

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1424/2003

 

 

İbnu Əbi Şeybə (159-235 h/776-849 m) "Əl Musannəf" adlı hədis məcmuasında deyir:

 

حدثنا وَكِيعٌ ، عن حَنَشِ بنِ الحارثِ ، عن شيخٍ له يقال له رِياحٌ ، قال : قال عمّارٌ : لا تقولوا : " كفَر أهلُ الشامِ " ، ولكن قولوا : فسَقوا , ظلَموا

 

حدثنا وكيعٌ ، عن مِسْعَرٍ ، عن عبدِ الله ، عن رِياحٍ ، عن عمّارٍ ، قال لا تقولوا : " كفَر أهلُ الشامِ " ، ولكن قولوا : فسَقوا , ظلَموا

 

"Hədis: 38997: Vəki- Hanəş bin Əl Haris - Riyah adlı bir şeyxi: Ammar (bin Yasir) dedi:

"Şam Əhli (Müaviyə tərəfdarları) küfr etdilər" deməyin! Lakin "fisq etdilər", "zülm etdilər" deyin!"

 

"Hədis: 38998: Vəki – Misar – Abdullah – Riyah – Ammar (bin Yasir):

"Şam Əhli (Müaviyə tərəfdarları) küfr etdilər" deməyin! Lakin "fisq etdilər", "zülm etdilər" deyin!"

 

Qaynaq: İbnu Əbi Şeybə: Əl Musannəf: 21/407

Darul Qiblə: 1427/2006
 

[Usuli]

Şəxsiyyət sahibi olmadıqları üçün öz miskin həyatlarını "kraldan çox kralçı" olaraq yaşayan beyin xədimlərinin, bu kralçılıq oyununda tez tez dilə gətirdiyi və bizə qarşı istifadə etməyə çalışdığı sözlərdən biri belədir: Alimlərin bir çoxuna görə Səhabəni söymək küfrdür...

Bu sözə cavab olaraq, Səhabənin kimliyi, söymənin mahiyyət və motivlərinə toxunmadan, qısa yoldan bu iddianı öz əleyhlərinə çevirərək deyirik: Əgər səhabəni söymək küfrdürsə, bu qaydaya görə kafirlərin ilki Muaviyədir. Çünki onun salihlərin öndəri olan Əlini söydüyü, minbərlərdən lənət oxutduğu səhih şəkildə nəql edilmişdir.

 

حدثنا قتيبة بن سعيد ، ومحمد بن عباد - وتقاربا في اللفظ - قالا : حدثنا حاتم وهو ابن إسماعيل - عن بكير بن مسمار ، عن عامر بن سعد بن أبي وقاص ، عن أبيه ، قال : أمر معاوية بن أبي سفيان سعْدا فقال : ما منَعك أن تسُبَّ أبا التراب ؟ فقال : أما ما ذكرتُ ثلاثا قالهن له رسول الله صلى الله عليه وسلم فلن أسبُّه ، لأن تكون لي واحدة منهن أحب إلي من حُمْرِ النَّعَم ، سمعت رسولَ الله صلى الله عليه وسلم يقول له ، خلَّفه في بعض مغازيه ، فقال له علي : يا رسول الله خلَّفتني مع النساء والصبيان ؟ فقال له رسول الله صلى الله عليه وسلم : أما ترضى أن تكون مِني بمنزلةِ هارون مِن موسى ؟ إلا أنه لا نبوة بعدي

وسمعته يقول يوم خيبر لأُعْطِيَنَّ الرايةَ رجلا يحبُ اللهَ ورسوله ، ويحبه الله ورسوله , قال فتطاولنا لها فقال: ادعوا لي عليا , فأتي به أرمدَ ، فبصَق في عينه ودفع الراية إليه ، ففتح الله عليه ، ولما نزلت هذه الآية : {فقل تعالوا ندع أبناءنا وأبناءكم} دعا رسول الله صلى الله عليه وسلم عليا وفاطمة وحسنا وحسينا فقال : اللهم هؤلاء أهلي

 

"2404 - Muaviyə bin Əbi Sufyan, Sad bin Əbi Vaqqası çağırdı. (Əlini söyməsini istədi. Sad bundan imtina edincə) Muaviyə ondan soruşdu: Əbu Turabı/Əlini söymənə əngəl olan nədir?

Rəsulullahın - sallalahu aleyhi və alə alihi və səlləm - onun haqqında zikr etdiyi üç xüsus vardır ki, onları xatırladığım müddətcə mən əsla Əlini söymərəm. Bunlardan hər biri mənim üçün qırmızı dəvələrdən xeyirlidir:

1. Rəsulullah bəzi savaşlarda onun arxa cəbhədə qalmasına qərar vermişdi. Əli ona dedi: Ey Allahın rəsulu! Məni qadın və uşaqlarla bərabərmi qoyursan? Rəsul belə cavab verdi: "Mənim yanımda Harunun Musa yanındakı mərtəbəsindəki kimi olmaq istəmirsənmi? Ancaq məndən sonra peyğəmbərlik yoxdur!"

2. Xeybər günü Rəsul belə dedi: "Bu bayrağı elə birinə verəcəm ki, Allahı və Rəsulunu sevir. Allah və Rəsuluda onu sevir." Hamımız bayrağı almağa ümid edirdik. Rəsul dedi: "Əlini yanıma çağırın!"

Əli gözü xəstə halda gəldi. Peyğəmbər onun gözünə tüpürcəyini sürdü və bayrağı ona verdi. Allahda ona fəthi müyəssər etdi.

3. "De: Gəlin oğullarımızı və oğullarınızı çağıraq..." ayəsi nazil olduqda, Rəsulullah Əlini, Fatiməni, Həsən və Hüseyni çağırdı və dedi: "Allahım mənim ailəm bunlardır"..."

 

Qaynaq: Muslim bin Əl Həccac: Səhih Muslim: 4/1871

Beyrut: Daru İhyaəit Turasil Arabi

 

Hədisi Əhməd bin Hənbəl, Tirmizi, Hakim, İbn Macə, Nəsai, İbn Əbi Şeybə və başqaları da rəvayət edib. İbn Macənin rəvayətində, Muaviyənin Əlini təhqir edib, söydüyü və Sadın buna qarşı çıxdığı rəvayət edilir.

Maraqlıdır görəsən başına yuxarıdan düşən hər damcını yağış zənn edən bu tayfa, öz qoyduqları qaydaya görə Peyğəmbərin ailəsini söyənləri, təhqir edənləri təkfir və ya təfsiq edəcəklərmi? Yoxsa Yəhudilərin təcrübəsini paylaşacaqlar? 
 

[Usuli]

Uca Allah hər bir orqanımızı bir funksiyanı yerinə yetirmək üçün yaratmışdır. Bu orqanlar öz təyinatı üzrə işlədilmədiyi zaman, funksianallığını qisməndə olsa itirir.

Müsəlmanlar arasında işlədilmədiyi üçün koralmış orqanların ilki beyindir... Bu səbəblə onların bir çoxuna bəsit məsələləri başa salıb, nələrisə isbatlamaq üçün uzun uzadı məqalə və kitablar yazmaq gərəkli olur. Bununla yanaşı işin içinə təssübün də qatıldığını düşünsək...

Yuxarıda Muslimin səhihindən Muaviyənin Əli bin Əbi Talibi söyməsi haqda nəql təqdim etmişdim. Beyni kirada olduğu üçün muhakimədən məhrum olan kimsələr buna qarşı etirazlar etdilər. Bəziləri bunun səhih olmadığını dedi, bəziləri heç bir əsasa dayanmayan təvillər zikr etdi. Dahada irəli gedib, bizi “möminlərin dayısına” iftira atmaqla ittiham etdilər.

Lakin dayılarının gül balaları bütün etirazları kol arxasında gizlənərək etdilər. Cəsarətlərini toplayıb, Forumda belə yaza bilmədilər.

Əslində bu etirazlar bir yönüylə faydalı oldu. Yazımızı dahada genişləndirdik, müxtəlif yönlərdən dəstəkləyib, şübhələrinə cavab verdik... Hər çırpınmaları xəstə qəlblərinə batmış oxun yarasını genişlətdi və Allahın iznilə genişlədəcək!

 

Muslimin hədisində Muaviyənin Əlini söyməsi açıq şəkildə zikr edilməyib deyən “təhqiq əhli” üçün, söydüyünə, lənət oxuduğuna və oxutduğuna dair açıq ifadəli rəvayətləri təqdim edirəm.

 

İbn Macənin rəvayəti:

 

قدِم معاوية في بعضِ حجَّاته ، فدخَل عليه سعد ، فذكروا عليا ، فنال منه ، فغضِب سعد

 

"Muaviyə Həcc üçün gəlmişdi. Sad onun yanına getdi. Məclisdə Əlinin adı zikr edildi. (Muaviyə) onu söyüb, təhqir etdi. Sad bundan qəzəbləndi."

 

Kitabı müstəqil olaraq təhqiq edən, Arnaut və Əlbəni isnadının səhih olduğunu demişdir. 

Hədis həmçinin İbn Əbi Şeybənin müsənnəfində də mövcud olub Muhamməd Avvamə tərəfindən də “isnadı güclüdür” şəklində dəyərləndirilmişdir.

 

Hədisdə keçən "nələ minh" kəliməsinin izahında Fuad Abdul Baqi belə deyir:

 

ش (فنال منه) أي نالَ معاويةُ مِن علي ووقَع فيه وسبَّه

 

"Yəni: Muaviyə Əlini təhqir etdi və onu səbb etdi/söydü"

 

İbn Macəyə haşiyə yazan Hənəfi alimi Sindi deyir:

 

قوله : (فنال منه) أي نالَ معاوية مِن علي ووقَع فيه وسبَّه بل أمَرَ سعدا بالسب كما : قيل في مسلم والترمذي

 

"Yəni: Muaviyə Əlini təhqir etdi və onu səbb etdi/söydü. Hətta Muslim və Tirmizidə zikr edildiyi üzrə Sada da söyməsini əmr etdi."

 

Hakim, Əhməd, Nəsai, İbn Əbi Şeybə, Tabəraninin rəvayət etdiyi, Zəhəbinin, Hakimin, Arnaut və Vasiyullah bin Muhəmmədin “səhihdir” dediyi hədis:

 

دخلتُ على أم سلمة ، فقالت لي : أيسبُّ رسولُ الله صلى الله عليه وسلم فيكم ؟ قلت : معاذ الله ، أو سبحان الله ، أو كلمة نحوها، قالت : سمعتُ رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: مَن سبَّ عليا فقد سبَّني

 

“Ummu Sələmənin yanına getdim. Mənə dedi: Sizin aranızda Peyğəmbərə - sallallahu aleyhi və alə alihi və səlləm – söyülür? Dedim: Allah qorusun! Subhənallah!

Ummu Sələmə dedi: Rəsulullahın belə dediyini eşitdim: Əlini söyən məni söymüşdür!”

 

Təbəraninin rəvayət etdiyi və Əlbəninin səhihlədiyi hədisdə deyilir:

 

قالت لي أم سلمة : أيُسب رسول الله - صلى الله عليه وسلم - بينكم على المنابر ؟! قلت : سبحان الله ! وأنَّى يسب رسول الله - صلى الله عليه وسلم -؟! قالت : أليس يُسَبُّ علي بن أبي طالب ومَن يحبُّه ؟ وأشهَد أن رسول الله - صلى الله عليه وسلم - كان يحِبُّه

 

"Ummu Sələmə mənə dedi: Rəsulullah sizin hüzurunuzda minbərlərdən söyülür? Dedim: Subhənallah! Rəsulullah nə zaman söyüldü?

Ummu Sələmə dedi: Əli bin Əbi Talib və onu sevənlər söyülmürmü? Mən şəhadət edirəm ki, Rəsulullah - sallallahu aleyhi və səlləm - Əlini sevirdi!"

 

Ummu Sələmə Peyğəmbərin ən son vəfat edən xanımıdır. Vəfatı Muaviyənin krallıq müddətinin sonundadır. Minbərdən kütləvi şəkildə yağdırılan bu söyüşlər sözsüz ki, Muaviyə dönəmindəydi. Çünki, ondan öncə hakim olanlar Əbu Bəkr, Ömər, Osman, Əlinin özü və oğlu Həsən idi...

 

Muaviyənin seçmə kadrlarından olan Muğirə bin Şubə də öz sahibinin məzhəbinə uyğun olaraq xütbədə Əlini söyərdi. Bunu İbn Hibban səhih sənədlə nəql etmişdir:

 

عن عبد الرحمن بن الأخنس أنه كان في المسجد ، فذكر المغيرة عليا ، فنال منه ، فقام سعيد بن زيد ، فقال

 

"Abdurrahman bin Əl Əxnəs məsçiddə idi. Muğirə Əli haqda danışıb, onu təhqir edib söydü. Səid bin Zeyd ayağa qalxıb dedi..."

Kitabı təhqiq edən Əlbəni və Arnaut sənədin səhihliyini təsdiq etmişlər.

 

Əhməd bin Hənbəlin müsnədində rəvayət edilən, Əhməd Şakirin səhihlədiyi hədisdə deyilir.

 

أن المغيرة بن شعبة كان في المسجد الأكبر ، وعنده أهل الكَوفة عن يمينه وعن يساره ، فجاءه رجل يدعى سعيدَ بن زيد ، فحياه المغيرة وأجلسه عند رجليه على السِرير ، فجاء رجل من أهل الكوفة فاستقبل المغيرةَ فسبَّ وسبَّ ، فقال : منِ يسبُّ هذا يا مغيرِةُ ؟ قال يسبُّ علي بن أبي طالب ! قال يا مغير بن شُعْبَ ، يا مغير بن شعب ، ثلاثاً ، ألاَ أسمعُ أصحاب رسول الله - صلى الله عليه وسلم - يُسبُّون عندك لا تُنِكُر ولا تُغَيِّرُ!

 

"Muğirə bin Şubə böyük məsçiddə idi. Sağında solunda Kufəlilər vardı. Səid bin Zeyd adlı bir adam gəldi. Muğirə onu salamlayıb, ayaq ucunda döşəyin üstündə oturtdu.

Kufəlilərdən bir adam gəldi və Muğirəyə doğru dönüb, uzun uzun söyməyə başladı. Səid dedi: Ey Muğirə bu adam kimi söyür?

Mugirə dedi: Əli bin Əbi Talibi söyür. Səid üç dəfə dedi: Ey Muğir bin Şuab! Sənin yanında Rəsulullahın - sallallahu aleyhi və alə alihi və səlləm - əshabı söyülür və sən buna müdaxilə edib, inkar etmirsən?!..."

 

Əhmədin "Fədailus Sahabə" adlı əsərində rəvayət etdiyi, Vasiyullah bin Muhəmmədin səhihlədiyi hədisdə deyilir:

 

عن عبد الرحمن بن الأخنَس قال : خطَبنا المغيرة بن شعبة فنالَ مِن فلان

 

“Abdur Rahman bin Əl Əxnəs dedi: Muğirə bin Şubə bizə xütbə verdi və filankəsi (Əlini) söydü.”

 

Yenə Əhmədin rəvayət etdiyi, Arnautun “isnadı həsəndir”, Əhməd Şakirin “isnadı səhihdir” dediyi hədisdə buyurulur:

 

لما خرج معاوية من الكوفة ، استعمل المغيرةَ بن شعبة ، قال : فأقامَ خطباءَ يقَعون في علي ، قال : وأنا إلى جنب سعيد بن زيد بن عمرو بن نُفيْل ، قال : فغضِب فقام فأخذ بيدي ، فتبِعتُه فقال : ألا ترى إلى هذا الرجل الظالم لنفسه الذي يأمُر بلعنِ رجلٍ من أهل الجنة

 

“Muaviyə Kufədən çıxdığı zaman Muğirə bin Şubəni ora vali təyin etdi. Oda Əlini təhqir edən xatiblər təyin etdi. Mən Səid bin Zeyd bin Amr bin Nufeylin yanında idim. (Xütbəni eşidincə) qəzəbləndi, ayağa qalxıb əlimdən tutdu, məndə onunla çıxdım. Belə dedi: Nəfsinə zülm edən bu insanı görmürsənmi Cənnət əhlindən olan kimsəyə lənət oxumağı əmr edir.”

 

Əlinin söyülməsi şəklindəki dövlət proqramını həyata keçirənlərdən biridə Muaviyənin Mədinə valisi Mərvan bin Hakəm idi. O Mərvan ki, atasıyla bərabər Peyğəmbər tərəfindən Mədinədən sürgün edilmişdi. Səbəb isə Hakəmin zahirən İslamı qəbul etməsinə rağmən Peyğəmbərin arxasınca düşüb, qaş göz hərəkətlərilə onu ələ salması şəklindəki münafiqliyi idi. Mədinədən aşağılanaraq sürgün edilən bu kərtənkələ, Osman zamanında Mədinəyə bir kral kimi geri döndürüldü... Oğlu Mərvan Osmanın qızıyla evləndi... Xəlifənin özəl katibi və müşaviri oldu…
 

Əhməd bin Hənbəlin “İləl”ində zikr edilən və Vasiyullah bin Muhammədin səhihlədiyi rəvayətdə deyilir:

 

عن عمير بن إسحاق قال كان مروانُ أميرا علينا ستَّ سنين فكان يسبُّ عليا كل جمعة ثم عُزل ثم اُستعمِل سعيدُ بن العاص سنتينِ فكان لا يسبه ثم أعِيدَ مروانُ فكان يسبه

 

“Əbu Umeyr bin İshaq dedi: Mərvan altı il bizim əmirimiz oldu. Hər cümə xütbəsində Əlini söyərdi. Sonra əzl edilib yerinə Səid bin Əl As gətirildi. İki il əmirimiz oldu. O söyməzdi. Sonra yenidən Mərvan gətirildi və söyməyə davam etdi.”

 

Məna baxımından bir birini dəstəkləyən bütün bu səhih rəvayətlər ortaya belə bir tablo çıxarır: Muaviyə Əlini söyər, söyülməsini əmr edərdi. Bu iş bir dövlət proqramı olaraq onun vali və xatibləri tərəfindən həyata keçirilərdi. Bunun üçün o zamanın kütləvi informasiya orqanları olan minbərlərdən istifadə edilərdi. Peyğəmbərin minbərindən Peyğəmbərin ailəsinə lənətlər yağdırılardı!...

Beləcə Sələfilərin və digərlərinin bu hadisələri inkarının bir əsası olmadığı, təəssübdən qaynaqlandığı ortaya çıxdı. Ümumiyyətlə Əliyə qarşı savaşan, öldürməyə can atan kimsənin onu söyməsində qəribsənəcək nə var ki, bunu israrla inkar etməyə çalışırlar?

 

Bu hadisələrin təvilinə gəlincə, üzülərək söyləyirəm ki, bu haqda danışanların bir çoxu hadisələrdən və düzgün analizdən xəbərsizdirlər. Sadəcə nəsildən nəslə ötürülən tutarsız fikirləri nəql etməklə məşğuldurlar...

Allah haqqında zahiri uyğun olmayan nassları belə təvil etməkdən şiddətlə çəkinən kimsələr, Muaviyə haqda uyğunsuz nassları təvil etmək üçün var güclərilə çırpınırlar... Onlar üçün Muaviyəni tənzih, Allahı tənzihdən daha öncəliklidir

 

Onların zikr etdiyi “Muaviyə müctəhiddir. Bu mövzuda ictihad edib. Savab qazanıb” şəklindəki absurda gəlincə, cavabımız belədir: Hər günah sahibi müctəhiddir. Mücərrəd bir ictihadın günah yazılmasına əngəl olduğu İslam şəriətinin harasındadır? Bu qaydanı qəbul edənin hər çirkinliyi təmizə çıxarması lazımdır...

Bu sözün gərəyi budur: Muaviyə Əlini söydüyü, onunla savaşdığı üçün savab qazanıb, Allaha yaxınlaşıb. Ən pis halda bir savab... Axı o müctəhiddir...

 

“Səhabə haqda gələn mənfi şeylər təvil edilməlidir. Çünki, onlar adildir” fikrinə gəlincə, nə Allahın kitabında nə Rəsulunun sünnətində səhabənin hamısının adil olduğuna dair tək bir dəlil yoxdur. Əksinə Quran və sünnət onların da digərləri kimi xəta, günah edəcəyinə və etdiyinə şahiddir. Onların içində Peyğəmbərin sağlığında ən çirkin günahı işləyən, İslamdan irtidad edənləri belə vardır...

Ümumiyyətlə səhabə məsələsində iki önəmli nöqtə vardır və hər ikisinin hədlərini müəyyən etməkdə ciddi boşluğa yol verilmişdir. Səhabənin kimliyi və bu kimlik üzərinə qurulacaq əhkamlar.

Hədis əhlinin əksəriyyətinə görə Peyğəmbəri bir dəfə görən adam səhabədir... Bəli! Məsçidə bövl edərkən Peyğəmbəri görən bir bədəvi artıq toxunulmaz və adil səhabədir... Biz onu din qaynağı olaraq alıb, rəvayət etdiyi hər şeyi gözü yumulu qəbul etməliyik...

Muaviyə və digərləri haqqında batil düşüncələrin kökündə məhz bu iki müqəddimə durur. Halbuki Səhabənin kimliyi və əhkamları haqda ortaya qoyulmuş nəzəriyyənin heç bir Şəri əsası yoxdur. Dolayısıyla bu nəzəriyyə üzərinə qurulmuş hər şey yıxılmağa məhkumdur.

Bu məqalədə Muaviyənin Əlini söyüb lənətlədiyi, bunu əmr etdiyi isbatlandı. Bu isbatın sonunda bir hədis zikr edib, nifaq küləyinə qapılanları papaqlarını önlərinə qoyub düşünməyə dəvət edirəm. Səhih hədisdə Allah rəsulu buyurmuşdur: “Əlini söyən məni söymüşdür!”

Dayınızımı müdafiə edəcəksiniz, yoxsa Allahın elçisinimi?

[Usuli]

Məşhur Hənəfi üsulçusu Əbu Bəkr Əl Cəssas (305-370 h /917-980 m) öz təfsirində “Zalımlar əsla mənim əhdimə nail ola bilməzlər” ayəsini açıqlarkən fasiqlərin imamətinin keçərsizliyi məsələsinə toxunur. Məsələ əsnasında müəyyən şərtlər daxilində fasiqlərdən qazilik vəzifəsi və maaş alına biləcəyini, bunun onları imam olaraq qəbul etmə mənasına gəlmədiyini deyir.  Zalım facirlərə örnək olaraq göstərdiyi şəxslərdən biridə Muaviyədir:

 

وعلى هذا تولَّى شريحٌ وقضاةُ التابعين القَضاءَ مِن قِبَلِ بني أميَّة وقد كان شريحٌ قاضياً بالكوفة إلى أيَّامِ الحجَّاج ولم يكن في العرَب ولا آل مروانَ أظلمُ ولا أكفرُ ولا أفجرُ مِن عبدِ الملك ولم يكن في عمَّالِه أكفرُ ولا أظلمُ ولا أفجرُ من الحجَّاج

وكان عبد الملِك أوَّلُ من قطَع ألسنةَ الناس في الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر صعِد المنبَر فقال إني واللهِ ما أنا بالخليفة المستضعَف يعني عثمانَ ولا بالخليفة المصانِع يعني معاويةَ وإنكم تأمرونَنا بأشياءَ تنسونها في أنفسكم واللهِ لا يأمُرني أحدٌ بعد مقامي هذا بتقوى الله إلا ضرَبتُ عُنُقه وكانوا يأخُذون الأرزاقَ مِن بيوتِ أموالهم وقد كان المختار الكذَّاب يبعَث إلى ابن عباس ومحمد بن الحنفية وابن عمرَ بأموال فيقبَلونها

وذكر محمد بن عَجلانَ عن القَعْقاع قال : كتَب عبد العزيز بن مروانَ إلى ابن عمرَ ارفَع إلي حوائجَك فكتَب إليه إن رسولَ الله صلى الله عليه وسلم قال (إن اليد العليا خير من اليد السفلى) وأحسِب أن اليدَ العليا يدُ المعطي وأن اليدَ السفلى يدُ الآخذ وإني لستُ سائلَك شيئاً ولا رادًّا عليك رزقاً رزقنيه الله منْك والسلام

وقد كان الحسن وسعيد بن جبير والشعبي وسائر التابعين يأخُذون أرزاقَهم من أيدي هؤلاء الظلَمة لا على أنهم كانوا يتولَّوْنهم ولا يروْن إمامتَهم وإنما كانوا يأخذونها على أنها حقوقٌ لهم في أيدي قومٍ فجرةٍ وكيف يكون ذلك على وجهِ موالاتهم وقد ضرَبوا وجهَ الحجاج بالسيف وخرَج عليه مِن القرَّاء أربعةَ آلافِ رجلٍ هُم خيارُ التابعين وفقهاؤُهم فقاتلوه مع عبد الرحمن بن محمد بن الأشْعَث بالأهْواز ثم بالبصْرة ثم بدَيْرِ الجَماجِم مِن ناحيةِ الفُرات بقُرْبِ الكوفة وهم خالِعون لعبد الملك بن مروانَ لاعِنون لهم متبرِّئون منهم

 

وكذلك كان سبيلُ مَن قبْلَهم مع معاويةَ حين تغلَّب على الأمر بعد قتْل عليٍّ عليه السلام

وقد كان الحسن والحسين يأخذان العطاءَ وكذلك مَن كان في ذلك العصْر مِن الصحابة وهم غيرُ متولِّين له بل متبرِّئون منه على السبيل التي كان عليها عليٌّ عليه السلام إلى أن توفَّاه اللهُ تعالى إلى جنته ورضوانِه

فليس إذا في ولاية القضاءِ مِن قبَلِهم ولا أخذِ العطاء منهم دلالةٌ على توليتِهم واعتقادِ إمامتِهم

 

“Bu prinsipə binaən Şureyh və digər tabiun qaziləri Əməvilərin verdiyi qazilik vəzifəsini üstlənmişlər. Qazi Şureyh Həccac zamanına qədər Kufədə qazi idi.

Halbuki Ərəblərin və Mərvan ailəsinin içində Abdul Məlikdən daha zalım, daha kafir, daha facir kimsə yox idi. Abdul Məlikin adamları arasında Həccacdan daha zalım, daha kafir, daha facir kimsə yox idi. Yaxşılığı əmr edib, pislikdən çəkindirdikləri üçün insanların dilini kəsdirənlərin ilki Abdul Məlikdir.

O minbərə çıxıb dedi: “Allaha and olsun ki, mən sizin üçün nə zəif xəlifə Osman, nə də yaltaq xəlifə Muaviyə deyiləm. Siz özünüz əməl etmədiyiniz şeyləri bizə əmr edirsiniz. Allaha and olsun ki, bundan sonra kim mənə Allahdan qorxmağı əmr etsə mütləq onun boynunu vuracam!”

Onlar (tabiun alimləri) beytul maldan maaş alardılar. Yalançı Muxtar İbn Abbasa, Muhəmməd bin Hanəfiyyəyə və İbn Ömərə mallar göndərmişdi və onlar bunu qəbul etmişdilər.

Muhəmməd bin Aclan Qaqadan belə dediyini nəql edir: “Abdul Aziz bin Mərvan İbn Ömərə yazıb, nəyə ehtiyacı olduğunu soruşdu. İbn Ömər ona belə cavab verdi: Rəsulullah – sallallahu aleyhi və səlləm – buyurmuşdur: “Üstdəki əl, altdakından xeyirlidir”.

Düşünürəmki üstdəki əl verən, altdakı əl alan əldir. Mən səndən bir şey istəmirəm. Nə də Allahın sənin əlinlə məni ruziləndirməsini rədd edəcək deyiləm. Vəssəlam.”

Həsən Əl Bəsri, Səid bin Cubeyr, Şabi və tabiundan digərləri o zalımların (Əməvilərin) əlindən maaş alırdılar. Ona görə yox ki, onları özlərinə dost bilib, imamətlərini keçərli sayırdılar. Sadəcə facir qövmün əlindən öz haqqlarını alırdılar.

Bu adamlar Həccaca qarşı silahlı üsyan etmişdilər. Onları dost tutduqlarından necə danışıla bilər?

Dörd min alim Abdur Rahman bin Muhəmməd bin Əl Əşasla bərabər ona qarşı üsyan edib, Əhvaz, Basra və Kufə yaxınlığında Furat nahiyəsində Deyrul Cəməcimdə savaşmışdılar. Bu alimlər tabiunun ən xeyirliləri və fəqihləri idi. (Yəqinki bu fəqihlər hakimə qarşı çıxmanın haramlığı haqda “sələfin icmasından” xəbərsiz olublar...)

Onlar Abdul Məlik bin Mərvana itaəti rədd etmişdilər, (Əməvilərə) lənət oxuyub, təbərri edirdilər.

Onlardan öncəkilər də, Əlinin – aleyhissəlam – öldürülməsindən sonra, hakimiyyəti zorla ələ keçirən Muaviyəyə qarşı belə davranardılar.

Həsən, Huseyn və bu əsrdə yaşayan səhabələr (Muaviyədən) əta alardılar. Halbuki onlar Əlinin – aleyhissəlam – uca Allah tərəfindən vəfat etdirilib Cənnətinə və razılığına ulaşdırıldığı zamana qədərki davranışı üzrə, onu (Muaviyəni) dost hesab etməzdilər, ondan təbərri edərdilər.

Elə isə (o zalımlardan) qazilik vəzifəsi almaq və ətalar qəbul etmək, onları dost görüb, imamətlərini tanıdıqlarına dəlalət etmir.”

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əl Cəssas: Əhkəmul Quran: 1/88

Beyrut: Daru İhyait Turasil Arabi: 1405

 

Təliq: Gördüyümüz kimi Cəssas facirlərə misal verərkən haqlı olaraq Muaviyəni də örnək göstərmişdir.

O həmçinin Həsən və Huseynin də Muaviyədən təbərri etdiklərini qeyd edir. Elə isə Cənnət seyyidlərinin təbərri etdiyi bir adamdan təbərri etdiyimiz üçün bizləri niyə qınayırsız?

Muaviyədən təbərri etmək sizə görə sapıqlıqdırsa, Əli, Həsən və Huseynin sizin qatınızdakı hökmü nədir? Onlarla bizim haqqımızdakı hökmünüz eyni olmalıdır.

 

[Usuli]

Abdullah ibn Abbasın - radiyallahu anhumə - Muaviyəni eşşək adlandırıb, ona lənət oxuması və Müaviyənin Əliyə - kərrəmallahu vəchəh - kinindən dolayı Şəriətin hökmlərini dəyişdirməsi

 

Məşhur Hənəfi fəqihi Əbu Cəfər Ət Tahavi "Şərhu Məanil Əsər" adlı kitabında deyir:

 

عن عطاء قال : قال رجلٌ لابن عباسٍ رضي الله عنهما : هل لك في معاوية أوتَرَ بواحدة , وهو يُريد أن يعِيب معاويةَ , فقال ابن عباس: أصاب معاوية قيل له : قد روي عن ابن عباس رضي الله عنهما في فعْلِ معاوية هذا ما يدل على إنكارِه إياه عليه وذلك:

عن عكرمةَ أنه قال : كنتُ مع ابن عباسٍ عند معاويةَ نتحدَّث حتى ذهَب هَزِيعٌ من الليْل , فقام معاويةُ , فركَع ركعةً واحدةً , فقال ابن عباسٍ : مِن أين تُرى أخَذها الحِمار

وقد يجوز أن يكون قولُ ابن عباسٍ «أصاب معاوية» على التقِية له , أي أصاب في شيءٍ آخرَ لأنه كان في زمَنه , ولا يجوز عليه عندنا أن يكون ما خالفَ فعْلَ رسول الله صلى الله عليه وسلم الذي قد علِمه عنه صواباً. وقد روي عن ابن عباس في الوتْر أنه ثلاث

 

"Əgər deyilsə: ..... Ata dedi: Bir nəfər İbn Abbasa - radiyallahu anhumə - dedi: Muaviyənin bir rükət vitr qılması haqda nə deyirsən? Bu adam Muaviyəni tənqid etmək istəyirdi. İbn Abbas dedi: "Muaviyə düzgün etmişdir".

Buna bizim tərəfimizdən belə cavab verilər: İbn Abbasdan - radiyallahu anhumə - Muaviyənin bu felini rədd etdiyinə dəlalət edən rəvayət vardır:

İkrimə dedi: İbn Abbasla bərabər Muaviyənin yanındaydım. Gecənin bir bölümü keçənə qədər danışdıq. Sonra Muaviyə ayağa qalxıb bir rükət (vitr) qıldı. İbn Abbas dedi: Eşşək (yəni Muaviyə) bunu (tək rükət vitr qılma görüşünü) hardan alıb?

İbn Abbasın "Muaviyə düzgün etmişdir" sözünün təqiyyə olması caizdir/mümkündür. Məqsədi Muaviyənin başqa bir məsələdə doğru davranmasıydı. Çünki o, Muaviyənin (krallığı) zamanında yaşamışdır.

Bizə görə İbn Abbasın Rəsulullahın felinə müxalif olduğunu bildiyi bir şey haqda "düzgün etmişdir" deməsi caiz deyildir. İbn Abbasdan vitrin üç rükət olduğu rəvayət edilmişdir."

 

Qaynaq: Əbu Cəfər Ət Tahavi: Şərhu Məanil Əsər: 1/289

Aləmul Kutub: 1414/1994

 

Təliqat: Bu rəvayəti özəlliklə qeyd etmə səbəbim, bəzi Əqidə "mütəxəssislərinin" Tahavi əqidəsindəki bir cümləylə bizim nəzəriyyəmizi "çökdürməyə" çalışmasıdır... Hər yazdığınız sətirdə özünüzü gülüş obyektinə çevirən sizlər, Tahavinin təqiyyə nisbəti haqda nə deyəcəksiniz?

1. Rəvayətin səhihliyinə gəlincə Tahaviyə görə sənədi səhihdir. Çünki, kitabın müqəddiməsində yazdığı bütün hədislərin səhihliyini təsdiq etmişdir. Ayrıca bu rəvayət səhih olmasaydı, Tahavi onu cavab olaraq istifadə etməzdi.

2. İbn Abbas - radiyallahu anhuma - Muaviyəni eşşək adlandırır. Sizin qaydalara görə İbn Abbasın Cəhənnəm köpəyi olması lazımdır. Bu ada siz və ağalarınızmı, yoxsa İbn Abbasmı daha layiqdir?

3. Tahavi açıq şəkildə İbn Abbasın təqiyyə etdiyini söyləyir. Təqiyyə isə zalım və facirlərə qarşı olur. Xüsusilə din mövzusunda! İbn Abbas kimi bir şəxs Muaviyənin yanında dini mövzudakı bir haqqı deməyə niyə qorxurdu? Belə bir şey ancaq ciddi bir zülm halında caiz olar.

Beləcə Tahavi qatında Muaviyə, İbn Abbas kimilərə belə zülm edib, onları susduraraq dini dəyişdirən biridir. Onun dini dəyişdirən biri olduğunun digər bir təsdiqi aşağıdakı hədisdir.

 

Əhməd bin Hənbəl Musnədində səhih şəkildə rəvayət edir:

 

أتيتُ على ابن عباسٍ بعرفةَ وهو يأكُل رُمَّاناً ، فقال : أفطَر رسولُ الله صلى الله عليه وسلم بعرفةَ ، وبعثَتْ اليه أمُّ الفضْل بلبَنٍ ، فشرِبه

وقال : لعَن اللهُ فلاناً عمَدوا إلى أعظمِ أيَّامِ الحج ، فمَحَوْا زينَتَه ، وإنما زينةُ الحج التلْبية

 

"İbn Abbas Arafada ikən yanına getdim, nar yeyirdi. O belə dedi: Rəsulullah - sallallahu aleyhi və səlləm - Arafada iftarını açdı. Ummu Fadl ona süd göndərdi, oda südü içdi.

Davamən İbn Abbas dedi: Allah filankəsə (Muaviyəyə) lənət eləsin! İnsanlar Həccin ən əzəmətli günlərinə gəldilər, ancaq Həccin bəzəyini məhv etdilər. Həccin bəzəyi təlbiyədir."

 

Qaynaq: Əhməd bin Hənbəl: Əl Musnəd: 3/364

Muəssəsətur Risələ: 1421/2001

 

Təliqat: Hədisin sənədi səhihdir. Kitabı təhqiq edən, Şuayb Arnaut, Adil Murşid və digər təhqiqçilərdən ibarət heyət hədisin sənədi haqqında deyir:

"Səhih hədisdir! Raviləri güvənilirdir. Buxari və Muslimin raviləridir. Hədisi İbn Əbi Şeybə, İbn Uleyyədən eyni isnadla nəql etmişdir."

Ayrıca Şuayb Arnaut "Əl Camius Səhih lis Sunəni vəl Məsənid" əsərinin təhqiqində sənədinin səhih olduğunu söyləmişdir.

Çox maraqlıdır ki, bizim hədis kitablarında bəzən sehrli bir şəkildə filankəs sözü peyda olur və adətən bu filankəsin altında bir şey gizlənir... Burada İbn Abbasın lənət etdiyi filankəsin kimliyini təsbit üçün digər hədislərə baş vurduq və insanlara Həccdə təlbiyəni qadağan edənin məhz Muaviyə olduğunu təsbit etdik.

 

 

Əhməd bin Əli Ən Nəsainin Sunənində səhih sənədlə rəvayət edilir:

 

عن سعيدِ بن جُبيرٍ ، قال : كنتُ مع ابن عباسٍ ، بعرفاتٍ ، فقال : ما لي لا أسمَع الناسَ يلبُّون ؟ قلتُ : يخافُون مِن معاويةَ ، فخرَج ابن عباسٍ من فُسْطَاطِه ، فقال : لبَّيْك اللهم لبيك ، لبيك فإنهم قد ترَكوا السنة مِن بُغْض علي

 

"Səid bin Cubeyr dedi: İbn Abbasla Arafatda idim. O belə dedi: Nə olub? İnsanların təlbiyə etdiyini eşitmirəm?

Dedim: Muaviyədən qorxurlar. İbn Abbas çadırından çıxdı və dedi: Ləbbeyk Allahummə ləbbeyk, ləbbeyk! Onlar Əliyə nifrət etdikləri üçün sünnəti tərk etdilər."

 

Qaynaq: Əhməd bin Əli Ən Nəsai: Əl Muctəba minəs Sunən: 5/253

Hələb: Məktəbul Mətbuatil İsləmiyyə: 1406/1986

 

Təliqat: Hədisi həmçinin Beyhəqi, Nəsai, İbn Xuzeymə, rəvayət etmiş, Hakim, Zəhəbi, Albani, Azami, Mansur Abdul Hamid sənədinin səhih olduğunu bildirmişlər.

Bu səhih rəvayət də açıq şəkildə ifadə edir ki, Muaviyə İslamı dəyişdirənlərdəndir. O sadəcə sünnəti tərk etməmişdi! Bunun tərkini əmr etmişdi və içində bir çox fəzilətli səhabənin olduğu insanları o dərəcədə qorxutmuşdu ki, bu qorxudan dinin hökmlərin dəyişdirilməsinə qarşı susurdular. Hətta toplu ibadətlərdə belə kimsə buna cəsarət edə bilmirdi. Necə qorxmasınlar ki, onun zamanında xatibə etiraz edənlər belə diri diri torpağa basdırılırdı. Toplum o qədər sındırılmışdı ki, Cümə xütbələrində peyğəmbərin ailəsinə, onları sevənlərə lənət oxunurdu... və hamı susub dinləyirdi!

Hədisdə həmçinin cahillərin əleyhinə olaraq, Muaviyənin salehlərin əmiri Əliyə nifrət etdiyi də açıq şəkildə ifadə edilir.

Sizin qoyduğunuz qaydalara görə Muaviyəyə nifrət az qala küfrü gərəkli qılır. Bəs Əliyə nifrətin hökmü nədir? Məgər Əli ondan daha əfzəl deyilmi? Sadəcə kimlərəsə inad qoyulmuş müqəddimələr və səmimiyyətdən, ağıldan uzaq təvillər. Dininizin bünövrəsi bundan ibarətdir!
 

[Usuli]

Azərbaycan oxucusuna İbn Həcərin "Buluğul Məram" əsərinin "Subulus Səlam" adlı şərhiylə tanış olan, Hənəfilərdən Alusinin onun haqqında müctəhiddir dediyi məşhur Yəmənli Allamə Muhəmməd bin İsmail Əs Sanani (1099-1182 h/1687-1768) Muaviyə və onun oğlu Yezid haqqında deyir:

 

لقد نسب الأنام إليَّ قولاً      عليهم ربنا فيه شهيد

وقالوا قد رضينا بابن هند     وقلنا إنه رجل رشيد

كذبتم إنه واللّه عندي        لِفِسِّيقٌ وشيطان مَريد

وملعون بما كسبت يداه      كذلك نَجْلُه الطاغي  يزيد

 

"İnsanlar mənə bir görüş nisbət etmişlər

Bu mövzuda Rəbbimiz onlar əleyhinə şahiddir

Bizim Hindin oğlundan (Muaviyədən) razı olduğumuzu

Onun rəşid/normal bir adam olduğunu söylədiyimizi iddia etdilər

Yalan söylədiniz! Vallahi mənim qatımda o bir fissiq/çox fasiq və xəbis şeytandır

Etdikləri səbəbilə lənətə gəlmişdir, eləcə də oğlu tağut Yezid"

 

Qaynaq: Muhəmməd bin İsmail Əs Sanani: Divanul Əmiris Sanani: 127

Mətbəatul Mədəni: 1384/1964

 

Yenə başqa bir şerində deyir:

 

عجبت لقوم ينسبون مقالة  إليَّ كأني لست من نسل حيدر

يظنون أني أجحد الشمس ضوؤها     وأزعم أن الصبح ليس بنير

أأرضى الطليق ابن الطليق وقد بغى   وقاد لحرب المرتضـى كل مجتري

وهل لابن هند غير كل قبيحة   ومن ذا الذي فيه يشك ويمتري

أليس الذي أجرى الدماء مراقة  بصفين من أصحاب خير مطهر

وسب أمير المؤمنين مجاهراً   وألزم أن يملى على كل منبر

فقد عاد لعن اللاعنين جميعه    عليه كذا من سن سنة  منكر

وكم من جنايات جناها تجارياً   وأبرزها جهراً ولم يتستر

أمجتهد يدعى ابن هند محققاً   ومن قال هذا فهو لا شك مفتري

ومن قال هذا فهو فدم مغفل    جسور على قول الجهالة مجتري

وما هو إلا ماكر متحيل      على الملك حتى ناله بتجبر

 

"Mənə demədiyim sözü nisbət edən qövmə təəccüb edirəm

Sanki mən Heydər (Əli) nəslindən deyiləm

Zənn edirlər ki, mən Günəşi, şüalarını inkar edəcəm

Sübhün parlaq olmadığını deyəcəm

Bağilik edən taliq oğlu taliqdən (Əbu Sufyan oğlu Muaviyədən) razımı olacam?

Halbuki Murtadayla (Əliylə) savaşda o buna cürət edənlərin başçısıydı

(Daha sonra Əlinin - kərrəmallahu vəchəh - fəzilətlərini sayır)

Bəs Hindin oğlunun (Muaviyənin) çirkin işlər xaricində bir əməlimi var?

Onun haqqında şübhə edən kimdir?

(Sonra Ammarın öldürülməsi haqda danışır)

Möminlərin əmirini (Əlini) açıq şəkildə söydü

Bunun bütün minbərlərdən oxunmasını vacib etdi

Bütün oxunan lənətlər onun özünə (Muaviyəyə) döndü

Eləcədə kim pis bir iş üçün cığır açıbsa

Onun cürətlə işlədiyi neçə cinayətlər vardır

Ən barizini açıq etmiş, gizləməmişdir

Hindin oğlu (Muaviyə) muhəqqiq bir müctəhid adlanır?

Kim bunu deyirsə, şəkk yoxdur ki iftira atan biridir

Kim bunu deyirsə qafil bir axmaqdır

Cahilcə söz söyləməyə cəsarətlidir

O (Muaviyə) zorla hakimiyyəti ələ alana qədər

Hiylə və məkr işlədən kimsədən başqa bir şey deyil...

(Daha sonra bir çox çirkin əməllərini zikr edir)"

 

Qaynaq: Muhəmməd bin İsmail Əs Sanani: Divanul Əmiris Sanani: 161-162

Mətbəatul Mədəni: 1384/1964

 

Qeyd: Sananinin sözləri o qədər açıqdır ki, bəndlər halında qeyd etmə gərəyi duymadım. Sanani Muaviyəni sadəcə şerlərində tənqid etməmişdir. "Fəthul Xaliq Şərhu Məcmuil Həqaiq" əsərində onu Rəsulullahın və ailəsinin düşməni olan bir Nasibi adlandırır. Həmçinin "Ər Ravdatun Nadiyə" və "İzalətut Tuhmə" əsərlərində onu sərt bir şəkildə tənqid etmişdir.
 

[Usuli]

Sələfilər qatında sayılıb seçilən alimlərdən Muhamməd Əş Şəvkani (1173-1250 h/1760-1834 m) Muaviyə haqqında deyir:

 

وأما أهل صفّين ؛ فبغيُهم ظاهرٌ ؛ لو لم يكن في ذلك إلا قوله صلى الله عليه وسلم لعمَّار : " تقتُلكَ الفئةُ الباغيةُ " لكان ذلك مُفِيداً للمطلوب

ثم ليس معاويةُ ممن يصلُح لمعارضةِ علي ، ولكنَّه أرادَ طلَبَ الرياسةِ والدنيا بين قومٍ أغْتامٍ ؛ لا يعرِفون معروفاً ولا يُنكِرون منكراً ، فخادعَهم بأنه طالبٌ بدمِ عثمانَ ، فنفَق ذلك عليهم ، وبذَلوا بين يديْه دماءَهم وأموالَهم ، ونصَحوا له ؛ حتى كان يقول علي لأهلِ العراق أنه يوَدُّ أن يصرِف العشرةَ منهم بواحدٍ مِن أهل الشام صرفَ الدراهم بالدينار

وليسَ العجَبُ مِن مثلِ عوامّ الشام ؛ إنما العجَبُ ممن له بصيرةٌ ودِينٌ كبعضِ الصحابةِ المائلينَ إليه ، وبعضِ فضلاءِ التابعين ، فليْتَ شِعْرِي ؛ أيُّ أمرٍ اشتبَه عليهم في ذلك الأمر ؛ حتى نصَروا المبْطِلين وخذَلوا المحقّينَ ؛ وقد سمِعوا قول الله - تعالى - : { فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى فَقاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلى أَمْرِ اللَّهِ } ، وسمعوا الأحاديثَ المتواترةَ في تحريمِ عِصيانِ الأئمة ما لم يرَوا كفْراً بَواحاً ، وسمعوا قول النبي صلى الله عليه وسلم لعمَّار أنه : تقتُلُه الفئةُ الباغية

ولولا عظيمُ قدْرِ الصحابة ، ورفيعُ فضلِ خيرِ القرُون ؛ لقلتُ : حبُّ الشرَفِ والمال قد فتَن سلفَ هذه الأمة كما فتَن خلَفَها

 

"Siffin əhlinə (Muaviyənin ordusuna) gəlincə onların baği/azğın olduğu açıqdır. Bu haqda Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və alə alihi və səlləm - Ammara dediyi "Səni həddini aşmış azğın bir qrup öldürəcək" sözündən başqa bir hədis olmasaydı belə, məsələnin anlaşılması üçün sadəcə bu yetərdi!

Ümumiyyətlə Muaviyə Əliyə müxalif/alternativ olmağa layiq kimsələrdən deyil! Lakin o, heç bir xeyirli iş bilməyən, heç bir pis əməldən çəkindirməyən Əcəmi bir qövmün içində liderlik və dünya dərdində idi. Onları Osmanın qisasını alma bəhanəsilə aldatdı. Onlar da buna inandılar. Canlarını və mallarını önünə sərib, ona qarşı səmimiyyət göstərdilər.

Hətta Əli İraqlılara, dirhəmin dinarla dəyişdirilməsi kimi, onların onunu verib bir Şamlı almaq istədiyini söyləmişdir.

Şamlı avamlara təəccüblənmək lazım deyil. O adamların halı təəccüblüdür ki, din və bəsirət sahibi idilər. Ona meyl edən bəzi səhabələr və fəzilətli tabiunlar kimi. Kaş ki bilsəydim, bu məsələdə onlara qarışıq gələn nə idi ki, batil əhlinə/haqsızlara yardım edib, haqq əhlini yardımsız qoydular.

Halbuki onlar uca Allahın bu ayəsini eşitmişdilər: "Onlardan bir tayfa digərinə qarşı həddini aşarsa, Allahın əmrinə dönənə qədər həddini aşanla savaşın!" (Əl Hucurat: 49/9)

Həmçinin açıq küfr görmədikcə imamlara qarşı üsyanın haramlığı haqda mütəvatir hədisləri eşitmişdilər.

Peyğəmbərin - sallallahu aleyhi və alə alihi və səlləm - Ammara dediyi: "Səni baği/həddini aşmış bir qrup öldürəcək" hədisini bilirdilər.

Əgər səhabəliyin və xeyirli nəsillərin üstünlüyü olmasaydı belə deyərdim: Şərəf və mal sevgisi bu ümmətin xələfini fitnəyə saldığı kimi, sələfini də fitnəyə salmışdır."

 

Qaynaq: Muhəmməd Əş Şəvkani: Vəblul Ğaməm alə Şifəil Uvəm: 2/416-417

Qahirə: Məktəbətu İbn Teymiyyə: 1416

 

Şəvkani öz şerlərinin birində deyir:

 

إنَّ امْرَءاً  عَادَى  إمامَ   الهُدَى        مَنْ جاءَ فِيهِ كُلُّ مَعْنًى  صَحيحْ

وقال  فيه  الْمُصْطَفَى   بُغْضُهُ        عُنْوانُ   كُفْرٍ   ونِفاقٍ  صَريحْ

لَيْسَ   بِأهْلٍ    للتَّوَليِّ    وَلا        للذَّبِّ عَنْ عِرْضٍ مَريضٍ جَرِيحْ

والحَقُّ لا يَخْفَى  عَلَى  عالِمٍ        يَمْرَحُ في مِضْمارِ عِلْمٍ  فَسيحْ

لِكنَّها  الأَهْواءُ  مَنْ  لَمْ   يكُنْ        ذا نِصْفَةٍ يَهْوِي  بِها  أو يُطيحْ

 

"Birisi (Muaviyə) hidayət imamıyla (Əliylə) düşmənçilik etmişdir

O imam ki, onun haqqında hər müsbət özəllik varid olmuşdur

O imam ki, Peyğəmbər onun haqqında demişdir:

Ona buğz etmək açıq küfrün və nifaqın ünvanıdır!

O kimsə dost edilməyə, xəstə və yaralı onurunun müdafiəsinə layiq deyil

Geniş elm cıdırında at çapan alimə haqq gizli qalmaz

Lakin hava, insaf sahibi olmayanı əhatə edər və ya məhv edər"

 

Qaynaq: Muhəmməd Əş Şəvkani: Əsləkul Cəvhər: 119-120

Suriya: 1406/1986

 

 

Qeyd: Müəllifin Sələfi dünya fitnəsindən tənzih etməsiylə razılaşmamız mümkün deyil. Cünki, Qurani Kərimin dünya və mal həvəsinin insanların hamısına şamil bir xəstəlik olduğunu, Səhabəlik kimi vəsflərin buna əngəl olmadığını göstərən bir çox ayəsi vardır.

Adəmin və Yaqubun səhabələri olan oğullarının əməlləri məhz bu düşüncəni yıxmaq və insanın həqiqi özünü ortaya çıxarmaq üçündür. Başqa sözlə uca Allah bizdən öncəki Peyğəmbərlərin “səhabə təcrübəsini” məhz biz istifadə edək deyə paylaşmışdır! Və o təcrübə səhabəliyin və ya ümumi nəsil xeyirliliyinin qeyd edilən xəstəliyə imunitet sayılmayacağını açıq şəkildə göstərir…

[Usuli]

Əbu Abdillah Əl Qurtubi (600-671 h/1204-1274 m) İmam Malikdən Muaviyə haqqında sözlərini nəql edir:

 

قال علماؤنا : فالفتنة إذا عمَّت هلَك الكلُّ . وذلك عندَ ظهور المعاصي وانتشارِ المنكَر وعدمِ التغيير ، وإذا لم تغيَّر وجبَ على المؤمنين المنكِرين لها بقلوبِهم هِجرانُ تلك البلدةِ والهرِب منها

وهكذا كان الحكْم فيمَن كان قبلَنا مِن الأمَم ، كما في قصةِ السبْت حِين هجَروا العاصينَ وقالوا لا نُساكِنكم

وبهذا قال السلف رضي الله عنهم . روى ابن وهْبٍ عن مالك أنه قال : تهجَر الأرض التي يُصنَع فيها المنكَر جِهارا ولا يُستقَّر فيها

واحتج بصنيعِ أبي الدرْداء في خروجه عن أرضِ معاوية حين أعْلَن بالربا ، فأجاز بيعَ سقاية الذهب بأكثر مِن وزْنِها. خرَّجه الصحيح

 

"Alimlərimiz demişlər: Günah işlənməsi yayğınlaşdıqda hamı həlak olar. Günahların zahir olub, münkərin yayılması və dəyişdirilməməsi halında belə olar.

Əgər oradakı münkər dəyişdirilmirsə, qəlbiylə bunu inkar edən möminlərin oranı tərk etməsi lazımdır. Bizdən öncəki ümmətlərdə də hökm bu şəkildəydi.

Şənbə günü haqda qissədədə onlar asiləri tərk edib ayrılmış, "sizinlə yaşamayacayıq" demişdilər. Sələfin - Allah onlardan razı olsun - mövqeyidə belə idi.

(Malikin ən seçkin tələbəsi) İbn Vəhb, Malikdən belə dediyini rəvayət etmişdir: Günahın açıqdan işləndiyi yer tərk edilər, orada yaşanmaz.

İmam Malik bu sözünə, Muaviyənin faiz alma günahını açığa vurub, qızıl su qabının öz dəyərindən daha bahalı satılmağa icazə verdiyi zaman Əbu Dardanın onun idarə etdiyi torpaqlardan çıxmasını dəlil gətirmişdir. Bu hadisə səhihdə rəvayət etmişdir."

 

Qaynaq: Əbu Abdillah Əl Qurtubi: Əl Cami li Əhkəmil Quran: 7/392

Qahirə: Darul Kutubil Misriyyə: 1384/1964
 

[Usuli]

Buxari öz Səhihində Muaviyənin xəlifəliyə Ömərdən və oğlu Abdullahdan daha layiq olduğu haqda sözlərini nəql edir:

 

عن ابنِ عمرَ ، قال : دخلتُ على حفْصةَ ونَسْواتُها تنطُف ، قلتُ : قد كان مِن أمرِ الناس ما تَرَينَ ، فلم يُجعَل لي مِن الأمر شيءٌ ، فقالتْ : الحَقْ فإنهم ينتَظِرونك ، وأخشَى أن يكون في احتباسِك عنهم فُرقةٌ ، فلم تدَعه حتى ذهَب ، فلما تفرَّق الناس خطَب معاويةُ قال : مَن كان يريد أن يتكلَّم في هذا الأمر فليُطلِعْ لنا قرْنَه ، فلنحْن أحقُّ به منه ومِن أبيه ، قال حبيبُ بن مَسْلَمة : فهلَّا أجبتَه ؟ قال عبد الله : فحلَلتُ حُبْوتي ، وهمَمتُ أن أقول : أحقُّ بهذا الأمر منْكَ مَن قاتلَك وأباكَ على الإسلام ، فخشِيتُ أن أقول كلمةُ تفرِّق بين الجمْع ، وتَسفِك الدمَ ، ويُحمَل عني غيرُ ذلك ، فذكرتُ ما أعدَّ اللهُ في الجِنان

 

“4108: (Abdullah) İbn Ömər dedi: (Bacım, Peyğəmbərin xanımı) Hafsanın yanına getdim. Hörüklərindən su damlayırdı. Ona dedim: İnsanların işləri gördüyün kimidir. Mənə bu işdə heç bir rol verilmədi.

Hafsa dedi: Onlara yetiş! Çünki səni gözləyirlər. Qorxuram ki, sənin gecikmən təfriqəyə səbəb olar. (Abdullah) Gedənə qədər onu rahat buraxmadı.

İnsanlar (Xavariclər, Əli və Muaviyə tərəfdarları olaraq) parçalandığı zaman Muaviyə (Abdullah ibn Öməri qəsd edərək) xütbə verib dedi: Kim bu iş (xəlifəlik) haqda danışmaq istəyirsə ortaya çıxsın. Biz bu işə ondan (Abdullahdan) və atasından (Ömərdən) daha layiqik.

Həbib bin Məsləmə dedi: Buna cavab verməyəcəksənmi?

Abdullah dedi: (Ayağa qalxmaq üçün) Cübbəmin ipini açdım və belə demək istədim: İslama girməniz üçün sən (Muaviyə) və atanla (Əbu Sufyanla) savaşan kimsə (yəni  Uhudda onlara qarşı savaşan Abdullah və atası Ömər, yaxud Əli) bu işə daha layiqdir.

Qorxdum ki, insanların birliyini (bir daha) pozacaq, qan axıdacaq bir kəlimə söyləmiş olaram. Sözüm başqa yerə yozular. Allahın Cənnətdə nələr hazırladığını xatırladım.”

 

Qaynaq: Muhəmməd Əl Buxari: Əs Səhih: 5/110

Daru Tavqin Nəca: 1422

Təliq: Bu dialoqun nə zaman baş verdiyi haqda fərqli fikirlər vardır. Bəziləri bu hadisənin Siffin döyüşündə, məşhur hakimlər məsələsindən sonra baş verdiyini demişlər. Bəziləri isə, bu dialoqun Muaviyənin öz oğluna zorla beyət topladığı zaman baş verdiyini demişlər. Mənən dialoq olan bu danışıq əslində monoloqdur. Muaviyənin müsəlmanlara zorla öz istəyini dayatması və digərlərinin qorxudan susması. Lakin, təssübün sümüklərinə nüfuz etdiyi İbnul Arabi kimiləri bu monoloqu müsəlmanlara bir məşvərət olaraq təqdim edir, Yezidin hakimiyyətə qanuni şəkildə gəldiyi safsatasını müdafiə edirlər. 

Mən deyərdim ki, Muaviyənin bu sözü təfsilata getdiyimiz zaman doğru ola bilər. Belə ki, əgər xilafət və dövlət başçılığına layiqliyin ölçüsü ədalətlə hökm verməkdirsə, söz yox ki Muaviyə bu mövzuda nə Ömərlə, nə Abdullahla, nə də Əliylə müqayisə belə edilməz.

Yox, əgər layiqliyin ölçüsü hiylə, insanları satın almaq yoluyla dövləti idarə etmək, haqq əhlini əzib, facirləri ucaltmaq, müsəlmanların idarəsini onları uçuruma aparacaq kimsəyə nəql edərək ümməti satmaq və bənzəri şeylərdirsə söz yoxdur ki, bu mövzuda xilafətə Muaviyədən daha layiq kimsə yoxdur.

“Allah Əlini Osmandan üstün tutan kimsənin heç bir əməlini qəbul etməz”, “Əlini Osmandan üstün tutmaq böyük günahlardandır” deyən kimsələrin Muaviyənin bu sözü haqda fikirlərini bilmək çox maraqlı olardı...
 

[Usuli]

İslam mütəfəkkirlərindən Seyyid Qutbun (1906-1966 m) sözü gedən hadisələr barədə gözəl bir təsbiti vardır. O, məsələyə sadəcə Əli və Muaviyə üzərindən yanaşmamış, salah və fisq əhlinin mübarizəsinin anatomiyasına toxunmuşdur. Bu isə insanlığın yaradılışından bəri aktuallağını qoruyan bir mövzudur.

 

إن معاوية وزميلَه عمراً لم يغلِبا علياً لأنهما أعرفُ منه بدخائلِ النفوس ، وأخبرُ منه بالتصرُّف النافع في الظرْف المناسب . ولكن لأنهما طلِيقانِ في استخدام كل سلاحٍ ، وهو مقيَّدٌ بأخلاقِه في اختيار وسائل الصِراع . وحين يركُن معاويةُ وزميلُه عمرو إلى الكذب والغَّشّ والخدِيعة والنفاق والرشوةِ وشراءِ الذِمَم لا يملِك علي أن يتدلَّى إلى هذا الدرْك الأسفَل

فلا عجبَ ينجَحانِ ويفشَل ، وإنه لفشَلٌ أشرفُ مِن كلّ نَجاحٍ . على أن غلبةَ معاوية على علي ، كانت لأسباب أكبر من الرجلين : كانت غلبة جيلٍ على جيلٍ ، وعصرٍ على عصرٍ ، واتجاهٍ على اتجاهٍ

كان مد الروح الإسلامي العالي قد أخذ ينحسر . وارتدَّ الكثيرون مِن العرب إلى المنحَدَرِ الذي رفَعهم منه الإسلام ، بينما بقي علي في القِمَّة لا يتبِع هذا الانحسار ، ولا يرضى بأن يجرُفه التيَّار . من هنا كانت هَزيمته ، وهي هزيمةٌ أشرفُ مِن كل انتصارٍ

 

ما كانت خَديعة المصاحِف ولا سواها خديعةُ خير ، لأنها هزَمت علياً ونصَرت معاويةَ ، فلقد كان انتصارُ معاوية هو أكبر كارثةٍ دهَمت روحَ الإسلام التى لم تتمكن بعد مِن النفوس ، ولو قد قُدِّر لعلي أن ينتصِر لكان انتصارُه فوْزاً لروح الإسلام الحقيقية

 

إننا لسْنا فى حاجةٍ يوماً مِن الأيام أن ندْعو الناسَ إلى خُطَّةِ معاويةَ ، فهي جزءٌ مِن طبائع الناس عامة ، إنما نحن فى حاجةٍ لأنْ ندعوَهم إلى خطَّة علي ، فهي التي تحتاج إلى ارتفاعٍ نفسي يجهَد الكثيرين أن ينالوه

وإذا احتاج جيلٌ لأن يُدعى إلى خطةِ معاوية ، فلن يكونَ هو الجيلُ الحاضرُ على وجهِ العموم ، فروح «مكيافيلي» التى سيْطَرَت على معاويةَ قبل مكيافيلي بقرونٍ ، هي التي تسيْطر على أهل هذا الجيل ، وهم أخبرُ بها مِن أن يدعوهم أحدٌ إليها ! لأنها روح «النَّفَعِية» التي تُظلّل الأفرادَ والجماعات والأمَم والحكومات ، وبعد فلستُ شيعياً لأقرِّر هذا الذي أقول . إنما أنا أنظُر إلى المسألة مِن جانبها الروحي الخلقي ، ولن يحتاجَ الإنسانُ أن يكون شيعياً لينتصِر للخلْق الفاضل المترفِع عن «الوصولية» الهابطة المتدَّنِية ، ولينتصِر لعلى علي معاوية وعمرو ، إنما ذلك انتصارٌ للترفُّع والنظافةِ والاستقامةِ

 

"Muaviyə və məsləkdaşı Amrın Əliyə qalib gəlmə səbəbi bu deyildiki, onlar insanları ələ almağı və uyğun zamanda uyğun davranışı ondan daha yaxşı bilirdilər.

Əsl səbəb budur ki, onlar hər cür silahdan istifadə etməkdə sərbəst idilər. Muaviyə və məsləkdaşı Amr  yalan, aldatma, hiylə, nifaq, rüşvət, borclarını ödəmək kimi vasitələrdən istifadə edərkən, Əli mübarizə vasitələrini seçməkdə əxlaqının qoyduğu prinsiplərə bağlıydı! Bu ən alt təbəqədəki çuxura düşə bilməzdi.

O ikisinin qələbə çalıb, Əlinin məğlub olması qəribə deyil. Bu elə bir məğlubiyyətdir ki, hər bir qələbədən daha üstündür. Muaviyənin Əliyə qalib gəlməsi bu iki nəfərdən daha böyük səbəblərə bağlıydı. Bu, nəslin nəslə, əsrin əsrə, axının axına qələbəsiydi.

İslamın uca ruhu burada  kəsildi. Ərəblərin bir çoxu İslamın onları çıxardığı uçuruma geri döndülər.  Əli isə bu kəsintiyə tabe olmayıb, zirvədə qaldı. Axının onu sürüklüyüb götürməsinə imkan vermədi. Məğlubiyyətin səbəbi bu idi. Bu elə bir məğlubiyyətdir ki, hər bir qələbədən daha üstündür...

 

... Quran səhifələrini mizraqların ucuna taxmaq və digər hiylələr xeyirli hiylələr deyildilər. Çünki onlar Əlini məğlub edib, Muaviyənin qalibiyyətinə səbəb oldular. Halbuki, Muaviyənin qələbəsi ondan sonra bir daha ayağa qalxa bilməyən İslam ruhunun uğradığı ən böyük bəla idi. Əgər Əlinin qələbəsi təqdir edilmiş olsaydı, şübhəsiz ki onun qələbəsi həqiqi İslam ruhunun qurtuluşu olardı...

 

... Bizlər nə zamansa insanları Muaviyənin yoluna dəvət etmə ehtiyacı duymamışıq. Çünki o yol, insanların hamısın (yırtıcı) təbiətindən bir parçadır. Bizlər insanları Əlinin yoluna dəvət etməyə möhtacıq. Çünki o yol mənəvi bir ucalıqdan keçir ki, bir çoxları bu məqamı əldə etmək üçün var güclərilə çalışarlar.

Bir nəsil Muaviyənin yoluna dəvət edilməyə ehtiyac duyarsa, o nəsil ümumi olaraq hazırki nəsil olmayacaq.

Makiavellidən əsrlər öncə Muaviyəyə hakim olmuş Makiavelist (hədəfə aparan hər yolu mübah sayan) ruh, bu nəsilə də hakim olmuşdu. Onlar bu ruhu kimdənsə öyrənməyə möhtac deyillər. Çünki bu, fərdləri, camaatları, ümmətləri və hökümətləri əhatə edən mənfəətçilik ruhudur!

Buna əlavə olaraq, dediyim nəticəyə vardığım üçün mən Şiə deyiləm. Mən sadəcə bu məsələni əxlaqi mahiyyəti yönündən analiz edirəm.

İnsanın, nəyin bahasına olursa olsun hədəfə varmağı mübah sayma kimi düşüklükdən uzaq, üstün bir əxlaqı, Muaviyə və Amra qarşı Əlini müdafiə etməsi üçün Şiə olmasına ehtiyac yoxdur. Bu sadəcə ucalıq, təmizlik və istiqamət/doğru yoldur."

 

Qaynaq: Seyyid Qutb: Kutub və Şəxsiyyət: 242-243

Daruş Şuruq

[Usuli]

Hövsanın sağını solundan seçə bilməyən tülkü cildli "Aslanı" nəinki bizi, hətta Sifil kimi hocaları kadr saymadığını bildirib. Mərtəbəsi o qədər ucadır ki, hər elm tələbəsi onu qane etmir... Bəs üzündən kitab oxumaqdan aciz olan bu debil kimi kadr sayırmış? Əbu Ğuddəni, Əhməd Əl Ğumarini...

Əhməd Əl Ğumari əsrimizdə hədisçilər arasında barmaqla göstərilir və eyni zamanda Sufilərin baş tacıdır. Ölkəmiz və Rusiya Sufiləri arasındada  böyük hörmətə malikdir.

Baxaq görək sənin sarılmağı tövsiyə etdiyin kadrlar Muhəmməd Avvamə və Əbu Ğuddənin şeyxi, Hafiz Əhməd Əl Ğumari (1320-1380 h/1902-1960 m) Muaviyə haqda hansı mövqeydədir:

 

الوجه الثامن : ويحتمل أنه لم يقبَل رؤيةَ أهلِ الشام وشهادتَهم لفسْقهم أيضاً وخروجِهم عن الإمام الحق ، ومحاربتِهم للهِ ورسوله ، وأفعالِهم القبيحةِ مع أهلِ البيْت وشُؤْمِهم على الإسلام والمسلمين بنصْرة معاويةَ الباغي على الإمام الحق ، والفاتك بآل البيت النبَوي بإجماع المسلمين كما حكاه النووي وغيرُه

لا سيّما وقد ثبَت عن الشوَامّ في عصرِ معاوية تَمالؤهم على الكذِب وشهادةِ الزُّور كما وقَع في قصّتِهم مع صاحب الجمَل : حيث دخَل رجلٌ مِن أهل الكوفة دمَشْق وهو على بعيرٍ له ، وذلك حالَ منصرَفِهم عن صفّينَ فتعلَّق به رجلٌ من الشام ، فقال : هذه ناقتي أخذتَ مني بصِفّينَ ، فارتفَع أمرهُما إلى معاوية ، وأقام الشامي خمسِين رجلاً بيْنه يشهَدون له أنها ناقته ، فقضى معاوية على الكوفي وأمَره بتسليم الناقة إليه ، فقال الكوفي : أصلَحكَ الله إنه جملٌ و ليس بناقة ، فقال معاوية : هذا حكم قد مضى

ودس إلى الكوفي بعد تفرُّقِهم ، فأحضَره وسأله عن بعيرِه فدفَعه إليه ، وقال له : أبلِغْ عليًّا أني أقاتِله بمائةِ ألفٍ ما فيهم مَن يُفرّق بين الناقةِ والجمل

وكذلك اختبر طاعتهم له ، فصلى بهم عند مَسيرِهم إلى صفّينَ الجمعةَ يومَ الأربعاء فوافَقوه على ذلك

وكان يأمُرهم أن يقُوموا في المحافِل فيرْوُون أحاديثَ يُلقّنهم إياها ويدّعُون أنهم سمِعوها مِن الصحابة وهي في فضْل الشام ، وأنهم على الحق ، وفي ذمّ أهلِ العراق وأنهم على الباطل ، ولذلك كثُرت الأحاديثُ الموضوعةُ في فضْل الشامِ مع أنها مرويةٌ برجالِ الصحيح ، لأنها مكذوبةٌ مِن الأصل ، تحسيناً مِن الحفاظ للظنّ بمعاوية وحزْبه ، مع أنها ظاهرةُ الوضْع محقَّقة البطلانِ لمخالفِتها للواقعِ والمشاهدةِ

وحدَّثهم معاويةُ أيضا بأن عليًّا عليه السلام هو الذي قتَل عمَّارِ بن ياسر رضي الله عن ه، لما شاع عند قتْله أن النبي صلى الله عليه وسلم قال : عمار تقتُله الفئةُ الباغيةُ  ، وقال : إنما قتَله الذي جاءَ به إلى القتال ، فصدَّقوه في ذلك واستمروا معه مُعتقدين أنه على الحق ، وأمَرهم بلعْن علي عليه السلام فأطاعوه واعتقَدوا أن ذلك سُنة

وحدَّثهم أن بني أميّة هم أقاربُ النبي صلى الله عليه وسلم الذي يرِثونه دون بني هاشِم فصدَّقوه ودامُوا على ذلك الاعتقاد إلى ظهور دولةِ بني العباس ، حتى أقسَموا أنهم ما كانوا يعتقِدون أن للنبي صلى الله عليه وسلم قرابةً يجب نصْرها إلا بني أمية

في أمثال هذا مما هو معروفٌ عن أهل الشام ومقرَّر عند ابن عباس بالمشاهدة والمخالطة والخبْرِ المتواترِ فلذلك لم يعتبِر شهادتَهم

الوجه التاسع : ويحتمل أيضا أنه لم يقبَل حكْمَ معاوية للعَداوة التي كانت بينهما والإذايةِ التي آذى بها معاويةُ آلَ البيت الذين مِنهم ابن عباس رضي الله عنهما ، ويكفي ما فعَله أميرُه بُسْرُ بن أرْطَأة لعَنه الله مِن ذبحِ ابني أخيه الفضلِ بن عباس على صدْر أمهما ، مع سفْك دماءِ المسلمين وهتْك حُرُماتِ أهل المدينة ، وكلُّ ذلك بأمْره

 

"Səkkizinci açıqlama: Ola bilsin ki, o (İbn Abbas) Şamlıların rəvayət və şəhadətlərini aşağıdakı səbəblərə görə qəbul etməmişdir: Onlar fasiq idilər, haqq imama qarşı çıxmışdılar, Allah və Rəsuluyla müharibə edirdilər, Əhli Beytə qarşı çirkin əməllərə sahib idilər, haqq imama qarşı baği olan, Nəvəvi və digərlərinin nəql etdiyi üzrə Müsəlmanların icmasıyla Nəbinin ailəsini məhv edən Muaviyəyə yardım edərək İslam və Müsəlmanları bəlaya salmışdılar.

Xüsusilə də Muaviyənin zamanında Şamlıların yalan və yalançı şahidlikdəki yardımlaşmaları sabitdir. Bu haqda dəvə sahibinin qissəsidə vardır:

Kufəlilərdən biri öz dəvəsi üzərində Dəməşqə gəldi. Şamlılar Siffin savaşından yeni dönmüşdülər. Şamlılardan biri dəvəni tutub "bu mənim dişi dəvəmdir, Siffində onu mənim əlimdən almısan" dedi. Məsələ Muaviyəyə çatdı. Şamlı adam 50 (yalançı) şahid gətirdiki dişi dəvə onundur. Muaviyə Kufəlinin əleyhinə hökm verib, dişi dəvəni təslim etməsini əmr etdi. Kufəli dedi: Allah səni islah etsin! Bu dişi yox, erkək dəvədir. Muaviyə artıq hökm verildiyini dedi.

Məclis dağıldıqdan sonra, Muaviyə Kufəlini çağırıb dəvəsini geri verdi və dedi: Əliyə çatdır ki, ona qarşı, içlərində erkək dəvəni dişidən seçə bilən kimsənin olmadığı yüz min adamla savaşacam. Beləcə ona olan itaətlərini sınayırdı.

Siffinə çıxdıqları zaman, Çərşənbə günü onlara Cümə namazı qıldırdı, onlarda etiraz etmədilər...

(Muaviyə) öz tərəfdarlarına toplantı yerlərinə gedərək, onlara öyrətdiyi hədisləri rəvayət etmələrini əmr edərdi. Onlar da bunu Səhabədən duyduqlarını iddia edərdi. Bunlar Şamın fəziləti və onların haqq üzrə olması haqda, həmçinin İraqlıları zəmm edən və batil üzrə olduğunu bildirən hədislərdir.

Bu səbəblədir ki, Şamın fəziləti haqqında səhih kitabların ravilərilə rəvayət edilən ancaq uydurma olan bir çox hədis var. Çünki bunların əsli uydurmadır. Sadəcə hədis hafizləri Muaviyə və tayfası haqda yaxşı zəndə olub bunları qəbul etmişlər. Halbuki bunların uydurma olduğu açıqdır, reallığa müxalifət səbəbilə batilliyi qətidir!

Muaviyə onlara Ammar bin Yasiri - Allah ondan razı olsun - Əlinin - aleyhissəlam - öldürdüyünü demişdi. Nəbinin "Ammarı baği bir tayfa öldürəcək" sözü insanlar arasında yayıldıqda Muaviyə dedi: Onu öldürən onu savaşa gətirəndir. Yanındakılarda onu təsdiq edib, haqlı olduğunu düşünərək yanında qalmağa davam etdilər. Onlara Əlini - aleyhissəlam - lənətləməyi əmr etdi, onlarda bunun sünnət olduğunu düşünərək ona itaət etdilər.

Onlara Əməvilərin Nəbinin - sallallahu aleyhi və səlləm - yaxın qohumları olduğunu, Haşimilərin yox məhz onların Peyğəmbərin mirasçısı olduğunu dedi. Onlarda ona inanıb, Abbasilər dövlətinin zühuruna qədər bu etiqadda oldular. Hətta and içirdilər ki, Peyğəmbərin Əməvilərdən başqa dəstəklənəcək yaxınının olmadığına inanırdılar...

Bu kimi şeylər Şam əhli haqqında bilinir və İbn Abbas qatındada müşahidə, qarışıb qaynama və mütəvatir xəbərlərlə təsbit edilmişdi. Bu səbəblə onların şəhadətini qəbul etməmişdir.

Doqquzuncu açıqlama: Ola bilsinki o, Muaviyənin hökmünü aralarındakı ədavət, və Muaviyənin Əhli Beytə verdiyi əziyyətlər səbəbilə qəbul etməmişdir. İbn Abbas - Allah ikisindən də razı olsun - özü də Əhli Beytdəndir.

(Muaviyənin) Valisi Busr bin Ərtanın - Allah ona lənət etsin - Abbasın qardaşı Fadl bin Abbasın iki oğlunun başını anasının qucağında kəsməsi bunun üçün yetərlidir! Bununla yanaşı müsəlmanların qanını tökmüş, Mədinə əhlinin toxunulmazlığını ayaq altına almışdı və bütün bunlar onun (Muaviyənin) əmri ilə gerçəkləşmişdir."

 

Qaynaq: Əhməd Əl Ğumari: Təvcihul Ənzar: 122-123

İordaniya: Darun Nəfəis: 1419

 

ولا يخفاك أن النواصِب كان مَقَرُهم بالشام و البصْرة و الأندلس ، و المقصود مِن هذه الأحاديث الصحيحةِ المتفقِ عليها مع ما تواترَ مِن لعْنِ معاويةَ لعليّ على المنبَر طولَ حياته وحياةِ دولتِه إلى عمرَ بنِ عبد العزيز وقتالِه وبغضِه

فهي مؤيَّدة لتلْك الأحاديث الأخرى ، و يزعُم النواصب أن ذلك ( أعني لعن معاوية لعلي ) كان اجتهاداً ، مع أن النبي صلى الله عليه وسلم يقول في مطلَق الناس : ( لعن المؤمنِ كقتْله ) ، فإذا كان الاجتهاد يدخُل اللعنَ وارتكابَ الكبائر فكلُّ سارقٍ وزانٍ وشاربٍ وقاتلٍ يجوز أن يكون مجتهداً ، فلا حدَّ في الدنيا ولا عقابَ في الآخرة  ، يطَّلع منه أنـه مـنافـقٌ كـافـرٌ

 

"(Muaviyə haqda 3 hədis zikr edib, ikisinin Buxari və Muslim şərtlərinə görə səhih olduğunu deyir: "Muaviyəni mənim minbərim üzərimdə görsəniz öldürün!", "Bu fəthdən sizə aydın olsun ki, Muaviyə mənim dinim üzrə ölməyəcək", "Muaviyə atəşdən bir sandıqdadır". Hər üçünün də səhih olduğunu bildirdikdən sonra davam edir)

... Nasibilərin yuvasının Şam, Basra və Əndəlüsdə olması sənə gizli deyil! Üzərində ittifaq edilmiş bu səhih hədislərlə bərabər Muaviyənin özünün və dövlətinin ömrü  boyu minbərdən Əlini lənətələməsi, onunla savaşıb, ona buğz etməsi mütəvatirdir. Minbərdən lənət oxuma Ömər bin Abdil Aziz zamanına qədər davam etmişdir. Bütün bu etdiklərindən onun (Muaviyənin) münafiq bir kafir olduğu anlaşılır.

Bütün bunlar digər hədislərlədə dəstəklənmişdir. Nasibilər zənn edir ki, Muaviyənin Əlini lənətləməsi bir ictihaddır. Halbuki Nəbi – sallallahu aleyhi və səlləm – ümumiyyətlə insanlar haqda buyurur: "Mömini lənətləmək onu öldürmək kimidir".

Əgər lənət və böyük günahlar ictihad sahəsidirsə, hər oğru, zinakar, içki içən və qatilin müctəhid olması caizdir. O zaman nə dünyada uyğulanacaq bir hədd, nə də axirətdə veriləcək bir əzab olmazdı..."

 

Qaynaq: Əhməd Əl Ğumari: Əl Cəvabul Mufid: 59

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1423/2002
 

[Usuli]

Zamanında Məkkənin Qazisi olan Zubeyr bin Bəkkar (172-256 h/788-870 m) Muaviyə haqqında deyir:

 

قال الزبيرُ بن بكَّارٍ : كان معاويةُ أولُ مَن اتخذَ الديوانَ للخَتْم ، وأمَر بالنيروز والمَهْرِجان ، واتخذ المقاصيرَ في الجامع ، وأول مَن قتَل مسلماً صبْراً ، وأول مَن قام على رأسِه حَرَسٌ ، وأول من قُيِّدتْ بين يديه الجنائب ، وأول مَن اتخذ الخدَّامَ الخِصْيانَ في الإسلام ، وأول مَن بلَّغ درجاتِ المنبرِ خمسَ عشرةَ مِرِقاةٍ ، وكان يقول: أنا أول الملوك

قلت : نعم . فقد روى سفينةُ : عن رسول الله - صلى الله عليه وسلم - قال : الخلافة بعدي ثلاثون سنة ، ثم تكون مُلْكاً

فانقَضتِ خلافةُ النبوة ثلاثينَ عامًا، وولِي معاويةُ ، فبالغَ في التجمُّل والهيْئة ، وقلَّ أن بلَغ سلطانٌ إلى رتبته ، ولَيْتَه لم يعْهَدْ بالأمْر إلى ابنِه يزيدَ ، وترَك الأمةَ مِن اختيارِه لهم

 

"Zubeyr bin Bəkkar dedi:

Möhürləmə prosesi üçün ilk idarəni quran Muaviyədir. Novruz və Mihrican bayramlarının keçirilməsini ilk əmr edən Muaviyədir. Məsçidlərdə xüsusu otaqlar düzəltdirən Muaviyədir.

Müsəlmanı (Hucr və əshabını qəsd edir) zülmən/xüsusi qəddarlıqla (diri diri torpağa basdıraraq) öldürənlərin ilki Muaviyədir. Başı üstündə cangüdən saxlayanların ilki Muaviyədir. İlk kortej sahibi Muaviyədir.

İslamda xədimləri xidmətçi olaraq istifadə edənlərin ilki Muaviyədir. Minbərin pilləkənlərini on beşə çatdıranların ilki Muaviyədir. Muaviyə "Mən kralların ilkiyəm" deyərdi.

Mən (Zəhəbi) deyirəm: Doğrudur! Səfinə Rəsulullahdan - sallallahu aleyhi və səlləm - belə dediyini rəvayət etmişdir: "Məndən sonra xilafət 30 ildir. Sonra krallıq olacaq!"

Xilafət 30 il sürdü. Daha sonra Muaviyə hakimiyyətə gəldi və dəbdəbə və göstərişdə aşırılıq etdi. Onun rütbəsinə çata biləcək çox az sultan vardır. Kaş hakimiyyəti oğu Yezidə verməsəydi və öz seçimini Ümmətə dayatmasaydı."

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubələ: 3/158

Beyrut: Muəssəsətur Risələ: 1405/1985

 

[Usuli]

Məşhur kəlamçı Saduddin Ət Təftəzəni (712-793 h/1312-1390 m) "Şərhul Məqasid" adlı çalışmasında Muaviyənin əksəriyyət qatında baği olduğunu deyir:

 

وكذا ما ذهَب إليه البعضُ مِن أنّ كِلتا الطائفتَينِ على الصواب بناءً على تصويبِ كلّ مجتهدٍ , وذلك لأن الخلافَ إنما هو فيما إذا كان كلُّ مِنْهما مجتهداً في الدين على الشرائط المذكورة في الاجتهاد , لا في كلّ مَن يتخيَّل شبهةً واهيةً ويتأولَ تأويلا فاسداً

ولهذا ذهَب الأكثرون إلى أن أولَ مَن بغى في الإسلام معاويةُ

لأنَّ قتلةَ عثمانَ لم يكونوا بغاةً بل ظلمةً وعُتاةً لعدم الاعتدادِ بشبهتِهم

ولأنهم بعدَ كشفِ الشبْهة أصرُّوا إصراراً واستكبروا استكباراً

 

"Bəziləri belə demişdir: Hər iki qrup (Əli və Muaviyə tərəfdarları) da haqlıdır. Çünki, hər müctəhid haqlıdır.

(Bu görüş xətalıdır) Çünki, deyilənlər hər iki tərəfin də ictihad babında zikr edilən şərtlər üzrə Dində müctəhid olduğu zamana aiddir. Yoxsa hər şübhəyə düşən, xəyala qapılan və fasid təvil edən haqqında deyil!

 

Bu səbəblə alimlərin əksəriyyəti, İslamda ilk azğınlıq/bağilik edənin Muaviyə olduğunu demişlər.

Çünki, Osmanın qatilləri baği yox, şübhələrinin etibarsızlığı səbəbilə zalım və inadçı idilər. Həmçinin onlar, şübhələri dəf edildikdən sonra da israr edib, təkəbbürlülük nümayiş etdirdilər."

 

Qaynaq: Saduddin Ət Təftəzəni: Şərhul Məqasid: 5/309

Aləmul Kutub: 1419/1998

 

Qeyd: Təftəzəninin sözlərindən anlaşılan, bağilik məqamını, zülm və fisqdən daha yüngül saydığıdır.

Muaviyəni Osmanın qatillərilə qiyaslayır və ondan fərqli olaraq Osmanın qatillərinin zalım və inadçı olduğunu söyləyir. Hansı əsasla?

1. Osmana üsyan edənlərin şübhələri etibarsızdır. Buradan Muaviyənin şübhəsinin etibarlı olduğu nəticəsi çıxır.

2. Osmana üsyan edənlər, şübhələri dəf edildikdən sonra üsyan və günahda israr etdilər.

 

Öncəliklə, Osman zamanında meydana gəlmiş siyasi boşluq müəyyən səbəblərə dayanırdı və onun hakimiyyətə gətirib, məqama yerləşdirdiyi kimsələrin xalqa zülm etdiyi mütəvatirdir. Buna böyük səhabələrdən etiraz edən bir çox kimsə vardır.

Osmanın öldürülməsi yanlış olmaqla bərabər, edilən etirazların bir çoxu yerində idi. Öldürülməsinin əsl səbəbi öz yaxını olan, Peyğəmbərin sürgünə göndərdiyi məşhur münafiq Hakəmin oğlu Mərvanın məşhur məktub hiyləsidir. Tarix kitablarında bütün bunlar təfsilatlı şəkildə zikr edilmişdir.

Müaviyənin şübhəsinin bütün bunlara nisbətdə heç bir tutarlılığı yoxdur. Əksinə onun "şübhəsi" və üsyanı, Osmana üsyan edənlərinkindən daha pisdir.

 

İsrar məsələsinə gəlincə... Osmanı qətl etdikdən sonra, sakitləşənlərmi, yoxsa qanuni xəlifə Əliylə savaşan, onun öldürülməsindən sonra oğlu Həsənlə savaşan, özündən sonra sərxoş oğlunu qılınc gücünə Ümmətə lider təyin edənmi günahda daha israrçıdır?

Məntiqi nəticə olaraq, Osmanın qatilləri fasiq və zalımdırlarsa, Muaviyənin əməlləri onlarınkından qat qat böyükdür. Dolayısıyla bu ada öncəliklə layiqdir.
 

[Usuli]

Cərir bin Abdil Həmid bin Qurt Əd Dabbi. Hicri 188 ci ildə vəfat etmiş bu şəxs Muaviyəni açıq şəkildə söyənlərdən biridir.

İbn Həcər Əl Asqalani (773-852 h/1372-1449 m) onun tərcümeyi halında deyir:

 

جَريرُ بنُ عبدِ الحمِيد بن قُرْط الضَّبي

وقال الخليلي في الإرشاد : ثقة متفَق عليه . وقال قتيبة : ثنا جريرُ الحافظ المقدَّم لكني سمعتُه يشتِم معاويةَ علانيةً

 

"Cərir bin Abdil Həmid bin Qurt Əd Dabbi.

... Xalili "Əl İrşad" əsərində deyir: Siqa/Güvənilir olduğunda ittifaq vardır. Öncəlikli olan Hafiz Cərir bizə hədis nəql etmişdir. Lakin, mən onun açıq şəkildə Muaviyəni söydüyünü eşitmişəm."

 

Qaynaq: İbn Həcər: Təhzibut Təhzib: 2/77

Hindistan: 1326

 

Muaviyəni açıqca söyən bu "rafizi" necə ittifaqla siqa sayılıb? Buxari və Muslim başda olmaqla bütün böyük hədis kitablarında bu adamın rəvayətləri vardır.

Muaviyəni sadəcə tənqid edənlərə "xəbis rafizi" adı verənlər, onu açıqdan söyənlərin rəvayətilə Din formalaşdırır?

"Dini qeyrətiniz" Buxari və digər kitabları yırtıb atmağa yetərmi? Yoxsa bu "rafizi" rəvayətləri qarşısında ikiqat əyiləcəksiniz?
 

[Usuli]

Fadl bin Dukeyn. Hicri 219 cu ildə vəfat edən bu şəxs, Muaviyəni söyənlərdəndir. Lakin, bu "rafizi" eyni zamanda Buxarinin ən böyük ravilərindəndir və Muslim başda olmaqla bir çox kimsə ondan rəvayət etmişdir. Zəhəbi bu "rafizini" şeyxul İslam adlandıraraq deyir:

 

أبو نعيم

الفضل بن دُكَيْن ، الحافظ الكبير ، شيخ الإسلام الفضل بن عمروِ ابن حمَّاد بن زُهَير بن دِرْهَم التيمي

حدث عنه : البخاري كثيرا ، وهو مِن كبار مشيَخته

قلتُ : وقد كان أبو نعيم ، وعبيد الله مُعظّمَينِ لأبي بكرٍ وعمرَ ، وإنما ينالانِ مِن معاوية وذَوِيه

 

"Əbu Nueym Əl Fadl bin Dukeyn. Böyük Hafiz, şeyxul İslam, Fadl bin Amr ibn Hammad bin Zuheyr bin Dirhəm Ət Təmimi.

Buxari ondan çox hədis rəvayət etmişdir və o Buxarinin ən böyük şeyxlərindəndir...

Mən (Zəhəbi) deyirəm: Əbu Nueym və Ubeydullah (bin Musa) Əbu Bəkr və Öməri təzim edər, lakin Muaviyə və ailəsini söyərdilər."

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubəla: 10/432

Beyrut: Muəssəsətur Risalə: 1405/1985
 

[Usuli]

Ubeydullah bin Musa. Hicri 213 cü ildə vəfat etmiş şəxs, Muaviyəni söyər və hətta adı Muaviyə olanların evinə girməsinə izin verməz, onlara hədis rəvayət etməzdi. Bu şəxs eyni zamanda Buxari və Muslimin ravisidir.

Zəhəbi onun tanıdarkən ixtisarla belə deyir:

 

عبيد الله بن موسى

ابن أبي المختار باذام الإمام الحافظ العابد أبو محمد العبسي بموحدة مولاهم الكوفي . أول مَن صنَّف المسنَد على ترتيبِ الصحابة بالكوفة ، كما أن أبا داود الطيالسي أول من صنف المسند مِن البَصريين على ما نقَله الخليلي في إرشاده

وروى عنه : البخاري في صحيحه

وثَّقه ابن معين وجماعةٌ وحديثه في الكتب الستة

قال أبو حاتم : ثقة صدوق حسنُ الحديث

قال : قال علي - رضي الله عنه - خيرنا بعد نبينا أبو بكر وعمر - رضي الله عنهما

ورواية عبيد الله مثل هذا دالٌ على تقديمه للشيخين ولكنه كان ينال مِن خصوم علي

قال ابن مندة : كان أحمد بن حنبل يدل الناس على عبيد الله ، وكان معروفا بالرفْض لم يدَعْ أحداً اسمه معاوية يدخل داره . فقيل : دخَل عليه معاوية بن صالح الأشعري فقال : ما اسمك ؟ قال : معاوية قال: والله لا حدَّثتك ولا حدثتُ قوما أنت فيهم

 

"Ubeydullah bin Musa ibn Əbil Muxtar Bazam. İmam, Hafiz, Abid, Abu Muhəmməd Əl Absi Əl Kufi.

Əbu Davud Əl Tayalisinin Bəsrədə etdiyi kimi, Kufədə Səhabə tərtibi üzrə ilk müsnədi təsnif etmişdir. Bunu Xalili "Əl İrşad" əsərində nəql edir. Buxari Səhihində ondan rəvayət etmişdir.

Yahya bin Main və bir qrup hədisçi onun güvənilir olduğunu söyləmişlər. Rəvayətləri "Əl Kutubus Sittə"də mövcuddur.

Əbu Hatim deyir: siqadır, saduqdur və hədisləri yaxşıdır.

Ubeydullah belə bir hədis rəvayət etmişdir: Əli Dedi: Peyğəmbərdən sonra ən xeyirlimiz Əbu Bəkr və Ömərdir.

Ubeydullahın belə bir hədis rəvayət etməsi, onun Əbu Bəkr və Öməri Əlidən üstün gördüyünə dəlildir. Lakin o, Əlinin düşmənlərini söyərdi.

 

İbn Manda deyir: Əhməd bin Hənbəl insanlara Ubeydullahı tanıdardı. Rafizi olaraq bilinirdi. Adı Muaviyə olan heç kimin evinə girməsinə izin verməzdi. Deyilənə görə Muaviyə bin Salih Əl Əşari onun yanına getmiş, o da adının nə olduğunu soruşmuşdur. Adının Muaviyə olduğunu öyrənincə belə demişdir: Allaha and olsun nə sənə, nə də sənin içində olduğun bir topluma hədis rəvayət etmərəm."

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubəla: 9/556

Beyrut: Muəssəsətur Risalə: 1405/1985

 

 

Əbu Bəkr Əl Xallal "Əs Sunnə" əsərində Ubeydullahın Muaviyəyə, hətta Muaviyəyə lənət oxumayanlara belə lənət oxuduğunu deyir:

 

سمعت محمد بن عبيد الله بن يزيد المنادي ، يقول : كنا بمكةَ في سنة تسع ، وكان معنا عبيد الله بن موسى ، فحدَّث في الطريق فمَرَّ حديث لمعاوية ، فلعَن معاوية ، ولعَن من لا يلعنه

 

"Muhəmməd bin Ubeydillah bin Yezid Əl Munadinin belə dediyini eşitdim: Doqquzuncu ildə Məkkədəydik. Ubeydullah bin Musa da bizimlə idi. Yolda söhbət edirdi və söz Muaviyədən düşdü. Muaviyəyə və ona lənət oxumayana lənət oxudu."

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əl Xallal: Əs Sunnə: 3/505

Riyad: Darur Rayə: 1410/1989

 

Xatib Əl Bağdadi isə, Ubeydullah haqqında Yahya bin Main və Əhməd arasındakı ixtilafdan bəhs edərək deyir:

 

فجاءه رسول أحمد بن حنبل فأوْجزَ في صلاته وجلس

فقال له : أخوك أبو عبد الله أحمد بن حنبل يقرأ عليك السلام ، ويقول لك : هو ذا تكثُّرِ الحديث عن عبيد الله بن موسى العبسي ، وأنا وأنت سمعناه يتناول معاوية بن أبي سفيان ، وقد تركتَ الحديث عنه؟ قال : فرفَع يحيى بن معين رأسَه ، وقال للرسول: اقرأْ على أبي عبد الله السلام ، وقلْ له : يحيى بن معين يقرأ عليك السلام ، ويقول لك : أنا وأنت سمعنا عبد الرزاق يتناول عثمانَ بن عفان فاترُك الحديثَ عنه ، فإنَّ عثمانَ أفضل مِن معاوية

 

"Əhməd bin Hənbəlin elçisi Yahya bin Mainin yanına gəlib, qısa şəkildə namaz qıldı, oturdu və ona dedi: Qardaşın Əbu Abdillah Əhməd bin Hənbəl sənə salam göndərdi və dedi: O, Ubeydullah bin Musa Əl Absidən çox hədis rəvayət edir. Halbuki hər ikimiz onun Muaviyə bin Əbi Sufyanı söydüyünü eşitmişik. Ondan hədis rəvayət etməyi buraxırsanmı?

Yahya bin Main başını qaldırıb elçiyə dedi: Məndən də Əhməd bin Hənbələ salam de. De ki: Hər ikimiz Abdur Razzaqın Osman bin Affana söydüyünü eşitmişik. Elə isə, sən də Abdur Razzaqdan hədis nəql etməyi burax. Çünki, Osman Muaviyədən daha əfzəldir."

 

Qaynaq: Xatib Əl Bağdadi: Tarixu Bağdad: 16/612

Beyrut: Darul Ğarbil İsləmi: 1422/2002

 

Müxaliflərdən soruşaq istəyirəm: Bu "rafizi"nin rəvayətləri Buxari və Muslimin səhihlərinə necə daxil olub?

Məncə problemin kökü, ilk başda qoyulan qaydalardadır. Əgər Muaviyəni tənqid etmək rafizilkdirsə, o zaman Hz. Əlinin bütün hədisləri rədd edilməlidir. Çünki o, nəinki tənqid hətta onu öldürmək qəsdiylə aylarca savaşmışdır. Muaviyənin onun qatındakı ən fəxrli adı "Taliq oğlu Taliqdir".

Digər bir yandan Muaviyəni söymək və ya tənqid etmək cərh səbəbidirsə, Əlini söymək bundan daha ağır bir səbəbdir. Eyni zamanda Muaviyənin Əlini söydüyü, söydürdüyü və bunun Əməvilərin dövlət siyasəti olduğu səhih xəbərlərlə sabitdir. Elə isə, bu qaydaya görə Muaviyənin özü cərh edilməlidir.

Uca Allahın Şəriətini bir kənara atıb, hava və həvəsdən qayda qoyulduqda, sonluqlar belə çıxılmaz olur.

Ya Muaviyənin Rafiziliklə Sünnilik arasındakı xətt olmadığını qəbul edəcəksiniz, ya da Yer üzündə Qurandan sonra ən səhih kitab olan Buxarinin bir rafizi məclisi olduğunu...